Velikosrpski okupatori i osvajači Crne Gore su 1919. htjeli da spale mošti Svetog Petra Cetinjskog i Svetog Vasilija Ostroškog

za aktuelno.me

Piše: Novak ADŽIĆ, pravnik i istoričar

Odluke tzv. Podgoričke skupštine od 26. novembra 1918. godine, kojima je Crna Gora faktički prestala da postoji, bile su, sa stanovišta imperativnih normi crnogorskog Ustava i nacionalnog zakonodavstva i međunarodnog prava, apsolutno ništavan akt, odnosno, nasilni, nelegalni i nelegitimni čin, koji je do kraja pogazio i obezvrijedio načela prava, slobode, pravde, etike i istine. Odluke tzv. Podgoričke skupštine su napisane od strane srpskih vlasti, odnosno, Srbije i donijete su po njihovom naređenju. Oni koji su ih donijeli i usvojili učinili su krivično djelo, za koje je, prema tada važećem  Krivičnom zakoniku Crne Gore, bila predviđena najteža kazna – smrtna kazna (član 87  tadašnjeg važećeg Krivičnog Zakonika Crne Gore).

Ministar u crnogorskim emigrantskim vladama Nikola (Niko) Hajduković opisuje, u svojim memoarima, reakciju Kralja Nikole u trenutku kada je na njegovu adresu u progonstvu stigao primjerak rezolucije tzv. Podgoričke skupštine. Niko Hajduković piše da je tada Kralj Nikola pozvao članove Vlade i da je ministru dr Peru Šoću dao da pročita tekst rezolucije. Niko Hajduković navodi da je tada kao aktivni ministar bio očevidac, neposredni svjedok, kad im se Kralj Nikola, komentarišući odluke tzv. Podgoričke skupštine, obratio riječima: »Eto, vidite li što radi jedna šačica Crnogoraca! To su izrodi, bijednici, jadnici i potplaćeni izdajnici! Boga mi, jednoga dana skupo će oni da plate to njihovo izdajstvo što čine prema svojoj grudi zemlje«.

(Nikola Niko Hajduković, »Memoari«, Podgorica, 2000 godine, str.443).

Kralj Nikola je u intervjuu kojeg je dao piscu i novinaru Herbertu Vivijenu jezgrovito opisao teror, koji je u to vrijeme vladao u Crnoj Gori, ovim riječima: »Iz Crne Gore nemam vijesti, jer je srpska okupaciona vojska ustanovila kordon kroz koji ne puštaju ni pisma ni ljude. Dobijam izvještaje, koji mi moji povjerenici donose po cijenu života. Izgleda da tamo vlada pravi teror. Ubijaju se bez suda ljudi, žene i đeca, bombe se bačaju u kuće mojih prijatelja a novac se prosipa kao voda da bi se Crnogorci odrekli zakletve. Sigurno ste čuli o mome smjenjivanju i o aneksiji Crne Gore. Ali to je izglasala lažna Skupština, koju su Srbi nazvali Velikom skupštinom – ime koje ne postoji po našemu Ustavu. Niko tu skupštinu nije birao, već su je izabrale razbojničke čete u ime Srbije«.

(Ovaj intervju kralja Nikole integralno je objavio prof. dr Šerbo Rastoder u svojemu djelu »Skrivana strana istorije«, knjiga Prva, Bar, 1998, str. 238- 239).

Kraljevina Crna Gora je 1918. godine pala pod okupacionu vlast Kraljevine Srbije, koja je, potom, izvršila njenu nasilnu aneksiju. Kad su crnogorska država i njena sloboda ukinute i otete, sve crnogorske svetinje, narodne vrijednosti i tekovine bile na udaru: divljački, vandalskim i mongolskim metodima, se prema njima postupalo: skrnavljene su, vrijeđane, ponižavane i devastirane. Svetogrđe i skrnavljenje kultova i moštiju Svetog Petra Cetinjskog i Svetog Vasilija Ostriškog činili su krajem 1918. godine srpski (srbijanski) okupatorski oficiri u Crnoj Gori. Simbolički su ih »sahranjivali«, ponižavali, vrijeđali i izrugivali se sa njima, kao i sa crnogorskom kraljevskom i državnom Krunom.

O tome jasno piše u knjizi »Nekoliko stranica iz krvavog albuma Karađorđevića-Dokumenta o zločinima Srbijanaca u Crnoj Gori«, objavljenoj od strane Crnogorske vlade (Kraljevskog Ministarstva spoljnih poslova) u egzilu, u Kraljevskoj državnoj crnogorskoj štampariji u Rimu 1921. Naime, u toj knjizi objavljen je »Raport crnogorskoj Vladi o zločinima Srbijanaca u Crnoj Gori, podnesen od strane vođa Crnogorskog ustanka«. Taj Raport su podnijeli iz Gaete (Italija) 21. jula 1921. vođe Crnogorskog ustanka: Milisav Nikolić, poslanik i bivši potredsjednik Narodne Skupštine; Krsto Popović, komandir; Nikodim Janjušević, monah, nastojnik manastira Župe; Vasko Markojević, bivši plemenski kapetan; Pero Vuković, komandir, Dušan Vuković, komandir; Novica Radović, rezervni inžinjerijski komandir, Niko Kašćlan, komandir, Dimitrije Nikolić, bivši sudija; Andrija Dragutinović, komandir, Radojica Nikčević, kapetan i Mašan Borozan, kapetan.

U njemu se, pored ostalog, veli, doslovno i sljedeće: »JEDNOGA DANA, DECEMBRA 1918 U 1 SAT NOĆU JEDNA GRUPA SRBIJANSKIH OFICIRA, PRAĆENA VOJNICIMA I JEDNOM GRUPOM NAJGORE FUKARE, KOJOM SU TERORIZIRALI ČESTITO I MIRNO STANOVNIŠTVO, IZVRŠILA JE U NIKŠIĆU SLJEDEĆI ODVRATAN ZLOČIN, ŽELEĆI TIM UBITI AUTORITET CRKVE, ODNOSNO SVETITELJA-PATRONA CRNOGORSKOG NARODA I DRŽAVE. NAPRAVILI SU TRI KOVČEGA, NA FORMU MRTVAČKIH SANDUKA. NA JEDNOM JE BILO NAPISANO SV. PETAR, NA DRUGOM SV. VASILIJE, A NA TREĆEM CRNOGORSKA KRUNA. OVE KOVČEGE SU NOSILI KROZ VAROŠ NIKŠIĆ NA NAČIN KAO ŠTO SE ČINE CRKVENE PROCESIJE, ZATIM SU SE ZADRŽALI NA TRGU, GDJE SU ISKOPALI TRI GROBA, U KOJA SU POLOŽILI OVA TRI KOVČEGA. POSLIJE OVOGA ODRŽALI SU OPIJELO, KAO ŠTO SE TO ČINI U PRAVOSLAVNOJ CRKVI PRILIKOM SAHRANE. KAKO JE U PRAVOSLAVNOJ CRKVI OBIČAJ DA SE GROBOVI PRELIJU VINOM I ULJEM, TO SU, UMJESTO TOGA, SRBIJANSKI OFICIRI PREPIŠALI JAVNO GROBOVE«

(»Nekoliko stranica iz krvavog albuma Karađorđevića-Dokumenta o zločinima Srbijanaca u Crnoj Gori«, Rim, 1921, str. 18).

TAKOĐE, OD POSEBNOG JE ZNAČAJA ISTAĆI DA JE TOKOM ZASIJEDANJA VELEIZDAJNIČKE TZV. PODGORIČKE SKUPŠTINE (1918) OD STRANE POJEDINIH NJENIH »POSLANIKA« PREDLAGANO, MORBIDNO, ČAK I TO DA SE »ĆIVOT SVETOG PETRA CETINJSKOG IZBACI IZ CETINJSKOG MANASTIRA I JAVNO SPALI NA BALŠIĆA PAZARU »DA SE NAROD NE KLANJA PRED JEDNOM SMRDLJIVOM LJEŠINOM«

(Citirano prema Memoarima crnogorskog zelenaša, ustanika i komite, političkog emigranta u Gaeti (1919-1921) potporučnika crnogorske kraljevske vojske Nikole Tomanova Zeca iz sela Trnova u Crmnici: Nikola Tomanov Zec, „Zelenaši“, Cetinje, 2015, str. 100).

Isto tako, grupa poslanika, njih trojica učesnika tzv. Podgoričke skupštine je na njenom zasijedanju predložila da se iz Cetinjskog i Ostroškog manastira izbace, iznesu mošti (kosti) Svetog Petra Cetinjskog i Svetog Vasilija Ostroškog i sahrane njihovi zemni ostaci na groblju poput običnih civilnih lica.

Predsjednik crnogorske Vlade u progonstvu (1919-1921), organizator i vođa Božićnog ustanka protiv okupacije i nasilne aneksije Crne Gore izvršene od strane Srbije (1918) Jovan Simonov Plamenac je u jednom tekstu, opisujući namjere srpskih okupatoriskih vojnih i civilnih vlasti da se unište, spale mošti svetitelja crnogorskih Svetog Petra Cetinjskog i Svetog Vasilija Ostroškog, o toj opstrukrnoj namjeri i akciji, koje su spriječile savezničke strane trupe u Crnoj Gori (1919) jasno i tačno svjedočio ovo: »Da se nijesu tadašnje savezničke vlasti velikih sila umiješale, htjele su okupatorske vlasti spaliti mošti Svetog Vasilija Ostroškog i Svetog Petra Cetinjskog, onako kao što je Sinan paša spalio na Vračaru ostatke Svetog Save Nemanjića. Program je bio da se poruši sve što je narodu sveto. Porušili su spomenik pobjedniku Grahovske bitke, velikom vojvodi Mirku Petroviću, samo radi toga što je bio otac kralja Nikole«.

(Ove Plamenčeve riječi objavio je pored ostalih i Savić Marković- Štedimlija u knjizi »Gorštačka krv- Crna Gora 1918-1928«, Beograd, 1928).

              Jovan Simonov Plamenac je, nakon povratka iz emigracije, u beogradskom listu „Balkan“  od 12. novembra 1925. godine napisao i ovo: »U 1918 i 1919. godini Crna Gora je bila svedena na groblje. Zapaljeno je hiljade kuća i pobijeno na hiljade Crnogoraca… Žene, đeca i nemoćni starci bacani su živi u vatru: Djeca koju su bacali sa prozora padala su na bajonete koji su ih spremni čekali. Nesrećnicima koji su davali znake života, kidane su uši, jezik i nos… Žene su silovane; pa su vezivali su im ispod suknje mačke koje su, podivljale zbog udaraca štapom, kidale tijela ovih nesrećnica. Formirane su bande koje su kao Huni pustošile oblasti jednu za drugom pljačkajući sirotinju crnogorsku, skrnaveći grobove predaka, vukući i prljajući po blatu kosti Sv. Vasilija Ostroškog i Sv. Petra Cetinjskog samo zato što su bili svečevi crnogorski«, navodi crnogorski premijer Jovan Simonov Plamenac.

(Jovan S. Plamenac, beogradski list “Balkan” od 12. novembra 1925. godine. Ove Plamenčeve riječi bilježi i mađarski naučnik akademik prof. Dr. Jožef BAJZA u svom djelu “Crnogorsko pitanje”, Podgorica, 2001, str. 47. Prvo, originalno izdanje Bajzine knjige je na mađarskom jeziku objavljeno u Budimpešti 1927.. O tim zločinima viđi i: Novak Adžić, “Crnogorski heroji Savo Raspopović i Petar Zvicer”, Cetinje, 2003, str. 177).

U tekstu koji slijedi, upoznajemo javnost sa relevantnim istorijskim dokumentom Jovana S. Plamenca, vođe Božićnog ustanka (1919) i predsjednika crnogorske Vlade u egzilu i njenog ministra spoljnih poslova (1919-1921) i vođe crnogorske političke emigracije u Francuskoj, Italiji i SAD (1921-1925)., koji jasno svjedoči o monstroznim zločinima i teroru zvanične Srbije i njenih janičara, plaćenika, nad Crnom Gorom i crnogorskim narodom, a posebno o njihovom skrnavljenju kulta Svetog Petra Cetinjskog i Svetog Vasilija Ostroškog i svetogrđu počinjenim nad moštima crnogorskih svetitelja. Naime, Ministar predsjednik Jovan Simonov Plamenac, o tome piše, u pismu pod naslovom »Tiče se moje izgorele kuće«, upućenom iz Beograda -Jagošu Draškoviću, tadašnjem predsjedniku Okružnog suda Kraljevine Jugoslavije u Vranju, 4. aprila 1941., iz kojeg, u nastavku, prezentiram sljedeće:

»…. A već i da ne govorimo o ubijstvima u masama razoružanih i nevinih ljudi, staraca i žena, majki i djece, koja počini srbijanska soldateska širom Crne Gore, pod komandom žalosnih srbijanskih oficira.

            Koliko je samo nevinih i časnih i nacionalno patriotskih Crnogoraca ispustilo svoje duše u zatvorima, poslije užasnih mučenja, Da ne pominjemo prethodno lomljenja nogu i ruku i rebara i odvajanje bubrega, vađenje očiju i kidanje ušiju, još prije nego što bi nesrećne žrtve izdahnule. Živim ljudima je koža drta s leđa i sa trbuha, pa su im onda so mećali pod kožu, da bi tako izdahnula u najstrašnijim mukama. Nećemo govoriti o izrugivanjima sviju svetinja Crne Gore…“. Između ostalog, dalje Plamenac piše: „Tako je postupano na primer bilo i sa Sv. Petrom Cetinjskim i Sv. Vasilijem Ostroškim. Sjetimo se onih čuda u Nikšiću… Sva ova zla i sve ove obijesti i ove zvjerske zločine činili su srbijanski vojnici i žandarmi po naređenju svojih starešina.

            Srbijanski su vojnici uz ostala nasilja i zločine vršili ovakva i slična nedjela i nad samim Crnogorkama na pr., otsijecali su im prste s ruku da bi im što prije prstenje oduzeli. Ili su im pak pod rašom (suknjom) metali mačku do golog tijela, pa onda  veži ili sašij suknju. Mačku bi tukli, ili boli iglama, da bi mačka, u svojoj pomami, ugrizala i čupala golo tijelo nesrećnim žrtvama, a nasilni blud bio je stalno na dnevnom redu…“.

            (Kopija originala navedenog pisma nalazi se u posjedu autora ovog teksta. Original se nalazi u svojini porodice pokojnog Ratislava Plamenca, direktnog po pravoj liniji unuka Jovana S. Plamenca)

Uz ostalo, poslije srpskog osvajanja Crne Gore i njene okupacije i nasilne aneksije (od 1918), je bilo zabranjeno i nošenje crnogorske kape. Srpski vojnici, žandarmi i crnogorski renegati-janjičari skidali su sa glava ljudi crnogorske kape i stavljali ih na glave svinja (raskapljivali su, dakle, ljude i njihovim kapama  zakapljivali svinje).

Ni stara crnogorska zastava nije pošteđena. Crnogorski barjak sa dvoglavim orlom domaći izrodi u službi srpske okupacione vlasti su skinuli sa Cetinjskog Dvora i brutalno, ogavno ga oskrnavili. Dakle, kad je Crna Gora 1918. godine prisajedinjna Srbiji, crnogorska zastava nije pošteđena, nego je skinuta sa Dvora na Cetinju, zgažena, bačena u prašinu, u blato i potom ljudskim urinom i izmetom uprljana na mjestu đe je bio monogram kralja Nikole, t.j. na mjestu đe su inicijali crnogorskog suverena bili izvezeni. Crnogosraka državna zastva, dvorska i narodna zastava, glavni ratni (alaj) barjak, te krstaš barjak bile su zabranjenja i proskribovana crnogorska obilježja. A to što se dogodilo sa crnogorskom zastavom 1918. godine je okupacionom srpskom generalu Dragutinu Milutinoviću, komanantu Jadranskih trupa, rekao i crnogorski kapetan sa Čeva, poznati patriota i ustanik Đuro Drašković, saopštivši mu da su to uradili crnogorski izrodi. General Dragutin Milutinović je to naveo u svojoj memoarskoj građi.

(Vidjeti o tome: »Zabilješke generala Dragutina Milutinovića«, Arhiv SAN 11441/ 11443, 1-8; i Dr Radoslav Rotković, »Crna Gora i Dušanovo carstvo«, Cetinje, 1997, str. 20-21 i »Velika Zavjera protiv Crne Gore«, Podgorica, 2001, str. 46).

Ukratko rečeno: Crnogorsku zastavu poštovala je Otomanska imperija, sa kojom je Crna Gora vjekovima bila u ratnom konfliktu. Turci nikada nijesu skrnavili crnogorsku zastavu, iako se radilo o barjaku neprijatelja. Crnogorsku zastavu je u vrijeme okupacije 1916-1918 godine, Austro-Ugarska iz rojalističkog pijeteta i obzira ostavila nedirnutu. Kad je 1941. godine Italija okupirala Crnu Goru ispoštovala je crnogorsku zastavu, nije je skrnavila. Iako je bila okupator, nije joj palo na um da vrijeđa, skrnavi ili ponižava crnogorski državni i nacionalni barjak. Elem, jedino je crnogorska zastava skrnavljena, stradala 1918. godine.

Državni grb Kraljevine Crne Gore, kao nacionalni amblem je ukinut poslije 1918. Crnogorska nezvanična himna »Ubavnoj nam Crnoj Gori« je, takođe, bila ukinuta i zabranjena, a crnogorska službena odlikovanja su nestala iz javne upotrebe nasiljem državnim vlasti, prestala su da važe. Oficirska crnogorska vojnička uniforma je bila ponižavana, odbacana i skrnavljena i izbačena iz zvanične i druge upotrebe.

*Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta