Buđenje Zapada na Balkanu

Piše: Balša Knežević

Čini se da je bilo dovoljno svega desetak dana da Zapad nakon mučnog i dugotrajnog perioda srljanja i eksperimentisanja sa velikosrpskom nacionalističkom političkom dogmom, konačno nagovijesti da se vraća na pravi kolosjek kada je u pitanju njihov odnos prema Regionu.

Protekle nešto više od dvije i po godine Crna Gora je na svojoj koži najžešće osjetila zaokret u politici Vašingtona, Brisela i Londona kada je u pitanju region Zapadnog Balkana. Podržavajući pogubne nacionalističke, velikodržavne politike, Zapad je Crnu Goru ostavio na cjedilu, na milost i nemilost velikosrpskih i ruskih hegemonističkih, paravjerskih i bezbjednosno-obavještajnih centara.

Zapad, posebno Vašington, oslanjao se na krajnje sumnjivi velikodržavni projekat Otvoreni Balkan, koji se zasniva na podjeli Regiona na sfere uticaja između tri velikodržavna projekta – srpskog, albanskog i hrvatskog. Realizacija tog plana za Crnu Goru bi značila da je i zvanično ušla pod okrilje ’’srpskog sveta’’, čime bi njena asimilacija i pretvaranje u još jednu srpsku državu bila kompletirana u međudržavnim okvirima.

Podrška retrogradnom klerofašizmu

Zapadne diplomate sumnjale su u demokratske kapacitete Crne Gore i da bi ispunili kriterijum smjenjivosti vlasti, pomagali su anticivilizacijske klerofašističe snage koje su došle na vlast u Crnoj Gori nakon 30. avgusta. Širene su nedobronamjerne priče iz najozbiljnijih diplomatskih izvora da je ’’Đukanovićev režim spreman da izvodi tenkove na ulice da bi branio vlast’’, što se pokazalo kao suluda teorija zavjere nakon mirne i demokratske predaje vlasti. Takozvani ”temeljni ugovor” sa parapolitičkom, militarističkom organizacijom koja se vodi kao SPC, potpisan je uz svesrdno lobiranje američke ambasade u Beogradu, odnosno ambasadora Kristofera Hila koji se samo desetak dana prije potpisivanja sreo u Herceg Novom sa potrčkom Aleksandra Vučića i Porfirija Perića – Dritanom Abazovićem.

To je uostalom bio samo dio šire zapadne politike povlađivanja, prije svega Vašingtona, srpskom autokrati Aleksandru Vučiću, kojem je udovoljavano sve i svašta u cilju konačnog priznanja Kosova od strane Beograda.

Međutim, ako je suditi po retorici zapadnih diplomata koja je u posljednjih desetak dana gotovo neprepoznatljiva u odnosu na raniji period, čini se da su Brisel, Vašington i London konačno ’’okrenuli ploču’’ i završili avanturu koja je doprinijela afirmaciji velikosrpskog nacionalizma i destabilizaciji Regiona.

Otvoreni Balkan konačno prekrižen

Portal Aktuelno je još prije godinu pisao da je američka administracija stavila tačku na  ”Otvoreni Blakan”, jer u suštini taj velikodržavni projekat nema perspektivu. Jedina svrha koju je imao ovaj koncept je da služi kao neka vrsta ’’šargarepe’’ kojom je Zapad nagovještavao Beogradu da će im omogućiti realizaciju velikodržavnog projekta koji bi obuhvatao Crnu Goru, Republiku Srpsku i sjever Kosova.

Ali, u poslednjih nekoliko dana čini se da je stavljena tačka i na ovu spornu avanturu koja je najviše koristila autokratsko-hegemonističkom režimu u Beogradu. Predsjedndik Crne Gore Jakov Milatović juče je, na konferenciji za medije nakon sastanka sa američkim senatorima Krisom Marfijem i Gerijem Pitersom, odgovarajući na pitanje zbog čega nije pomenuo Otvoreni Balkan u svom inauguracionom govoru kazao da je akcenat stavio na Berlinski proces. Ako uzmemo u obzir da je Milatović prije samo mjesec  govorio da je ’’bolje biti dio Otvorenog nego zatvorenog Balkana’’, sasvim je realno pretpostaviti da je ipak dobio određene ’’sugestije’’ sa Zapada koji je digao ruke od ovog propalog projekta.

Da Otvoreni Balkan nema perspektivu juče je indirektno nagovijestila i ambasadorka Velike Britanije u Crnoj Gori Karen Medoks, koja je za RTCG kazala da su ’’naredni izbori odlična prilika za Vladu da da, ili ne da, podršku Otvorenom Balkanu’’. Rekla je da ’’možete direktno da pitate narod, i da oni odluče o tome’’, i jasno poručila što je mišljenje Londona:

“Mislim da bi sa bilo kojom drugom inicijativom, Otvoreni Balkan ili slično, morali da budemo pažljivi da ne ugrozimo Berlinski proces”, navela je Medoks. Prevedno sa jezika diplomatije, ambasadorka UK u Podgorici je poručila da je Otvoreni Balkan prevaziđen projekat i da Region treba da se drži već zaživjele inicijative.

Čak i jedan od najvećih zagovornika Otvorenog Balkana i izaslanik SAD za Zapadni Balkan Gabriel Eskobar je počeo da ’’spušta loptu’’ i na  pretresu povodom izvještaja o Zapadnom Balkanu pred Odborom za spoljnopolitičke odnose američkog Senata pojasnio je da će ”Sjedinjene Američke Države podržati Otvoreni Balkan jedino ako sve članice, uključujući i Kosovo, budu imale ravnopravno učešće’’.

Ravnopravno učešće Kosova u ovoj inicijativi je nemoguće, jer se ova država odlučno protivi Otvorenom Balkanu. Ovaj predlog je neprihvajtljiv i za Srbiju koja bi time maltene i zvanično priznala nezavisnost Kosova. Stoga je očigledno što je Eskobar ovdje htio da poruči.

Senat SAD eksplicitan

Kada govorimo o nedavnom pretresu pred američkim Senatom, onda treba naglasiti da je tom prilikom do izražaja došlo eksplicitno ograđivanje Vašingtona od srpskog autokrate Vučića i njegove hegemonsitičke, proruske politike u Regionu koju su do sad podržavali zbog regulisanja otvorenog pitanja priznavanja Kosova.

Savjetnik u Stejt Departmentu Derek Šole i izaslanik SAD za Zapadni Balkan Gabrijel Eskobar govorili su prije nedelju dana o Balkanu pred Odborom za spoljnopolitičke odnose američkog Senata, gdje je Aleksandar Vučić bio izložen baražnoj vatri žestokih kritika.

U žestokim kritikama prednjačio je Bob Menendez, demokratski senator iz Nju Džersija koji je predsjedavao Senatskim odborom. Menendez je naveo da su na Zapadnom Balkanu dvije trećine zemalja u NATO i da SAD moraju da iskoriste ovaj momenat da vide šta će biti sa zemljama na koje Rusija i dalje ima uticaj, prije svega misleći na Srbiju.

“To je dio matrice da Vučić govori jednu stvar da umiri zapadne lidere, a govori druge stvari srpskom narodu, putem državno kontrolisanih medija. Korišćenjem informacionog prostora i gušenjem civilnog društva predsjednik Vučić nastavlja da prihvata nacionalističke srpske narative i njeguje viziju ‘srpskog sveta'”, rekao je Menendez dodajući da takav koncept podsjeća na viziju ruskog predsjednika o Velikoj Rusiji.

Na pitanje Menendeza savjetniku državnog sekretara Šoleu o tekstu o Vučiću u Njujork tajmsu i da li može da se razgovara sa partnerom sa takvom pozadinom, Šole je rekao da administracija vjeruje da je izvještavanje Njujork tajmsa kredibilno, što je bio diplomatski nokaut za srpskoga autokratu.

Vučić pušten niz vodu?

Nakon svjedočenja  Šolea i Eskobara pred Odborom za spoljnopolitičke odnose američkog Senata i krajnje oštrih kritika koje su upućene Vučiću i njegovom režimu, da se naslutiti u kom pravcu će ići djelovanje diplomatije SAD. A taj pravac je, kako je Portal Aktuelno već pisao, isti onaj koji su Ričard Holbruk i njegov tim u kome su bili Kristofer Hil i Gabrijel Eskobar, imali kada je u pitanju Slobodan Milošević – od ’’faktora stabilnosti u regionu’’ do nepoželjnog diktatora, kriminalca i ratnog zločinca.

Jer zapadne diplomate su očigledno umorne od providnih laži i demagogije srpskog autokrate kojima odugovlači neizbježno priznavanje Kosova.

Kad uzmemo u obzir da šef Bezbjednosno informativne agencije Srbije (BIA) Aleksandar Vulin i ministar inostranih poslova Ivica Dačić učestvuju na međunarodnoj bezbjednosnoj konferenciji u Moskvi, a da je počasni gost na tom okupljanju predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik, to je očigledan signal da se srpski državni vrh konačno okrenuo Moskvi.

Sve ove okolnosti su više nego pouzdan indikator da se geopolitičke prilike u Regionu mijenjaju, i da je Zapad izgleda konačno spreman da se mane eksperimentisanja i prestane da podržava velikodržavne politike koje Zapadni Balkan vode u nestabilnsot i podložnost ruskom uticaju.