Za aktuelno.me
Piše: Mr Novak Adžić, pravnik i istoričar
O stradanju Crne Gore i Crnogoraca pod velikosrpskim okupacionim vojno-žandarmskim i bjelaškim terorom piše i emigrantski list “Crnogorski glasnik” iz Detroita. Naime “Crnogorski glasnik” je ustanike i komite, koji su se borili Za Pravo, Čast i Slobodu Crne Gore, doživljavalao kao borce i patriote i podržavao njihovu borbu. O tome svjedoči i tekst, koji nosi naslov “NASILJE-UCJENJIVANJE CRNOGORACA”.
Taj tekst u cjelosti glasi:
“Pregledajući jedan žalosni list, koji izlazi u Crnoj Gori, vidimo, između ostalog, i reklamu, kojom se obećaje dar onome, ko ubije ili pomože ubiti borce, crnogorske ustaše. Tako je ucijenjen Đorđije Kustudić i Drago Prelević sa po sto hiljada dinara; a Jagoš Mušikić, Ivo Nikčević, Stanko Ivanović, Vaso Stanojević, Stevo Poček, Vido Pavićević, Đuro Krivokapić, Pero K. Pejović, Miko Vlahović i Veljo T. Vujičić sa po pedeset hiljada dinara.
Razumije se, da će iste ucjene odnijeti srbijanska žandarmerija, kao i prve, samo ako uspije poubijati ove nesretne borce i mučenike, kao što su poubijali one prve. Vrhunac ljudske nepravde, vrhunac divljaštva leži baš u ovim strahotnim ucjenama. Beogradska vlada ucjenjuje najodabranije sinove Crne Gore, kao što trgovac ucjenjuje vuka ili međeda, te ko mu donese kožu od njih, zna da će primiti onoliko koliko se koža prodaje. I tako beogradski gospodari, bez ustezanja, bez stida pred kulturnim svijetom, ucjenjuju i dalje one koji se protive nasilnoj okupaciji svoje Domovine.
Ovoj okupaciji se protivi i cio crnogorski narod; oni to znadu, ali između tog naroda biraju prvo one, koji su najkuražniji, one, čija je borba direktna i s puškom u ruci. Jedan drugi dio putnika na raseljavanje po tuđim krajevima, primoravajući ih dažbinama, kulucima i svakojakim nasiljima, da što prije napuštaju mučenička im ognjišta.
Jedan maleni dio naroda im je prodao sebe same, pa im služi, da za mizernu platu viče i dere se, kako je ujedinjenje donijelo sreću i zadovoljstvo. Oni jadnici i sami znadu, da to ujedinjenje i nije ujedinjenje, već obična pljačka i nasilje-ali ko se proda, on niti može niti smije drugačije, već da viče šta mu gospodar naređuje.
Beogradu je potrebno ucijeniti, ne pojedine već cijelu Crnu Goru, jer ona je sva jednaka. Zar onako jasne riječi crnogorskog ministra Mihaila Ivanovića, nijesu dovoljne da im kažu, što misli crnogorski narod? Zar borba od pet godina dana nije im oči otvorila? Zar protesti koje podižu parlamenti kulturnih naroda Evrope, protivu srbijanskih zvjerstava u Crnoj Gori, nijesu jasan dokaz, da svijet ne priznaje aneksiju Crne Gore tim zvjerovima.
I baš iza prvog novog i gromovitog protesta Velike Britanije, Beograd se usuđuje da javno publikuje nove ucjene na one ljude i borce, čijim se mukama požrtvovanju ili izdržljivosti divi cio kulturni svijet. Znadu li ti beogradski zvjerovi, što znači ucjenjivati žive ljude, heroje mučenike i branioce sirotinje od njihovog nasilja? Znadu li u Beogradu, da su poslanici u engleskom Parlamentu pitali Vladu, da li joj je poznato: “da srbijanska vlada goni Crnogorce po planinama kao stado i konje kao ovce?” I znadu li u Beograd, da je Ministar Spoljnih Poslova Velike Britanije odgovorio da je to sve poznato Vladi Velike Britanije!? I misle li ti terazijski bedaci, da će to tako ostati? Ne, ne, to tako ne može, jer riječ podignuta u Londonu, riječ je Jerihonske trublje, koja grešnike poziva na Strašni sud za njih. To je glas, koji nagovještava skori vaskrs pravednika i mučenika, ali tako isto i propast mučitelja i tirjana.
Skinite mrski teret nebratskog ropstva s crnogorskog naroda, pa će nestati hajduka i ustaša. No, vi mjesto toga-mijenjate divljačke ucjene na dragocjene živote tih ljudi, te naše najodabranije braće. Znate li šta to znači? Mi znamo, kako vi možete razumjeti, za to imade samo jedan način, a taj bio bi: kada bi mi Crnogorci kazali: “ko ubije Nikolu Pašića, dobit će pedeset hiljada dolara, a po trideset hilada za svakog od njegovih ministara; razumije se bar sto hiljada onaj, ko dođe do glave kralju Aleksandru, i to makar na isti način kao što su oni srušili kralja Nikolu”. Samo ovakvim direktnim primjerima oni bi bili u stanju razumjeti zločin koji čine ucjenjujući Crnogorce.
Dokle ide cinizam i laži ovih nitkova, najbolje nam može poslužiti govor narodnog poslanika, nekakvog R. Jojića, koji pobijaju govor g. Ministra Ivanovića, prvo kaže, da u decembru 1918, u Crnoj Gori nije bilo ni jednog srbijanskog oficira ni vojnika; iza toga odmah dodaje, da je bio samo komandant srbijanskih trupa i njegov pomoćnik. Mi do sad nijesmo čujali, da može postojati samo komandant trupa i osvajati zemlje bez vojske (!?). Doduše, taj g. Jojić nam je dao pravo na istom mjestu, jer veli: “… i došlo je do borbe … na pobunu diglo se Cetinje, Podgorica, Nikšić, Danilovgrad i Rijeka, i tražili su da ta vojska, koja je oslobodila našu zemlju.
(Napomena redakcije “Crnogorskog glasnika”: “Lažeš, nitkove, da je iko oslobodio Crnu Goru do sam rezultat Svjetskog rata i one borbe Crnogoraca od pola 1914. i do kraja 1915., srpska vojska, da se povuče, jer Srbijanci, kako su kazali-nemaju nikakvog posla kod nas, neka idu iz zemlje”).
Razumije se, to se nije moglo primiti, i došlo je do borbe, koju moramo svi žaliti, zbog toga, što je to bila bratoubilačka borba-ali ishod te borbe bio je na našoj strani”.
I ovaj prodani mališan je mislio da sa ovakvim razlozima pobija gromoglasni govor g. Mihaila Ivanovića, kojeg danas imadu svi kulturni narodi i njihovi parlamenti, kao jedan novi i nepobitni dokaz teškog međunarodnog zločina nad Crnom Gorom.
Mi vjerujemo, iako nije preko novina publikovano, da je ucijenjen i život ministra Ivanovića ali toliko znadite, gospodo u Beogradu, da ćete ga skupo platiti – nadamo se da se razumijemo.
Pet godina dana ucjenjujete i plaćate ubistva Crnogoraca crnogorskim novcem; pet ipo godina bajonetima i noževima pišete po čelu i grudima crnogorskim sinova riječ: “muči!”, “dosta je!”“Prepuni ste mješinu grijeha, Puče kolan svečevoj kobili, Obrnuće kola niza stranu”.
(Izvor: “Crnogorski glasnik”, Detroit, Mičigen, U.S.A., broj 55, od 1. Maja 1924. str. 2. Napominjem da se ovaj tekst prvi put sad objavljuje u Crnoj Gori i da on predstavlja istorijski izvor o stradanju Crne Gore i crnogorskog naroda, pod okupatorskom vlašću beogradskog tiranina Aleksandra Karađorđevića i njegovog vojno-žandarmskog represivnog aparata).
Dr Sekula Drljević, u zagrebačkom »Hrvatu« 1922. godine, konstauje i ovo: »Medeni mjeseci »ujedinjenja« kod nas nijesu dugo trajali. Već prvi susreti sa Srbijancima, Crnogorcima su oduzeli izluzije o ravnoravnosti koju oni ranije smatrahu prirodnim i po sebi razumljivom osnovovicom međusobnih odnosa«. U zagrebačkom »Hrvatu«, broj 755, od 7. rujna 1922. godine, Drljević (Flavijus) u članku pod naslovom »Ministar osloboditelj« kaže: »Već četiri godine režim pljačkaša, batinaša, palikuća, lopova i aferaša svih mogućih rodova i vrsta naziva sve proteste protiv sebe separatizmom i izdajom. Već četiri godine srbijanska štampa halače protiv hrvatskih i crnogorskih »separatista«, zato što batinu neće da proglase za sveca i da priznadu batinanje za pravo »osloboditeljke« Srbije«. Dr Sekula Drljević je od 1919. do 1941. godine stalno govorio i protestvovao zbog surovog režima tlačenja Crnogoraca u vrijeme vladavine dinastije Karađorđević tokom monarhističkog trajanja Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije. Sekula Drljević je žestoko ktitikovao politiku srpskog centralizma i okupacioni teror nad crnogorskim narodom u vrijeme kad je ministar unutrašnjih poslova bio Svetozar Pribićević (od 7. XII 1918. do 19. II 1920). Sekula Drljević, u dva broja dnevnog lista „Hrvat“, objavljuje svoj opširan članak „Politička uloga g. Pribićevića i njegova teorija“. U tome članku dr Sekula Drljević piše o podgoričkoj skupštini iz 1918. godine, kao nelegalnoj i nelegitimnoj i da je „birana pod gospodstvom srbijanskih okupacionih trupa i po upustvima srbijanskih činovnika“, te da je ta „skupština“, veli Drljević „običan balkanski marifetluk udešen pritiskom vojske okupatorke“, te da je, ona, ergo, „potpuno diskvalifikovana za predstavnika crnogorskog naroda i njegove volje“. U tome članku Drljević ističe i ovo: „Crna Gora pripada crnogorskom narodu i mora njegova ostati“. Drljević konstatuje u istome članku i ovo: „Godine 1919 i 1920. bile su u Crnoj Goiri doba najstrašnijeg terora što ga je zapamtila istorija ovog razbojničkog, janjičarskog Balkana. Crna Gora gorila je u vatri terora i davila se u krvi. Izgorjelo je preko pet hiljada kuća. Svi, koji su učestvovali u tome paklu, kao objekt zločinačkih napada, kunu se da su vjerovali, da je došao sudnji dan. Svaki član zločinačkih banda, tvrde, da je činio utisak savršenog đaka carigradske janjičarske škole“.
(Izvor: „Hrvat“, Zagreb, broj 613 od 16. marta 1922 i „Hrvat“, Zagreb, broj 614 od 17. marta 1922. godine. Dr Danilo Radojević u knjizi » Dr Sekula Drljević politička misao«, Podgorica 2007, str. 195-202. po prvi put objavljuje u Crnoj Gori integralno pomenuti Drljevićev tekst).
Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta