Dva lica frivolnosti: Miločer i Sinjajevina

za aktuelno.me

piše: Slobodan Jovanović

Beogradska Politika, preko svog dopisnika iz Crne Gore, nanovo je pokrenula pitanje navodne imovine srpske dinastije Karađorđevića u Crnoj Gori. Sumnjam da je to ikome aktuelno, vjerujem da je ta stvar otišla u kolotečinu, pa je bilo potrebno malo je izvući na svjetlost dana. Jer treba nešto činiti kako bi se Crna Gora stalno pržila. Makar to bio jalov pokušaj kao ovaj. Mada, nema sumnje da bi većina Srba u Crnoj Gori podržala da Karađorđevići dobiju nanovo ono što su samo mogli dobiti nasilnim ukidanjem Crne Gore. Kako to reče Svetozar Tomić, jedan od glavnih protagonista i organizatora nečega čemu je dato ime Velika narodna skupština srpskog naroda, poznatijeg kao Podgorička skupšina, u svojim śećanjima, objavljenim 1928.godine:

„Ujedinjenje se nije moglo izglasati dok je kralj Nikola bio kralj Crne Gore. Prvo je trebalo zbaciti kralja Nikolu i njegovu dinastiju sa crnogorskog prestola pa onda pristupiti izglasavanju Crne Gore sa Srbijom“.

Ima nekih priučenih pravnika koji, u prepoznatljivom maniru, vole kreativno tumačiti kako Crne Gore nema poslije 1916-te, pa je valjda tada postala plijen, poput naseljavanja Divljeg zapada, kada je svako ko prvi stigne zauzimao zemlju. Očito su oni koji su podlo i nečasno pripremali Podgoričku skupštinu svjesni bili da postoji kraljevina Crna Gora, kralj i dinastija, inače bi bila glupost detronizovati kralja nepostojeće kraljevine. Bilo bi to oksimoron!

Skoro je, u jednoj tv emisiji, srpski istoričar, Predrag Marković pokušao da relativizuje pitanje ratnih reparacija, smutivši nešto kao da nije ništa naplaćeno, da su izdate neke obveznice koje su postale bezvredne i slično. G-din Marković, kao i svi drugi srpski istoričari, ne istražuje kad se bavi crnogorskom istorijom, on konstatuje na bazi površnih informacija. Kao da mu je Informer glavni izvor informacija.

Versajskim  ugovorom  o  miru,  Srbiji  i  Crnoj  Gori  je  dosuđena  ratna  odšteta  u iznosu  od  5,5  milijardi  zlatnih  franaka,  a  samo  Crnoj  Gori,  u  iznosu  od  723  milona maraka  u  zlatu,  koja  je  prenešena  na  kraljevinu  Srba,  Hrvata  i  Slovenaca, odnosno kraljevinu  Jugoslaviju.  U  periodu  1921–1931.  Nemačka  je isplatila  666  miliona  zlatnih  maraka. Na  osnovu  ugovora  od  3.  juna  1921.  godine dobijeno od Nemačke avansno 60 miliona maraka za odvedenu stoku, a ugovorom od 30. septembra 1921. godine dodatno je kompenzovano još 9.320.227,47 zlatnih maraka kroz kontingent od 11.563 konja. Tu ulazi i 37.303,5  tona  mađarskog uglja, od Bugarske razne stoke koja je prodata za 13.150.500  dinara, itd, itd. Neću pominjati namještaj, kuhinjsko posuđe i slične potrepštine koje su uzimane iz Njemačke, poput opremanja Studenskog doma u Beogradu, za koji je Aleksandar obećao da će ga „opremiti o svom trošku“.

Ima više godina da sam objavio tekst iz Njujork Tajmsa od 16.aprila 1922.godine, „Negiranje nacije“, u kojem se navodi: „Reparaciona komisija ne zna kome da plati 2.000.000$ prikupljenih za Crnu Goru …“ Iznos od dva miliona USD, preračunat po kupovnoj moći, odgovarao bi danas dolarskom iznosu blizu 100 puta uvećanom. Uplaćen je novostvorenoj kraljevini. Crna Gora od tog novca nije dobila – NIŠTA!

Beogradska Politika 10.01.1926.godine, u tekstu „Reparacije za Crnu Goru“, sa podnaslovom „Jedna deputacija iz Crne Gore kod G. Pašića“, piše da se pośeta deputacije Crnogoraca „tiče reparacija Crnoj Gori, na ime čega Crnogorci nisu još dobili skoro ništa…“ Kad se ovome doda da je zamjenom perpera za dinare potpuno opljačkana Crna Gora, onda dolazimo do razmjera na koji način je Crna Gora, opustošena ratom, dodatno pljačkom dovedena do potpune bijede. Domaći izrodi, slično nečemu što imamo i danas, pozdravili su odluku da se uspostavi paritet dinara prema perperu 1:5, objašnjavajući da su „oni koji su priželjkivali povratak starog cetinjskog režima“ nezadovoljni, a da su „širokih narodnih slojeva“ potpuno zadovoljni.

Već sam pisao da  ta sorta koja čini štetu svome rodu i time dokazuje svoj novi identitet, svog kralja nazivala lopovom, ionako skroman dvor na Cetinju nazivala luksuzom, istovremeno ostajući bez daha zadivljeni raskošom Belog dvora i onoga čime su raspolagali Karađorđevići, jedna od najbogatijih evropskih dinastija, koja je do svog bogastva došla pljačkom, malverzacijama i privilegovanim položajem u biznisu: kriminalnim preuzimanjem rudnika, oslobađanjem kraljevske porodice plaćanja taksi i poreza, tako da su preko njih snabdijevane mnoge porodice, firme, neplaćanjem prevoza roba željeznicom, uzurpacijom Narodne banke, kontrolom komercijalnih banaka, švercom deviza, … o čemu podrobno i dokumentovano piše univerzitetski profesor Milan Bartoš, predśednik Državne komisije za ratnu odštetu, u svojoj studiji „Monarhija i novac“. Ne čudi da avioni nijesu mogli uzlećeti sa nikšićkog aerodoroma 14. aprila 1941. godine, pa su morali izbacivati putnike i mnoge dragocjenosti. Tom prilikom je, kad je avion morao prinudno da sleti na prvu zaravan, zbog vatre grčkih pograničnih snaga, jedan od sanduka usmrtio izdajnika i zločinca Marka Dakovića, čije ime danas nosi orden koji dodijeljuje DF.

Sa druge strane, jedan ontološki lažov u Parlamentu Crne Gore optužuje kralja Nikolu da je, bježeći iz Crne Gore početkom 1916, odnio sedam milona dolara, iako su kralj i Vlada u emigraciji opstajali zahvaljujući apanaži od 400.000 franaka mjesečno, koju su plaćali Francuska i Velika Britanija. Sedam miliona dolara je u to vrijeme bilo ogroman iznos i daleko premašuje cifru koji dotični navodi kao današnji ekvivalent. O istinitosti tih navoda dovoljno govori činjenica da je priceza Ksenija u Parizu prodavala namještaj iz stana da bi kupila hleb.

Profesor Bartoš piše kako su Karađorđevići uzurpirali imanja i dvorce širom novouspostavljene države „putem pljačke“. Dvorac princa Vindišgreca na Bledu, Suvobor, koji je tobože dobio džabe „za ratne zasluge“, Han Pijesak, dvorac i lovište, bivši dvorac nadvojvode Fridriha na Belju, koji mu „poklanja“ ministar finansija, opština Zagreb mu kupuje dvorac na Tuškancu, država mu poklanja dvorac na Demir Kapiji, plus 500 hektara vinograda i ziratnog zemljišta, država mu kupuje  šumu u Moroviću, kraj Beograda, Oplenac, … Radna snaga u svim objektima je plaćana o trošku države.

Iako Politika od 22.07.2019. piše: „dinastija je, naime, ranih tridesetih godina 20. veka kupila zemlju u Miločerskom parku od tadašnjih starosedelaca. Tu je kraljica Marija Karađorđević u dvorac uložila 4,5 miliona tadašnjih dinara iz kraljevske blagajne“, naravno, izgovaraju notorne laži. Naime, dinastija nije „žutu banku“ uložila u kupovinu zemljišta, već joj je zemljište poklonjeno. O razlozima i pozadine „poklona“ ne zna se ništa.Milan Bartoš piše da je objekat građen velikim dijelom „državnom radnom snagom i na račun države“. Arhitekta Đorđe Lukić, projektant, očekivao je da za svoj posao bude plaćen. „Lukić, sredstvom svoga prava,, piše Bartoš, obratio se za nagradu, Uprava dvora je pokušala da mu dokaže da je to njegova službena dužnost“. Epilog je da Lukić nije bio nikada plaćen, bez obzira na više pokušaja da raznim kanalima dođe do svog novca.

E, upravo za ovakvu dinastiju mnogi u Crnoj Gori brinu da ne ostane uskraćena za nešto, iako bi ta dinastija morala biti tužena za štete koje je nanijela Crnoj Gori, a koje su stotinama hiljada puta veće nego vrijednost „vile „Miločer”, nekadašnjeg letnjikovca …, zemljišta u Miločerskom parku, nekoliko vila i zemlje na kojoj je izgrađen hotel „Kraljičina plaža”, placa s rodnom kućom kralja Aleksandra na Cetinju i dvorca „Ljeskovac” u Rijeci Crnojevića…“ što navodi Politika da potražuju „Aleksandar Karađorđević i njegova supruga Katarina“.

Kako ubrzo očekujem peticiju Amfilohija Radovića i njegove kohorte da se Karađorđevićima „vrati imovina“, možda bi bilo rješenje za Ministarstvo odbrane da ustupi poligon na Sinjajevini Vojsci Srbije za vježbe na godinu dana. Tada bi potpisnici peticije bili zadovoljni jer bi znali da će srpska vojska čuvati Sinjajevinu i njen biodivezitet. Ko će vjerovati NATO vojsci Montenegrina? Pa kad to postane vojni poligon, možda će onda lakše vojska Crne Gore nastaviti da ga koristi. Mada nije garancija da se nanovo neće pobuniti.