DA LI JE ZAPAD JOŠ UVIJEK NA ZAPADU: Za čiji interes rade ambasade u Crnoj Gori?

Za aktuelno.me

Piše: Mirna Nikčević

Opšte poznato je da Rusija destabilizuje prostor Zapadnog Balkana održavanjem „zamrznutih sukoba“ i eskalacijom tenzija, podsticanjem istih ekonomskom politikom, propagandom i dezinformacionim sredstvima, a koristeći proruske sredine za izvođenje subverzivnih aktivnosti. Uporno nastoji da podrije mirovne sporazume iz 90-tih postignute zajedničkim naporima Zapada,  a sada je intenzivno uključena u sprovođenje hibridnog rata protiv prozapadnih snaga u Crnoj Gori, Makedoniji i na Kosovu, dok pruža podršku srpskim separatistima u Bosni. Srbija je jedini saveznik Rusije u regionu, a režim u Beogradu, Putinov sluga. Srbija je postala glavno utočište svih mogućih ruskih agentura koje se tu osjećaju bezbjedno i odatle planiraju i realizuju destabilizaciju susjednih država. Držati ih dalje od EU i NATO ruski je strateški interes.

Ruska politika na ZB pretrpjela je niz poraza u posljednje tri godine, među kojima se posebno izdvajaju pokušaj državnog udara u Crnoj Gori  i rješenje grčko-makedonskog spora. Ipak, Crna Gora i Makedonija su se pridružile Sjevernoatlantskoj alijansi. Stoga je bilo za očekivati da će Rusija povećati svoje destruktivne operacije u regionu, oslanjajući se na srpske saveznike i politička vođstva koje podržava Moskva, prvenstveno na režim u Beogradu i njegovu ispostavu u Podgorici. Zato je Crna Gora na udaru i sada već u situaciji visokog bezbjednosnog rizika. 

Da li je pokušaj državnog udara u Crnoj Gori ostao samo pokušaj?

Drastični napad, koji se može mjeriti sa onim na Ukrajinu, bio je napad na Crnu Goru, ali srećom bezuspješan, makar onaj koji je bio isplaniran prije tri godine. Naravno, akcija je podržana od službi zvaničnog Beograda. Kako je Rusija anektirala Krim, tako Srbija pokušava anektirati Crnu Goru. Pokušaj državnog udara na dan izbora u oktobru 2016., kada su naoružani i prerušeni u specijalce planirali ubistvo tadašnjeg premijera, sadašnjeg predsjednika Mila Đukanovića bio je pokušaj da se spriječi ulazak Crne Gore u NATO, isto kao što je u Ukrajini izvedena agresija pred potpisivanje SSP-a sa EU.

Ukrajina nažalost nije uspjela izbjeći rat, a učlanjenje Crne Gore u Sjeverno-atlantski savez se ipak dogodio početkom juna 2017. Za ovu neuspjelu akciju optuženi su agenti ruske vojne obavještajne službe GRU, Eduard Širokov(Šišmakov) i Vladimir Popov, a u Crnoj Gori je uhapšen bivši komandant elitne jedinice žandarmerije Srbije Bratislav Dikić. Jasno je da su Širokov i Šišmakov sve svoje operacije planirali sa teritorije Srbije, jer su organi Srbije apsolutno znali za njihove aktivnosti, pa je jedan od njih Eduard Šišmakov već bio protjeran iz Poljske jer se kao diplomata bavio nezakonitim špijunskim aktivnostima, što znači da je njegov identitet itekako bio poznat od ranije. Da bi se prikrili tragovi, direktor savjeta bezbjednosti Ruske Federacije pod čijom su kapom sve ruske bezbjednosne službe, ekspresno, nakon samo nekoliko dana, krajem oktobra 2016. doletio je u Beograd da “pokupi” Širokova (Šišmakova) i Popova.

Lica iz Crne Gore optužena za učešće u planiranju državnog udara, ipak nijesu osuđena. Nijesu ni na koji način sankcionisana, naprotiv. Kako nam se to moglo desiti?! Da li bi se to moglo desiti iđe drugo na svijetu? Ne!

Posmatrano sa ove vremenske distance, očigledno je da Rusija nije digla ruke od Crne Gore, iako već punopravne članice NATO. Uslijedio je brutalni hibridni rat, koji se dan danas sprovodi preko prorežimskih medija u Srbiji i raznoraznih saradnika srpskih i ruskih obavještajnih službi i naravno Srpske pravoslavne crkve. Crnogorske institucije nijesu adekvatno reagovale, bolje reći, nijesu se branile već podilazile prosrpskom biračkom tijelu čijom glavom upravlja ispostava crkve Srbije, tzv. Mitropolija crnogorsko-primorska, a kako bi izmolile istu da se registruje u Crnoj Gori, tj. da bude dio pravnog poretka ove države te da poštuje zakone ove države.

Umjesto da se proces protiv okrivljenih za pokušaj državnog udara okonča, da se političkim organizacijama koje predstavljaju prijetnju ustavnopravnom poretku zemlje zabrani rad, ova ekipa je nastavila iz skupštinskih klupa da priziva sukobe i prijeti građanskim ratom, da fizički napada kolege, da nasilno upada u zgradu parlamenta i to uz pratnju zloglasnog sedmog bataljona. I tako je Rusija, sa malo svog napora, a tonu srpskih dezinformacija i laži zapravo, uspjela u naumu. Ruski plaćenici i srpski svještenici osvojili su većinu na prošlogodišnjim parlamentarnim izborima u Crnoj Gori.

Naravno, nakon njihovog dolaska na vlast, pučistima je ukinuta osuđujuća presuda od strane Apelacionog suda i dobili su odriješene ruke da dalje sprovode plan u djelo. Znaju naravno da ne mogu isključiti Crnu Goru iz NATO-a, ali mogu iz Crne Gore da istjeraju sve trans-atlantske standarde i vrijednosti. Toliko je “osvježilo” da je naša zemlja postala “zamrznuti konflikt”, a sada smo već nadohvat eskalacije tenzija, jer SPC i nova vlast ne odustaju od namjere da nam instaliraju srpskog mitropolita po sred Prijestonice.

Sa zapadnih adresa ni riječi o miješanju Srbije i Rusije u unutrašnje stvari i sam izborni proces u Crnoj Gori, ni riječi o nelegitimnosti takvih izbora i izbornih rezultata.

Narušeni temeljni principi NATO-a i EU

Uvođenjem sankcija Rusiji zbog agresije na Ukrajinu, Crna Gora se pridružila članicama NATO i većini država EU u osudi aneksije teritorije jedne suverene zemlje.  Zbog toga je “zaslužila” da joj se zvanični Beograd i Moskva na dnevnoj osnovi “svete” zbog nepravde učinjene bratskom ruskom (i naravno srpskom) narodu.

Potreba da se okleveta, iskompromituje i unizi takva Crna Gora i protagonisti pro-evropske, pro-NATO politike, nikada nije slabila, već je rapidno rasla. Srbija je iskoristila najavu usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti da pokrene čitavu obavještajnu, propagandnu, paradiplomatsku i diplomatsko-svetosavsku mašineriju protiv Crne Gore, do te mjere da su po svijetu osvitali tekstovi o ugroženom hrišćanstvu, a nebo zna koliko je neznavenih briselskih aparatčika brifovano od strane ruskih i srpskih plaćenika. A rezidentne ambasade u Podgorici ni riječi!

Litijama po crnogorskim gradovima, mantijaši i nesuđeni robijaši (uključujući pomenute poslanike crnogorskog parlamenta), izazivali su jezu i bijes svakog normalnog građanina ove države, ali su zato toplo dočekivani u ambasadama onih istih članica EU i NATO sa kojima je, u tom trenutku maksimalno ugrožena politička i intelektualna elita, jednim glasom i svakom odlukom, osudila aneksiju Krima i bilo koji drugi oblik nasilja nad suverenim državama i narodima. Jel to došlo, daleko bilo, do nekog nesporazuma ili, još dalje bilo, tajnog dogovora? Ko je sa kim usaglašavao zajedničku politiku? Crna Gora sa Evropskom Unijom otvarajući poglavlje 31 – zajednička vanjska i bezbjednosna politika ili je možda to bila neka druga Unija? Jer ova trenutna, aktivnim ćutanjem i korektnim odnosima sa novom pro-ruskom, velikosrpskom, pan-slovenskom, anti-NATO vlašću, kao da očijuka i sa Srbijom i Rusijom. Možda da, u  skladu sa tim, podrži i ukidanje nepravednih sankcija Rusiji, povuče priznanje Kosova, podrži separatizam Republike Srpske? Možda da se razmotri poruka komesara za proširenje, Olivera Varheljija, pa da se srpski ambasador vrati u Crnu Goru, jer bi sve to, zar ne, doprinijelo unapređenju dobrosusjedskih odnosa? A možda Evropa ima plan B koji će nam biti saopšten kad dođe dan D?

Ono što je nemoguće, u moru mogućih scenarija, je da Evropa i svijet ne znaju šta se ođe dešava. Ako ništa drugo, nebrojeno puta za ovih godinu dana, upućeni su im apeli i upozorenja, sa precizno nacrtanim slijedom događaja koji Crnu Goru neumitno guraju u srednjevjekovni mrak, mrak iza kojeg sva vrata prema toj istoj Evropi i svijetu ostaju zamandaljena. Samo rezidentnim ambasadama, brojne patriotske organizacije i najugledniji pojedinci i javni djelatnici, uputili su pisma upozorenja, a kao adresama koje bi trebale biti saveznici progresivnim snagama u državi.

I pored činjenice što su crnogorske patriotske organizacije po formalno-pravnom statusu nevladine, odnosno organizacije civilnog društva, a sa kojima kao takvima, diplomatski kor po službenoj dužnosti i dobroj profesionalnoj praksi, mora i treba da održava kontakt i da sarađuje, imamo situaciju da se ovaj odnos stranih diplomata može okarakterisati, u najmanju ruku, kao ignorisanje. U pogledu njihove misije zbog koje su tu, ovakav odnos je neprofesionalan i diskriminatorski. Jer, sjetićemo se, a ne daju nam ni da zaboravimo, koliko je intenzivna i plodna saradnja tih istih ambasada sa anti-državnim NVO i anti-državnim medijima.

Naprosto, ta saradnja, pa i prijateljstva iz nje rođena, bila je i ostala neisrpan izvor informacija za “objektivno” sagledavanje svih anomalija ovdašneg sistema (čitaj – bivše vasti) i za izvještavanje matičnih država o nasilju nad novinarima, o korupciji, o nepravdi i diskriminaciji. Tako su za sve ove godine, ti “ugroženi” mediji i “ugroženi” građanski aktivisti postali portparoli opozicije (a sadašnje vlasti), a upravo su iz džepa građana EU platili “osvježenje” u Crnoj Gori? Mnogi od lidera pomenutih organizacija, onako nezavisni, sada su na zasluženim pozicijama u državnom sektoru, jer prostora za kritiku nove vlasti, izgleda da uopšte nema. A razlog za kritiku ne vide ni ambasade!

Napadi i prijetnje upućene autorkama sa RTCG ili portalu Aktuelno ili Skala Radiju, ne tretiraju se kao napadi na novinare i ugrožavanje medijskih sloboda, ali je legitimno da prorežimski mediji i novinari štancuju krivične prijave protiv svakoga ko se usudi da kritikuje “prvu demokratsku” vladu. Korupcionaške afere se zagubiše među žute stranice, diskriminacija i revanšizam su jučerašnja vijest?

S druge strane, na apele organizacija koje ne pripadaju pomenutom civilno-medijskom društvancu, ni odgovora, ni reakcije. Pa ni onog elementarnog kurtoaznog odgovora “hvala, procesuiraćemo”. Kao da diplomate, kojima je prvenstveni zadatak da svojim matičnim ministarstvima prosljeđuju dopise i pisma adresirana upravo njima, ni ne otvaraju poštu. Ili otvaraju i brišu, bacaju u kantu za smeće? Da li se tu radi o cenzuri ili selekciji? Takođe, većina crnogorskih medija i portala, svakodnevno objavljuje istraživačke, analitičke tekstove, kolumne domaćih i regionalnih (često i srpskih) autora, čija imena su u regionu i šire, prepoznata kao glas razuma, a njihov angažman kao doprinos anti-ratnom, anti-fašističkom, pro-evropskom i humanom aktivizmu. Ono što se očekuje i od najinertnijeg diplomate, po samoj prirodi posla, je da makar prati medije u zemlji prijema i  sačini press-clipping. Ako su i ođe ambasade isto što su u čitavom svijetu, onda nema mjesta slutnjama da Zapad nije informisan o crnogorskoj realnosti. Ako jeste, zašto ćuti, zašto ne reaguje? Ako nije, čemu služe ambasade? Ako ćuti i ne reaguje, onda ugrožava i podriva sopstvene temeljne vrijednosti i principe.     

Dvostruki aršini ili kredibilitet, pitanje je sad 

Ostaje da vidimo kako će se članice NATO i EU, a koje su sa više adresa alarmirane povodom eskalacije tenzija u Crnoj Gori, postaviti prema trenutnoj situaciji u Crnoj Gori i šta će preduzeti kako bi se spriječilo dalje ugrožavanje sigurnosti jedine države bivše Jugoslavije koja je izbjegla ratove 90tih, a time i spriječiti narušavanje bezbjednosti čitavog regiona. Da li će Zapad dozvoliti da Crna Gora kao članica NATO postane žrtva velikosrpske histerije i ruskih ambicija na Balkanu? Da li će EU zaboraviti na jedan od glavnih prioriteta u pregovaračkom procesu – dobrosusjedske odnose i regionalnu saradnju? Kako se hibridni rat koji je doveo do nelegitimnih izbora i najave okupiranja crnogorske prijestonice od strane Crkve Srbije, uklapa u prioritete Unije? Da li će Evropa sankcionisati aktivnosti kojima se Crna Gora gura u građanski sukob? Čije strateške interese čuvaju ambasade članica EU, ako nemaju ništa protiv  ruskog i velikosrpskog interesa u Crnoj Gori?

Čak i komesar za proširenje Oliver Varhelji, o pristupanju zemalja ZB, neđe reče: „Evropa mora da ima snažan i jedinstven glas u svijetu i mora u potpunosti da odigra svoju geopolitičku ulogu. Ovo posebno važi za naše najbliže okruženje, gdje se moramo snažno angažovati u potrazi za mirom, stabilnošću i prosperitetom. To nije samo u našem interesu; to je takođe i pitanje kredibiliteta“ . Pa se sada, logično, i mi u Crnoj Gori plašimo za kredibilitet Unije, a još više se plašimo za mir, stabilnost i prosperitet svoje države, pa očekujemo da nam u borbi za ove vrijednosti, Evropa bude partner, iako ne bi bio prvi put u istoriji da nas saveznici iznevjere u odsudnom trenutku. Uostalom, Crna Gora je, ne prvi put, ustala u odbranu evropskih anti-fašističkih tekovina, dok ambasade država EU prave kompromis sa klerikalno – šovinističkom crnogorskom vladom.

Takođe, ukoliko poštuje osnovne principe na kojima je zasnovan, NATO bi se morao sjetiti onog vodećeg, principa kolektivne odbrane, sadržanog u članu 5 Vašingtonskog sporazuma, a koji glasi “napad na jednu članicu je napad na sve”. Crna Gora ne može biti jače napadnuta, može samo jače da se brani. 

I odbraniće se. A vrijeme će suditi o ulozi stranih ambasada, Zapada uopšte. Hoće li biti spremni i na najdrastičnije posljedice svog ćutanja pa ustupiti mjesto posmatračkim i mirovnim misijama ili će nam pomoći u očuvanju građanske i evropske Crne Gore kako bi sačuvali svoj poljuljani kredibilitet?

Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta