Kad velikosrpski klero-šovinisti svjesno i otvoreno obmanjuju!

Za aktuelno.me

Piše: mr Novak ADŽIĆ, pravnik i istoričar, doktorand istorijskih nauka

Kad je Crna Gora postala sekularna država, u odluci Crnogorskog senata od 7. marta 1852. godine navodi se i to da “Vladika, ili bolje reći episkop ili arhiepiskop Crne Gore, koji će imati ograničenu vlast nad crkvenim stvarima, biće izabran posredstvom crnogorske vlade”. U doba knjaza Danila I i knjaza/kralja Nikole I Petrovića-Njegoša, Crnogorska crkva je bila, tada, podvlasna državnoj vlasti, a Knjaz Gospodar je bio taj koji je odlučivao, izmedju ostalog, i o izboru mitropolita, obimu njegove vlasti, kao i o ključnim pitanjima koji su se odnosili na status i život crkve u ondašnjoj Crnoj Gori. Naročito u imovinsko-pravnim odnosima.

U vrijeme Knjaževine Crne Gore, crnogorskom Mitropolitu i manastirskom bratstvu ustanovljene su plate, ali je višak manastirskih prihoda (nakon podmirenja plata i ostalih crkvenih dažbina) išao za potrebe državne prosvjete (recimo, u to doba, za samo tri godine od 9 crnogorskih manastira prihodovano je državi Crnoj Gori  preko 56 hiljada forinti).

Takođe, u ovom kontekstu, važno je istaći da su, zbog nedostojnog, nedoličnog držanja, u atentatu na knjaza Danila I Petrovića-Njegoša, njegov brat, veliki vojvoda Mirko Petrović Njegoš, predsjednik Crnogorskog Senata, i, konačno, nasljedni vladar Crne Gore, njegov sin, knjaz Nikola otpustili i razriješili dužnosti cetinjskog mitropolita Nikanora Ivanovića, inače izvanjca, Srbina iz Drniša, koji je u Crnu Goru 1856. prvi put u njenoj istoriji uveo, importovao, nametnuo, do tada nepostojeći u crnogorskoj državi, kult Svetog Save Nemanića, te su vladari Petrovići, protjerali, kao neolojanog državi, narodu, Knjazu i arhijerejskom činu, mitropolita Nikanora Ivanovića iz Crne Gore (5. avgusta 1860).

Sekretar knjaza Danila Petrovića Njegoša, francuski diplomata Anri Delari, obavljao je tu dužnost na Cetinju od 1856. do 1859. godine. U knjizi pod naslovom “Le Montenegro”, objavljenoj u Parizu 1862. piše da od 1769. godine “Crnogorska crkva je stvarno postala autonomna i autokefalna i sve do sada ne zavisi ni od jedne pravoslavne crkve”.

(Anri Delari, “Crna Gora”, CID, Podgorica, 2003, s francuskog prevela Marina Vukićević, strana 36).

Ovaj primarni istorijski izvor iz pera uglednog i uticajnog francuskog diplomate Anrija Delarija, bliskog saradnika knjaza Danila, njegovog državnog sekretara na dvoru, koji je izvanredno znao stanje u Crnoj Gori i položaj Crnogorske crkve u prošlosti, i u Danilovo vrijeme bio neposredan svjedok toga dok je boravio u Crnoj Gori, decidirano svjedoči o postojanju, istorijskoj i stvarnoj autokefalnosti Crnogorske crkve. Ali, današnji velikosrpski falsifikatori i klero-nacional-šovinisti i protivnici Crne Gore i očiglednih istorijskih fakata, ponašaju se tako da njima, iz političkih i ideološko-opskurnih razloga, kao i neprijateljskih prema Crnoj Gori, činjenice ništa ne znače.

No,  Gete je davno zapisao: “Činjenice se ne mogu ignorisati bez opasnosti po ignorante”, a maksima, filozofema i norma rimskog prava, kao i princip savremenog prava glasi: “Daj mi činjenice, daću ti pravo”.

Međutim, velikosrpski uzurpatori i okupatori u Crnoj Gori i otimači trona Svetog Petra Cetinjskog, po nalogu beogradske Patrijaršije, ne razmišljaju i neće da razgovaraju u skladu s pravom i činjenicama.

Ruska pravoslavna crkva u rangu Mitropolije Petrogradske (Patrijaršija Ruska bila je ukinuta u XVIII vijeku, u vrijeme imperatora Petra Velikog i obnoviće se tek 1917. godine) krajem XIX vijeka, kada je na njenom čelu bio mitropolit Paladije, predsjednik Svetoga Sveruskog Sinoda, priznavala je de jure i de facto i kanonski komunicirala sa autokefalnom Crnogorskom crkvom u rangu Mitropolije, na čijem se čelu tada nalazio mitropolit Mitrofan Ban.

Petrogradski mitropolit Paladije, poglavar Ruske crkve, odnosio se prema autokefalnoj Crnogorskoj crkvi i njenom poglavaru, u rangu, zvanju, tituli i statusu kao sebi jednakom, ravnopravnom mitropolitu i starješini crkve u tom smislu održavao je s njim odnose pune uvažavanja, prijateljstva i saradnje.  O tome, između ostalog, ilustrativno govori i službena prepiska koju je petrogradski mitropolit Paladije ostvarivao sa crnogorskim mitropolitom Mitrofanom Banom (1893-1894).

Kada se 1893 godine na Cetinju pod okriljem Knjaževine Crne Gore pripremalo proslavljanje jubileja 400-godišnjica Crnojevića štamaprije, mitropolit petrogradski Paladije dao je doprinos toj svečanosti, šaljući srdačnu čestitiku povodom te državne i crkvene proslave -crnogorskom mitropolitu. Sadržina te čestitke eksplicitno pokazuje da su Ruska crkva i njen čelnik Mitropolit petrogradski u punom značenju tretirali Crnogorsku crkvu kao autokefalnu pomjesnu crkvu i prema njoj su se u službenoj, oficijelnoj, komunikaciji odnosili kao takvoj. Mitropolit Paladije je u pismu iz jula 1893. godine Mitrofana Bana smatrao poglavarom pomijesne autokefalne crkve ; on izičito pominje Crnogorsku crkvu, čestita pretstojeći jubilej četiristogodišnjice obodske Crnojevića štamparije, koju on imenuje prvom slovenskom tipografijom koja je širila književno i hrišćansko obrazovanje, te pokazuje i izjavljuje iskrene simpatije prema slavnom crnogorskom narodu, koji je po njemu vjekovnom junačkom borbom sačuvao pravoslavnu vjeru i slovensku narodnost, te iskazuje da Bogu upućuje svoje molitve za napredak crnogorskog naroda u njegovom hrišćansko-pravoslavno-slovenskom prosvjećenju. Povodom tog jubileja mitropolit Paladije uputio je čestitku mitropolitu Mitrofanu Banu u kojoj, u glavnome, veli:

«Visokopreosv. G. Mitropolitu Mitrofanu.

Od svoje strane i kao predstojatelj pravoslavne ruske crkve po zvaniju prvenstvujući Svjatjejišega Sveruskijskoga Sinoda imam utjehu čestititati u licu Vašega Visokopreosveštenstva svetoj Crkvi crnogorskoj i hristoljubivoj pravoslavnoj djeci njezinoj sveslovensku svetkovinu povodom četiristogodišnjeg jubileja prve slovenske obodske tipografije i tijem književnog  hristijanskog obrazovanja, izjavljujući naiskrenije simpatije srodnome slavnome crnogorskom narodu, koji je junački sačuvao pravoslavnu vjeru i slovensku narodnost… » te mitropolit ruski zaključuje istu čestitku riječima: « Podižem od sveg srca molitve Svevišnjemu za procvjetanje naroda crnogorskoga i napredak njegov u pravom hristjanskom pravoslavno-slovenskom prosveštenju .

Paladije Mitropolit Petrogradski » (« Glas Crnogorca », godina XXII, broj 30, subota, 24. Jula 1893, str. 2. i »PROSLAVNA SPOMENICA ČETIRISTOGODIŠNJICE OBODSKE ŠTAMPARIJE », izdao Proslavni Odbor, Cetinje, Državna Štamparija, 1895,  str. 157-158).

Dalje, protođakon Filip Radičević je 17. decembra 1899 proslavljao jubilej 40 godina crkve službe u okviru Crnogorske crkve. Dan ranije, u čast tog jubileja, mitropolit Mitrofan Ban je služio sa krilom i slavljenikom Radičevićem večernju molitvu sa noćnim bdenijem u Cetinjskom manastiru. 17 decembra 1899 na dan proslave u 9 sati otpočela je Arhijerejska služba u Cetinjskom manastiru. Na toj liturgiji činodejstvovali su Mitropolit Mitrofan Ban, arhimandrit M. Cerović, protojerej Krsto Matanović i paroh Marko Martinović, kao i protođakon Filip Radičević.

Povodom jubileja 40 godina crkvene službe protođakon Filip Radičević (sekretar Sv. Sinoda Crnogorske crkve) dobio je veliki broj čestitki iz zemlje i inostranstva od brojnih uglednih crkvenih i civilnih ličnosti i predstavnika crkvenih i civilnih institucija. Jedna od tih čestitiki bila je upućena od strane duhovnog starješinstva Ostroškog manastira.

Ta čestitka glasi :

« Nikšić. Visokoprečasnom G. F. Radičeviću, protođakonu i sekretaru Mitropolije Crnogorske.

Cetinje,

Neumornom trudbeniku u vinogradu Gospodnjem, budnom stražaru na braniku jevanđeljske nauke, književniku i patrioti domovine naše od sveg srca čestitamo današnje slavlje primjernoga Vašeg četrdesetogodišnjeg svešteničkog i književnog rada, sa toplom molitvom Bogu, da Vas dugo i dugo poživi na ponos crnogorske crkve.

Duhovenstvo ostroškog manastira:

Arhimandrit Petronije Rajičević,

Jerođakon Nikodim Janjušević,

Monah Hristifor Ljepava i

Sveštenik Jovan Damjanović”[1].

[1] “Prosvjeta”, list za crkvu i školu, uređuje kancelarija Ministarstva prosvjete i crkvenih poslova, sveska I, godina XI, januar, 1900, str. 27.

Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta