Sekulović: Dok god SPC ne prizna pravo na nacionalni identitet vernike će udaljavati ili fanatizovati

Za aktuelno.me

Piše Vlatko Sekulović

U jednom od poslednjih saopštenja Mitropolije crnogorsko primorske, između ostalog, se navodi: „U našoj Crkvi se ne postaje ni Srbin, ni Crnogorac, ni Rus, ni Grk, nego se postaje pravoslavni hrišćanin, a u isto vreme se ne gube i drugi identiteti. Za Crkvu nije važno kako se ko izjašnjava nacionalno ili kojoj partiji pripada.“. Prema ovom saopštenju moglo bi se implicitno zaključiti da Srpska pravoslavna crkva, makar jedan njen ogranak, priznaje napokon postojanje crnogorske nacije, odnosno da prihvata osnovno ljudsko pravo da se čovek može izjasniti da pripada kojoj god naciji želi. Dalje, to onda znači da ne postoje tzv. „izmišljene“ i „prave“ nacije, podela koja podrazumeva superiornost „pravih“ nacija i njihovih pripadnika nad pripadnicima tzv. „izmišljenih“ nacija. Ako je ovo stav SPC onda bi to značilo da je napravljen značajan odmak od jedne od osnovnih teza srpskih nacionalista koji uporno tvrde da su Muslimani (Bošnjaci), Makedonci, Crnogorci, pa i Hrvati, „izmišljene“ nacije u vreme komunizma, te plod nekakve zavere koja ima za cilj smanjenje broja Srba i njihov podređeni položaj u odnosu na druge narode.

Ako Crkvi nije bitno, kako se navodi, ko se kako nacionalno izjašnjava, to onda znači da bi, po ugledu na Rusku pravoslavnu crkvu, za koju Patrijarh Kiril kaže u svojim poslanicama da je „multinacionalna“, SPC napokon odustala od ekskluzivnosti vezane za srpsku naciju, kako u smislu sopstvene uloge u definisanju nacionalnog identiteta Srba, tako i u smislu identifikacije isključivo sa vernicima koji su srpske nacionalnosti.

Ako je tako, onda bi logično sledilo da pravoslavne crkve, uključujući i srpsku, nisu nacionalno određene, već teritorijalno. Drugim rečima nadležnost i naziv crkve se vezuje za određenu teritoriju na šta ukazuje i naziv Pećke, Jerusalimske, Antiohijske, Moskovske i drugih patrijaršija. Taj naziv onda može biti vezan i za određenu državnu teritoriju, poput ruske, rumunske ili srpske. Dosledno tome, ove crkve, shodno slovu Mitropolije crnogorsko primorske, su na teritoriji tih država, otvorene za sve vernike pravoslavne vere, bez obzira na nacionalnu pripadnost. Dakle da li je neko Srbin, Italijan, Ukrajinac, Rus, Rumun, Francuz, je potpuno nebitno sa stanovišta ovih crkava.

Logična posledica ovih stavova je onda ta da se na teritorijama novonastalih država uredi položaj crkve, ne samo u skladu sa državnim pravom, već i da se unutrašnja organizacija ovih crkava odredi prema istima. U tom smislu se onda nameće kao neminovna posledica formiranje onih pravoslavnih crkava koje prate određene državne granice poput Makedonije ili Crne Gore. Ipak, ako je to previše za SPC, isto tako je teško očekivati da bi ustupak oko zadržavanja nadležnosti jedne crkve van teritorije Srbije, mogao biti prihvaćen tek tako od strane onih ljudi koji su decenijama nipodaštavani, vređani, nazivani nakotima, izdajicama, poturicama, odnosno dehumanizovani od strane pojedinih sveštenika SPC samo zbog svoje nacionalne pripadnosti.

Šta više, ne tako retko su pravoslavni sveštenici srpske nacionalnosti završili u zilotizmu, poput raščinjenog Marka Radosavljevića, nekada poznatog kao Artemije, da zanemarimo optužbe za pedofiliju, srebroljupstvo i druge grehove. Tokom poslednjih decenija istakli su se oni sveštenici koji su osuđenim ratnim zločincima odali brojna priznanja. Šešelj tako uporno tvrdi da su Crnogorci „najodvratnija od izmišljenih nacija“, ili kako još kaže „nacija Harija Potera“. Potcenjivanje drugih ljudi koje izražava Šešelj prema Crnogorcima je oholost, a to je prema hrišćanstvu jedan od sedam smrtnih grehova. Kako onda Šešelj zaslužuje bilo kakvu pohvalu od strane SPC? Ipak, rukovodilac Mitropolije primorsko-crnogorske Risto Radović, alijas Amfilohije, je Šešelju uručio Orden zlatnog lika Svetog Petra Drugog Lovćenskog Tajnovidca.

Koje je onda pravo lice SPC-a, ono koje priznaje čoveka bez obzira na njegov ili njen izbor nacionalnog identiteta ili ono koje sa prezrenjem posmatra na čoveka upravo zbog njenog ili njegovog izbora nacionalnog identiteta? Dok god SPC jasno ne prizna apsolutnu vrednost ljudskog prava na nacionalni identitet, ova crkva će neminovno udaljavati jedan deo vernika, a druge će fanatizovati u njihovom osećanju superiornosti zasnovanoj na naciji gurajući ih u sukobe sa drugim narodima. Put neodređenosti hrani isključivost, te neminovno vodi i ka bratoubilačkim sukobima i ratovima poput onih četrdesetih i devedesetih godina prošlog veka. Ako je iskrena u svom saopšenju i pozivu na duh bratske sloge, mira i ljubavi, onda SPC ne samo da se mora jasno izjasniti o pravu Crnogoraca i Crnogorki da budu to što po sopstvenom ubeđenju jesu, već ih mora zaštititi od političara poput Šešelja, makar simbolički uskraćujući četničkim vojvodama bilo kakvo priznanje i podršku.

*Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta.