Karcinom dojke u svijetu se smatra vodećim uzročnikom umiranja žena od malignih bolesti. Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, godišnje se registruje oko 1.670.000 žena sa karcinomom dojke, a oko 522.000 žena umre od ove bolesti. U Crnoj Gori godišnje oboli oko 250 žena, a u rijetkim slučajevima bolest se javlja i kod muškaraca.
Najveći broj žena sa dijagnozom – karcinom dojke, je starosti od 50 do 65 godina, ali se posljednjih godina svuda u svijetu bilježi trend porasta broja oboljelih koje pripadaju i mlađim generacijama.
Broj oboljelih žena u odnosu na broj stanovnika kod nas je sličan kao i u mnogim drugim zemljama u okruženju i šire, ali se nažalost bilježi visoka stopa mortaliteta, najviše zbog kasnog otkrivanja bolesti.
Uzroci i rizične grupe
Razlozi za pojavu karcinoma dojke (kao i drugih malignih oboljenja) su brojni, ali poznato je da geni i različiti faktori rizika u tome imaju značajnu ulogu.
Na prvom mjestu kao faktor rizika je pozitivna porodična anamneza – karcinom se najčešće javlja kod žena koje imaju najbliže srodnice oboljele od karcinoma dojke (majku, sestru, tetku, baku). Zatim životna dob žene (sa godinama rizik se povećava), rana menarha (prije 12. godine života), kasniji ulazak u menopauzu (nakon 55. godine života), nuliparitet (nerađanje) i/ili prva trudnoća u četvrtoj deceniji, ali i savremeni način života koji često podrazumijeva dosta stresa, manjak vremena koje bismo posvetili fizičkoj aktivnosti, zdravijoj ishrani (učestalo konzumiranje hrane bogate nezdravim masnoćama i prerađenim ugljenim hidratima šteti organizmu), kao i konzumacija alkohola i cigareta.
Karcinom dojke je izlječiv
Najvažniji u čitavoj priči je podatak da je karcinom dojke izlječiv u čak 90 odsto slučajeva, ukoliko se otkrije na vrijeme. Zbog toga je oktobar mjesec, tzv ružičasti oktobar, već godinama mjesec borbe protiv raka dojke, a u cilju buđenja svijesti o važnosti prevencije i podrške ženama koje se bore sa ovom bolešću.
S tim u vezi, širom svijeta tokom oktobra se održavaju “ružičaste” manifestacije – tribine, performansi, dijeljenje flajera o uzrocima, značaju prevencije itd.
Ova velika, globalna akcija, vremenom je uključila u oktobarsku kampanju ne samo nadležna ministarstva i zdravstvene ustanove (koje u oktobru nude preglede bez zakazivanja i/ili po povoljnijim cijenama), već i brojne organizacije i kompanije izvan zdravstvenog sistema, koje se pridružuju ovoj društveno odgovornoj akciji i na različite načine daju doprinos podizanju svijesti o značaju prevencije, između ostalog – brinući u svojim zaposlenima.
Žana je zaposlena u kompaniji Mtel i, kako kaže, ponosna je što je dio kolektiva koji i na ovaj način brine o svojim zaposlenima.
,,Ovo oboljenje je prilično rasprostranjeno i veoma je važno da se ženama podigne svijest o značaju prevencije i ranog otkrivanja bolesti. Danas, kada imamo toliko mogućnosti na raspolaganju da vodimo računa o svom zdravlju, pa nam čak i poslodavac omogućava preventivni pregled jednom godišnje, smatram da je obaveza svake žene da tu mogućnost iskoristi i na taj način pokaže da brine o sebi’’, kazala je ona.
Žanine koleginice su takođe veoma zadovoljne akcijom koju njihova firma sprovodi tokom oktobra mjeseca. S obzirom na to da svako od nas veliki dio svog vremena provodi na poslu, radno okruženje i kolege su drugi dom i porodica, zato je važno da svi zajedno brinemo jedni o drugima.
“Uključivanje Mtel-a u aktivnosti koje su usmjerene ka zdravlju svojih zaposlenih je samo pokazatelj da firma razmišlja na način da su zaposleni snaga koja je pokreće i održava. Ulaganjem u zdravlje svog kolektiva kompanija postaje i ostaje zdrava i jaka’’, kaže Sanja i dodaje da je pregled dojki postao praksa u njihovoj firmi svakog oktobra i već krajem ljeta koleginice s nestrpljenjem očekuju mail za prijavu.
,,Žene se uvijek, na neki način, raduju ovom pregledu i vole da pričaju o tome, posebno kada se završi i sve bude u redu’’, kaže Milica, takođe jedna od zaposlenih u Mtel-u.
Kompanije koje se na ovaj način pridružuju kampanji, ne samo da brinu o svojim zaposlenima, već daju pozitivan primjer i podsticaj drugima da učine isto.
Liječenje u Crnoj Gori
Ženama oboljelim od ove bolesti u Crnoj Gori dostupni su svi savremeni oblici liječenja i terapijske mogućnosti koje se primjenjuju u svim najrazvijenijim zemljama. Zato nije zgoreg ponoviti da rano otkrivanje raka dojke ima izuzetnu važnost. Kada se otkrije na vrijeme, devet od deset žena se može izliječiti!
Pored redovnih ultrazvučnih i mamografskih kontrola, važnu ulogu u ranom otkrivanju imaju i samopregledi.
Svakoj ženi se preporučuje da samopregled dojki počne da primjenjuje već nakon dvadesete godine života i obavlja ga jednom mjesečno. Do četrdesete godine života dovoljan je klinički i ultrazvučni pregled jednom godišnje ili jednom u dvije godine, kažu ljekari, a nakon četrdesete godine, preporučuje se klinički pregled jednom godišnje i mamografija svake dvije godine, uz redovan samopregled jednom mjesečno.
Žene sa pozitivnom porodičnom anamnezom, treba da počnu sa mamografskim pregledima od 35. godine jednom godišnje. Žene starije od 69 godina dogovaraju se o učestalosti mamografije sa svojim ljekarom.
Veoma često ne brinemo dovoljno o svom zdravlju i obraćamo se ljekaru tek kad su ozbiljnije tegobe prisutne, čemu su žene značajno sklonije – uglavnom prvo misle na druge, pa tek onda na sebe. Zato je veoma važno podsjetiti ih na značaj brige o zdravlju, jer su zdrave i bezbrižne potrebne koliko sebi, toliko i svojoj porodici, prijateljima, svojoj profesiji i društvu u cjelini.