SekulaRisto!

piše: Slobodan Jovanović

Jeste li čuli najnoviji vic? Odličan je! Amfilohije Radović je poručio da za crkvu nema ni Grka, ni Jevreja, ni Kineza ni Japanca, ni Rusa ni Amerikanca, ni Srba, ni Crnogorca, nego samo Isus Hristos i oni koji su sabrani oko njega. Hahahahahahahahahahahaha …! Izvinjavam se, ali bolji vic skoro nijesam čuo! Hahahahaha…!

Bješe li to onaj lik što izjavi „U istoriji nikad nije postojao crnogorski narod  (Beogradske »Književne novine”, 1989. godine). Ili onaj što reče „Crnogorska nacija je izmišljena u Titovoj i Đilasovoj laboratoriji” (Ljubljanska “Mladina”, oktobra 1988). Da ne pominjemo „komunistički nakot ili kopilad“, „volove“ i sijaset izliva mržnje prema crnogorskoj naciji. Amfilohije Radović može biti ponosan na sebe u svom velikosrpskom pregnuću jer je uspio u Crnoj Gori da da ogroman doprinos u posrbljavanju Crnogoraca i srpskom uzletu do 30% populacije sa 3-6%, da poruši, promjeni, izgradi na stotine objekata kojima je dao potpuno netipičan izgled za područje Crne Gore, kopirajući manastire na Kosovu i po Srbiji, kao i rugla u vizantijsko – moravskom stilu.Time je samo dokazao da crnogorska baština ne pripada srpskoj, jer da pripada ne bi imao potrebu da je mijenja i preuređuje u tuđe forme. I onda taj vic o Hristovoj crkvi. Ne, Amfilohije, SPC je svetosavska, što se teško može povezati sa izvornom hrišćanskom idejom. Svetosavlje je nastalo na idejama Nikolaja Velimirovića i njegovom radu „Nacionalizam Sv. Save“! A srpski nacionalizam ne može biti to što je Amfilohije izgovorio u gore pomenutom vicu, naprasno se prosvijetlivši, pominjući Grke, Jevreje, Srbe, Crnogorce, …

Još reče Amfilohije da je bezumno da se u Crnoj Gori, koja je sekularna država, vlast miješa u crkvena pitanja. Opet se šali. Čovjek čija je crkva osnovana dekretom regenta Aleksandra Karađorđevića, Ukazom od 17. juna 1920. godine (objavljeno u „Glasniku”, službenom listu Ujedinjene Srpske pravoslavne crkve , 14. jula 1920. godine), priča o miješanju vlasti u crkvena pitanja? Ili, kako piše beogradsko Vreme 3. januara 1922. godine, u tekstu „Pitanje naše patrijaršije“, „da su u tom pogledu vođeni pregovori sa Vaseljenskom Patrijaršijom u Carigradu i da je naš tamnošnji pregovarač, g. Panta Gavrilović, u svoje vreme već bio došao do sporazuma. U zamenu za nekih 1 i po milion francuskih franaka pristala je carigradska patrijaršija da prizna našu autokefalnu ujedinjenu crkvu sa svojim patrijarhom na čelu. Ova transakcija, i ako izgleda malo nedolična u crkvenim stvarima, bila je neophodno nužna…“, kada je država angažovala g. Panta Gavrilovića da crkvi Amfilohija Radovića kupi tomos od Vaseljenskog Patrijarha?

Pa onda, kada je 1923. usvojio verziju izrađenu od Кomisije, Sveti arhijerejski sabor SPC dostavio je tekst ustava Ministarskom savjetu, koji ga s primjedbama vraća podnosiocu, odbivši prijedlog.  Ili, kako piše Politika 14. decembra 1929.godine: „Juče je otpočela rad komisija za izradu ustava srpske pravoslavne crkve i ostalih uredaba i pravilnika koje Zakon o srpskoj pravoslavnoj crkvi predviđa. Komisija je obrazovana odlukom ministra pravde…”? Znači, država je donijela Zakon o Amfilohijevoj crkvi  8. novembra 1929. i formirala komisiju koja će donijeti Ustav SPC i ostala akta? Ma je li to moguće, što bi uzviknuo rahmetli Mladen Delić? A u u članu 24. Zakona je precizirano da će crkveni ustav Arhijerejski Sabor „predložiti Ministru pravde, koji će ga, pošto ga usvoji, podneti Кralju na ozakonjenje“ . Eto ti ga na? Kralj ga ozakonjuje? A Ministar pravde podnosi 18 primedaba, koje su „suštinski menjale smisao nekih odredaba usvojenih od Arhijerejskog sabora“. Ili, pazi ovo: „Očekujući naredno zasedanje Arhijerejskog sabora zakazano za septembar 1931. godine, patrijarh Varnava je više puta tražio od ministra pravde, Vlade i kralja hitno rešavanje spornog pitanja Ustava SPC“. A onda kralj Aco potpisuje 16. novembra 1931. godine, bez zarezivanja patrijarha i Sinoda, sve sa 18 unešenih primjedbi, ukaz o potvrđivanju Ustava Srpske pravoslavne crkve! Elem, deset godina im kralj i Vlada ne odobravaju ustav i oni ne smiju pisnuti, kamoli da je neko rekao kralju Aci da se „vlast miješa u crkvena pitanja“! Ili nijesu imali kuraži kao Amfilohije, ili su poštovali vlasti. A zna se da Amfilohije niti uvažava vlast u Crnoj Gori, niti državu Crnu Goru, niti njene zakone, niti ništa.

Mogu ja novoljubitelju sekularne države, Amfilohiju Radoviću poči i u dalju prošlost, da ne misli njegovo stado da je Srpsku crkvu osnovao sam bog. Srpsku crkvu su stvorili Nemanjići i bila je čak dva puta  anatemisana upravo zato što su srpski vladari odlučivali o njoj. Prvi put kada se osnovala kao samostalna i izvojila nekanonski iz Ohridske arhiepiskopije. Koristeći sukobe unutar istočne Crkve, kupila je od patrijarha Germana II i Teodora Laskarisa, nikejskog cara, oko 1233.godine, autonomiju na svojoj teritoriji. Drugi put kada je Stefan Uroš IV Dušan Nemanjić 1346. samovoljno proglasio pećkog arhiepiskopa Joanikija II za srpskog patrijarha. Pećka arhiepiskopija se, u to vrijeme, nalazila pod jurisdikcijom Vaseljenskog patrijarha. Vaseljenski patrijarh Kalist I je bacio anatemu i prokletstvo na samoproglašenog cara Dušana, Joanikija II i na cijeli srpski narod, izopštivši ih sve iz Pravoslavne katoličanske crkve.

Pored toga što je SPC bila glavno gorivo nacionalizma 90-tih godina prošlog stoljeća, ne prestajući da to bude do današnjih dana, ipak je uvijek bila u simfoniji sa vlastima srpske države i nije ulazila u sukobe sa vlašću. Sa druge strane, Amfilohije, novopečeni ljubitelj sekularne države, a inače djelatnik uglavnom sekularnog (čitaj: političkog), uvijek je bio najveći protivnik nezavisne Crne Gore, Crnogoraca, protagonista velikosrpske ideologije u Crnoj Gori. Bio je presudna podrška  u svim pokušajima anticrnogorske opozicije da u Crnoj Gori sprovode ulično i parlamentarno nasilje, saučestvujući sa „elementom inostranosti“ u obaranju legalno izabrane vlasti. Uostalom,  Amfilohijevo prisustvo i govori u svim tim događanjima potvrđuju da mu je sekularno djelovanje osnovno, a sakralno potpuno u drugom planu. Tek toliko da preko njega zavodi tankoumne..