Vještačka inteligencija (AI) bi mogla da dovede do izumiranja čovječanstva, upozorili su neki stručnjaci, među kojima i čelnici OpenAI i Gugl Dipmajnda.
Koliko smo, zapravo, blizu tome da mašine preuzmu vlast od ljudi?
Od lansiranja u novembru 2022. godine, ČetGPT – četbota koji koristi vještačku inteligenciju da bi na zahtjev korisnika odgovarao na pitanja, generisao tekstove ili čak kodirao – postao je internet aplikacija sa najbržim rastom u istoriji.
Za samo dva mjeseca, došao je do 100 miliona aktivnih korisnika.
Masovna popularnost ČetGPT-a, kog je razvila kompanija OpenAI uz finansijsku podršku Majkrosofta, pokrenula je burne spekulacije o uticaju vještačke inteligencije na budućnost ljudi.
Desetine stručnjaka podržale su saopštenje objavljeno na internet stranici Centra za bezbjednost vještačke inteligencije.
„Smanjivanje rizika od izumiranja čovječanstva zbog vještačke inteligencije trebalo bi da bude svjetski prioritet ravan drugim rizicima po društvo kao što su pandemije i nuklearni rat”, naveli su stručnjaci.
Ali drugi tvrde da su ti strahovi preuveličani.
Imitiranje ljudi
Tekstovi (od eseja, poezije i šala do kompjuterskog koda) i slike (kao što su dijagrami, fotografije i umjetnička djela) koje proizvodi vještačka inteligencija kao što su ČetGPT, DALL-E, Bard i AlfaKod često se miješaju sa ljudskim radom.
Koriste ih studenti da bi pisali domaće zadatke i političari da bi pisali govore: predstavnik Demokratske stranke Džejk Očinklos prvi je upotrijebio ovaj način za obraćanje u američkom Kongresu.
Tehnološki gigant IBM kaže da će zamijeniti 7.800 radnih mjesta vejštačkom inteligencijom.
Trenutno se nalazimo u tek prvom stadijumu vještačke inteligencije, nakon kog dolaze još dva za koje naučnici strahuju da bi mogli da ugroze opstanak čovječanstva.
Evo koje su to tri faze.
1. Uska vještačka inteligencija (NAI)
Uska vještačka inteligencija bavi se samo jednim zadatkom, radeći repetitivne poslove u okviru zadatih parametara njihove funkcije.
Ona uglavnom uči iz mnoštva podataka, kao što je internet, ali samo u konkretnoj oblasti za koju je programirana.
Primjer za to su šahovski programi, koji mogu da pobijede svjetskog šampiona, ali ne mogu da obavljaju nikakve druge zadatke.
Pametni telefoni su prepuni aplikacija koje koriste ovu tehnologiju – od GPS mapa, do muzičkih i video programa koji poznaju vaš ukus i daju vam preporuke.
Još sofisticiraniji sistemi poput automobila bez vozača i ČetGPT su oblici Uske vještačke inteligencije.
Oni ne mogu da operišu izvan zadatih parametara uloge, tako da ne mogu sami da donose odluke.
Međutim, neki eksperti vjeruju da sistemi programirani da uče automatski, kao što su ČetGPT ili AutoGPT, mogu da pređu u sljedeći stadijum razvoja.
2. Vještačka opšta inteligencija (AGI)
Vještačka opšta inteligencija biće postignuta kad mašina bude mogla da izvede bilo kakav intelektualni zadatak koji može da izvede i čovjek.
Ona je poznata i kao „jaka vještačka inteligencija”.
U martu 2023. godine, više od 1.000 tehnoloških stručnjaka pozvalo je sve „laboratorije vještačke inteligencije da na najmanje šest mjeseci momentalno zaustave obučavanje sistema vještačke inteligencije moćnije od GPT-4″, najnovije verzije ČetGPT-a.
„Sistemi vještačke inteligencije sa inteligencijom konkurentskom ljudskoj mogu da predstavljaju značajan rizik po društvo i čovječanstvo”, napisao je suosnivač Epla Stiv Voznijak, zajedno sa drugim vrhunskim stručnjacima za tehnologiju, uključujući vlasnika Tesle i Spejs Iksa Ilona Maska.
U pismu, koje je objavio Institut za budućnost života, neprofitna organizacija koja se bavi usmjerenjem tehnologije na ljudsku korist, stručnjaci su saopštili da ako kompanije odbiju da brzo zaustave svoje projekte, „vlade treba da reaguju i proglase moratorijum” kako bi bezbjednosne mjere mogle biti osmišljene i primijenjene.
‘Glupa koliko i pametna’
Karisa Veliz, sa Instituta za etiku u vještačkoj inteligenciji na Univerzitetu u Oksfordu potpisala je to pismo.
Ali ona smatra da ovo novo saopštenje Centra za bezbjednost veštačke inteligencije, koje upozorava na izumiranje čovječanstva, ide predaleko i odlučila je da ga ne potpiše.
„Ona vrsta vještačke inteligencije koju upravo stvaramo glupa je koliko i pametna”, rekla je ona Endrjuu Vebu sa BBC-ja.
„Ako bilo ko isproba ČetGPT ili neke druge vještačke inteligencije, vidjeće da one imaju veoma, veoma važna ograničenja.”
Veliz kaže da se ona brine da vještačka inteligencija može da fabrikuje dezinformacije ogromnom brzinom.
„Budući da se američki izbori održavaju 2024. godine, a važne platforme kao što su Tviter i druge otpuštaju timove za etiku i bezbjednost vještačke inteligencije – mene mnogo više brine to.”
Američka vlada priznaje postojanje potencijalnih prijetnji.
„Vještačka inteligencija je jedna od najmoćnijih tehnologija našeg vremena, ali da bi se iskoristile prilike koje nudi, prvo moramo da smanjimo njene rizike”, rekla je Bijela kuća u saopštenju od 4. maja.
Američki Kongres je pozvao izvršnog direktora OpenAI Sema Altmana da odgovara na pitanja o ČetGPT-u.
Tokom saslušanja u Senatu, Altman je rekao da je „ključno” da vlada reguliše industriju jer vještačka inteligencija „postaje sve moćnija”.
Karlos Ignjacio Gutijerez, istraživač javne politike sa Instituta za budućnost života, objasnio je za BBC da je jedan od najvećih izazova koji predstavlja vještačka inteligencija taj da „ne postoji kolegijum eksperata koji odlučuju kako da se ova oblast reguliše, kao što se dešava, na primjer, sa Međuvladinim panelom o klimatskim promjenama (IPCC)”.
Što nas dovodi do trećeg i poslednjeg stadijuma vještačke inteligencije.
3. Vještačka super inteligencija (ASI)
Teorija glasi da kada postignemo Drugu fazu (AGI), bićemo katapultirani u poslednji stadijum: Vkeštačku super inteligenciju” (ASI).
To će se desiti kad vkeštačka inteligencija postane veća od ljudske inteligencije.
Filozof sa Univerziteta u Oksfordu i stručnjak za vkeštačku inteligenciju Nik Bostrom definiše super inteligenciju kao intelekt koji „u ogromnoj meri nadmašuje najbolje ljudske mozgove na praktično svakom polju, uključujući naučnu kreativnost, opštu mudrost i društvene veštine”.
„Ljudi koji postaju inženjeri, medicinske sestre ili advokati moraju dugo za to da studiraju.
„Problem sa AGI-jem je da on može neprestano da se usavršava, u vremenskom periodu u kom mi to ne možemo”, objašnjava Gutijerez.
Ovaj koncept podsjeća na zaplet filma Terminator, u kom mašine izazivaju nuklearni rat da bi uništile čovječanstvo.
Arvind Narajanan, kompjuterski naučnik sa Univerziteta u Prinstonu, prethodno je rekao za BBC da naučnofantastični scenariji o katastrofi nisu realistični.
„Aktuelna vještačka inteligencija nije ni izdaleka sposobna za realizaciju ovih prijetnji. Kao posljedica toga, odvraćena je pažnja od bliske štetnosti vještačke inteligencije.”
I iako se vode velike rasprave oko toga da li mašina zaista može da stekne onu vrstu široke inteligencije koju posjeduje ljudsko biće – naročito kad je u pitanju emocionalna inteligencija – to je jedna od stvari koja najviše brine one koji vjeruju da smo blizu postizanja AGI-ja.
Nedavno je takozvani „rodonačelnik vještačke inteligencije” Džefri Hinton, pionir u obučavanju mašina na osnovu iskustva, upozorio u intervjuu za BBC da bismo mogli biti blizu te prekretnice.
„U ovom trenutku mašine nisu pametnije od nas, koliko ja mogu da vidim. Ali mislim da bi uskoro mogle postati”, rekao je ovaj sedamdesetpetogodišnjak, koji se upravo penzionisao iz Gugla.
U saopštenju poslatom Njujork tajmsu u kom je najavio odlazak iz Gugla, Hinton je rekao da sada žali zbog rada koji je obavio zato što strahuje da bi „loši akteri” mogli da iskoriste vještačku inteligenciju za „loše stvari”.
On je za BBC dao ovaj primjer „košmarnog scenarija”:
„Zamislite, na primjer, da neki loš akter kao što je ruski predsjednik Vladimir Putin odluči da podari robotima sposobnost da stvaraju vlastite pod-ciljeve. Mašine bi u nekom trenutku mogle da „zadaju sebi pod-ciljeve kao što su: ‘Moram da steknem veću moć'”, što bi predstavljalo „egzistencijalnu prijetnju””, upozorio je on.
Ali Hinton je rekao da „na kraće staze” on vjeruje da će vještačka inteligencija donijeti mnogo više koristi nego štete, „tako da ne mislim da treba da prestanemo da je razvijamo”, dodao je on.
Izumiranje ili besmrtnost
Britanski fizičar Stiven Hoking iznio je svojevremeno oštro upozorenje.
„Razvoj potpune vještačke inteligencije mogao bi da znači kraj ljudske rase”, rekao je on za BBC 2014. godine, četiri godine prije smrti.
Mašina tog nivoa inteligencije „počela bi da radi na svoju ruku i preoblikuje se sve većom brzinom”, rekao je on.
Ali jedan od najvećih zagovornika vještačke inteligencije je futuristički pronalazač i autor Rej Kurcvejl, istraživač vještačke inteligencije u Guglu i suosnivač Univerziteta za singularitet u Silicijumskoj dolini.
Kurcvejl vjeruje da će ljudi moći da iskoriste super inteligentnu vještačku inteligenciju za prevazilaženje bioloških barijera.
On je 2015. godine predvidio da će do 2030. godine ljudi moći da postignu besmrtnost zahvaljujući nanobotima (izuzetno malim robotima) koji rade unutar naših tijela, popravljajući i liječeći bilo kakvu povredu ili bolest.
Upravljanje vještačkom inteligencijom
Gutijerez se slaže da je od ključne važnosti stvoriti sistem upravljanja vještačkom inteligencijom.
„Zamislite budućnost u kojoj neki entitet ima toliko informacija o svakoj osobi na planeti i njenim navikama [zahvaljujući internet pretragama] da može da nas kontroliše tako da toga nismo ni svjesni”, kaže on.
„Najgori scenario nisu ratovi između ljudi i robota. Najgore je da ne budemo svjesni da smo izmanipulisani, zato što dijelimo planetu sa entitetom koji je mnogo inteligentniji od nas.”