Montepiatta 2

Za aktuelno.me

Piše: Slobodan L. Jovanović

Čudna su vremena u kojima nauka napreduje a ljudski um većinom nazaduje. Umjesto da koristi saznajne mogućnosti koje donose blagodeti tehničkih inovacija i dostupnosti informacija, čak ih svi nosimo u svojim džepovima, torbama, svijet sve više hrli ograničenjima uma iz vremena u kojem su grupe samozvanih mesija lutale kamenim drumovima i držali ljudima propovjedi za mrvice milosrđa. Po pravilu, što se više tripuju na dvohiljadogodišnje rituale to sve više bježe od realnosti i više i više se dive sopstvenom otporu i animozitetu prema razumu. Do te mjere da one koji ne slijede tu umnu stramputicu smatraju nižim bićima i ljudima manje vrijednosti. Prastari rituali, bez suštinske sadržine, puke formalnosti, postaju nekakvo obilježje koje vas dijeli od uvrijedljive etikete nekrsti, kao biće koje zaslužuje milosrđe manje od onih leproznih koje je, tobože, najpoznatiji mesija liječio.

Pamtim vremena od prije pola stoljeća kada su pasoši u Crnoj Gori bili rjeđa pojava od ruskih turista i kad su želje i mogućnosti Crnogoraca da upoznaju svijet dobacivali jedva do Beograda, rijetkima do Ermitaža. Slijedeći logiku mog pokojnog oca da čovjek koji ne upozna druge i drugačije krajeve i kulture ne može znati ni sopstvenu, odnosno, ne zna je prepoznati u svom duhovnom jadu, nepodnošljivo je bilo tadašnje pristajanje Crne Gore na provincijalni status u svim  vidovima ljudskog bitisanja. Do takvih trivijalnosti da se za kupovinu obuće putovalo petsto kilometara. Taj provincijalni duh je stanovao svuda, od obrazovanja, nižeg, srednjeg, pa do višeg, do kulture, slobode misli, političkih sloboda… Pa ako hoćete, tadašnji žbiri čiji potomci danas pośekoše brda šume za oponašanje primordijalnih rituala, trčali su u komitetete da prijave one koji su uždili šaku slame i suvu grančicu. Što danas više sijeku to misle da su im postignuća veća, da su dotakli nebeske visine i dosegli suštinu svog postojanja. Ropski duh samo mijenja agregatna stanja.

Vjerovao sam, ili bolje – nadao sam se, da je dvadeset prvi maj ljeta gospodnjeg 2006. bio dan kada će se Crna Gora, ne samo vrnuti se sebi, nego i doseći slobode koje pripadaju starom evropskom narodu, kakvi Crnogorci jesu, da ćemo se upisati među slobodne, civilizovane narode, koji poštuju svoju tradiciju, ali joj ne robuju, već je mijenjaju u skladu sa prostorom i vremenom u kojem bitišu. Poštujući svoje porijeklo i one ponekad nevidljive niti koje, kao rizomi, vežu za podneblje, za prostor, krš, nikada mi nije palo na pamet da osudim sebe na ograničenja koji su nametali najograničeniji među nama. Svaki čovjek je kosmos u malom, vaseljena u malom, pa njegov duh treba da bude u ezoteriji sa njim i njom. Um koji se zatvara u kaveze, makar bili sa zlatnim kupolama, pretvara se u svoju suprotnost. Jedna nesretna paralela po svemu efermne osobe, kojom se uporedio Njegoš sa Amfilohijem Radovićem, paradigma je razlike između slobodnog duha koji se vinuo u svijet iz krša i zloduha koji je sebe sveo na simbol otora slobodi, razumu, svijetu! Zato današnja Crna Gora kleči po ulicama, ljubi podove, ljubi tuđe ruke i lance, uplašena od slobode, od života, od normalnosti i društava u kojima prepoznaju svačiju vrijednost i u kojima ne gaje psihologiju stada i najgrlatijih u njemu.

Današnja Crna Gora kamenuje svoje najbolje sinove, gađajući ih preko medija najprimitivnijom mržnjom zato što su etalon nečije mizerije, propadanja i duhovne bijede, nečije ograničenosti i nesposobnosti da izađe iz perverzne egzaltacije vjerskog i nacionalnog tribalizma. Nekih koji sopstveni uspjeh mjere što većim poniženjem države u kojoj žive, brojem prekrečenih fasada, cerada po zgradama sa jezivim porukama i pozivom na krv, paljenjem državnih zastava, … vješajući o retrovizore svojih auta sve veće i veće krstače, ostrogajući i mirobožeći jednako iskreno kao njihov skoropočivši, paravjerski lider sa cerada na zgradama.

Neka mi oproste vrijedni seljaci što često kolokvijalno koristim njihovo zanimanje kao vrijednosnu kategoriju, ali mi nekako najviše taj izraz paše ruralnoj infamiji koja se nameračila da uđe u svaki kutak i zagadi svaki prostor Crne Gore. Kao što čovjek koji noktom malog prsta čačka nos ne vidi u tome ništa loše, tako i promoteri džiberluka i seljaštva svakodnevno proglašavaju nove pobjede i uriniraju po mozgovima onog urbanog embriona koji sam vidio prije manje od decenije i po.

Njihova estetika su oni krici po litijama, distorzija pred hramovima, slama po sobi i panj u i iza glave, zloupotreba đece u vjerske i političke lakrdije, pastiš, kič… Premijer koji šalje poruke u mizanscenu Tv Pink Farme, sa slamom po podu i još ponekom mjestu i civilizacijski neshvatljivim korišćenjem male đece u jeftinoj simulaciji nečega što bi trebalo da predstavlja biblijski motiv? Trijumf neukusa i patosa. Čovjek se ośeća posramljeno ko mu politički predstavlja otadžbinu. Sabir iskompleksiranih, ruralnih likova, koji svoj tribalizam liječe ili populizmom, ili nadobudnim i kožnomantilskim, dučeovskim nastupima, dok razne Džipsi Goce i Seksi Mace skrivaju od naših očiju. Mali ljakser uživa u moći za koju se izborio ne birajući saveznike, mažući oči pričom o nedodirljivosti svih, dok oštri šiljak samo za jednu stranu, poput onih Ličana i Krajišnika koji su sa oklasinom od rumetina došli u velike gradove i umislili da su bogovi. Pa, možda mu se i posreći da upozna Džipsi Gocu.

Iako sam završio nikšićku gimnaziju koju godinu prije aktuelnog premijera, nijesam znao da takvi likovi postoje samo par kilometara od mene. Mora da su živjeli skriveno, kao rani hrišćani po rimskim katakombama, kad nikoga sličnog nijesam poznavao. Moji su svjetovi bili preširoki za barske, titogradske i nikšićke ulice, po kojima sam hodao u mladosti. Onaj ko tih godina nije dijelio kosmopolitizam, liberalizam i kontrakulturni zanos tih vremena spada u društvenu, umnu i duhovnu ubažđelu i ustajalu mrtvaju, kao rođenu za podoljupce i duhovne lance.

Otuda, moj Danilo, mržnja prema R'N'R’, prema slobodi, prema otvorenom umu! Dok top gruva iz „prestonice turizma“, svetosavski tamjan širi po njenoj opštini i seljački duh pahnje po crnogorskim gorama sve smo manje ponosni Montenegro, pa ni onaj TO, a sve više 2 Montepiatta, iliti, druga Ravna Gora. Praznilo i ništavilo jedino svoj umni uzlet vidi u još više treša, što većem panju koji će ostaviti, što veću kamaru drva zapaliti, što veće šatorsko krilo objesiti niz zgradu, što dužu tarabu ofarbati, što veći krst okačiti, dok jednog dana ne popere na nosače svojih automobila čitavo raspeće u prirodnoj veličini. Što onda?

Crnoj Gori je nužan kulturni, naučni, urbani i svaki drugi preporod dok se zadah tamjana ne vrati sa ulica u hramove i dok se Crna Gora ne sekularizuje u maniru najcivilizovanijih, najkulturnijih, najdemokratskijih i najrazvijenijih zemalja Evrope! Tužna je Evropa i oni koji je predstavljaju ako su razumjeli Trampa i ono što nosi tek sa upadom rulje u američki Kongres, tužna je Evropa koja je pogazila liberalne ideje i pustila da je uzjašu epigoni banalnosti i najprimitivnijih ideologija iz bliže i dalje prošlosti. Evropa koja je prestala da bude Evropa načela i postala Evropa trulih kompromisa, frivolnosti i nesposobna da prepozna opskurantizam koji odavno zapljuskuje njene granice. Koja je to Evropa, kako se toliko poseljačila i ko je predstavlja u Podgorici kad su ćoravi na oba oka u tolikoj mjeri! To nije ona Evropa koju sam kao mlad prestopirao, volio i čeznuo da budemo njen dio!

*Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta