Infrastrukturni projekti u Crnoj Gori odvijaju se na polju putne, željezničke, vazdušne i pomorske infrastrukture, a u ovom dijelu ćemo se osvrnuti na projekte koji su realizovani, koji se realizuju kao i o projektima čiji se plan realizacije očekuje u budućnosti, navodi se u članku koji je objavljen u okviru projekta “SAGOV Italija – Albanija – Crna Gora program”.
“Kada je putna infrastruktura u pitanju, dva su glavna projekta od strateške važnosti za Crnu Goru sa zemljama regiona ali i na unapređenju unutrašnje povezanosti crnogorskih gradova odnosno regiona. To su projekti autoputa Bar-Boljare i Jadransko-jonska magistrala.
Autoput Bar-Boljare čija procjena troškova izgradnje iznosi 1.7 milijardi eura i ima za cilj da poveže primorski dio Crne Gore sa sjevernim, odnosno, da poveže grad Bar sa graničnim prelazom sa Srbijom koji dalje preko koridora X vodi do Rumunije i srednje Evrope. Izgradnja ovog autoputa planirana je kroz četiri dionice od kojih je trenutno jedna u fazi izgradnje u dužini od 41 km od Smokovca do Mateševa. Za projekat autoputa Bar – Boljare, 85% sredstava obezbijeđeno je kreditnim aranžmanom sa EXIM bankom, iz Kine, na osnovu posebnog sporazuma. WBIF (Investicioni okvir za Zapadni Balkan) finansira pripremu idejnog projekta i ESIA (Procjena uticaja na životnu sredinu) za sljedeću dionicu autoputa na potezu Mateševo – Andrijevica koja je duga oko 21 km.
Jadransko-jonska magistrala predviđa izgradnju saobraćajnice u dužini od 108 kilometara duž crnogorskog primorja kojom se Crna Gora povezuje sa Hrvatskom i Albanijom. Posredstvom Investicionog okvira za Zapadni Balkan obezbijeđena je donacija u iznosu od 3.5 miliona eura za finansiranje studije izvodljivosti ovog projekta za Crnu Goru i približni troškovi izgradnje ove magistrale iznose 10.5 miliona eura po kilometru. Vlada Crne Gore je još 2007. godine preko Ministarstva saobraćaja i pomorstva pokrenula Program za eliminaciju uskih grla u saobraćaju, koji je identifikovao 27 projekata.
Od toga 18 projekata predviđa rekonstrukciju postojećih saobraćajnica sa proširenjem na tri trake i 11 projekata koji se odnose na izgradnju obilaznica koje uključuju Herceg Novi, Budvu i Bar i koje će biti sastavni dio Jadransko-jonske magistrale. Ova inicijativa je podržana od strane WBIF-a kroz više grantova tehničke pomoći (TA) ukupne vrijednosti 5.1 milion. TA grantovi će razviti studiju izvodljivosti, procjenu uticaja na životnu sredinu i idejni projekat za prvu, prioritetnu obilaznicu identifikovanu tokom početne faze poslije procjene: 1) Herceg Novi (procijenjena dužina 8 km, nalazi se na granici sa Hrvatskom); 2) Budva (procijenjena dužina 6,5 km, koja se povezuje sa podgoričkim putem), i; 3) Bar (procijenjena dužina 10 km).
U decembru 2018. godine, WBIF je takođe odobrio bespovratnu pomoć u iznosu od 42 miliona eura za podršku izgradnji obilaznice Budve: segment od 8,5 km novog autoputa, 4 km pristupnih puteva i 2 km petlje.
Infrastrukturni projekti u željezničkom sektoru tiču se rehabilitacije i modernizacije željezničke infrastrukture Crne Gore. Od 2006. godine u rehabilitaciju i modernizaciju željezničke infrastrukture Crne Gore uložen je ukupan iznos od 123,1 miliona eura, usredsređen na remont i elektrifikaciju pruge Nikšić – Podgorica i remont pruge (Beograd) -Vrbnica-Bar koji se odvija fazno po dionicama uz projekat sanacije 106 tunela, 19 čeličnih i 91 betonski most, nabavka opreme za održavanje željezničke infrastrukture, rekonstrukcija staze i objekata na tri stanice, rekonstrukcija postojeće signalizacije i kontakt linije i modernizacije bezbjednosti sistema i video nadzora. Troškovi nadogradnje i elektrifikacije željeznice Podgorica – Nikšić, tokom perioda 2006-2012, došli su do skoro 65 miliona eura, a finansirani su kroz kredit od češke banke – Česka Ekportni banke (ČEB) (50 miliona eura), i Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) (15 miliona eura). Od 2008. godine potrošeno je blizu 68 miliona eura za nadogradnju pruge Bar – Vrbnica.
Ovi troškovi su finansirani iz kredita EBRD (14 miliona eura), Evropske investicione banke (7 miliona evra), i ČEB-a (800 hiljada eura), kao i sredstva obezbijeđena od strane Balkanskog Investicionog okvira (3,5 miliona eura) i od IPA fondova (43 miliona evra). Crna Gora i Albanija su 2012. godine potpisale sporazum o unapređenju željezničkog saobraćaja međutim do sada nijesu započete detaljne tehničke studije ili relevantni radovi na rehabilitaciji pruge Podgorica-Skadar.
U sektoru vazdušnog saobraćaja predviđene su modernizacije aerodroma Tivat i Podgorica, čiji predviđeni troškovi iznose 150 miliona eura ukupno. Budući projekti za aerodrom u Podgorici uključuju proširenje putničkog terminala, poboljšanje manevarskog područja i platformi, proširenje vazdušnih teretnih objekata i preseljenje depoa za gorivo i energetske stanice na aerodromu. Što se tiče aerodroma Tivat predviđena je modernizacija aerodroma koja uključuje rekonstrukciju zgrade terminala koja će sa postojećih 4.000 m2biti proširena na 13.000 m2. Dio starog terminala biće preuređen da bi postao novi terminal generalne avijacije i VIP; sve funkcije ovih objekata biće smještene u okviru starog terminala.
Novi koncept aerodromskog dizajna aerodroma će obuhvatiti rehabilitaciju platforme za manevarsko područje aerodroma uključujući pistu, zatim proširenje platforme komercijalnog vazduhoplovstva, njegove veze rulnih staza sa pistom, novi predloženi rulni kolovoz i komunalne usluge kao i pomjeranje pragova piste u skladu sa međunarodnim sigurnosnim propisima i izmještanje puta Tivat – Ostrvo Cvijeća.
Kad je u pitanju pomorska infrastruktura, u luci Bar planirano je proširenje obale na putničkom terminalu. Projekat uključuje proširenje postojeće obale na putničkom terminalu za 432,85m dužine i 30m širine, a njegova primjena eliminisala bi postojeća ograničenja povezana sa malom dubinom vode duž postojeće operativne obale (maksimalna dubina vode trenutno je na vez 54 – 5,9 m) i omogućio bi prihvatanje srednjih i velikih putničkih brodova (uključujući kombinovane brodove i za putnike i za teret), kao i brodova za krstarenje.
U planu je produženje operativnog dijela obale na terminalu za suve rasute terete za 166 m. Kroz projekat Druga faza kamenoloma Volujica u luci Bar planira se trajna sanacija sjeverne padine brda Volujica u cilju zaštite infrastrukturnih i suprastrukturnih objekata koji se nalaze u podnožju brda, i u cilju obezbjeđivanja nove zone od 7,8 ha za pretovar i skladištenje suvih rasutih tereta.
Utvrđena je vrijednost očekivanih troškova implementacije Projekta u iznosu od 13.150.000,00 eura. Planirana je adaptacija, rekonstrukcija, izgradnja i opremanje luke Kotor kako bi se obavljale aktivnosti komercijalne luke otvorene za međunarodni promet sa naglaskom na turističko-putnički segment. Takođe, planira se povećanje kapaciteta prijema brodova na vezu u luci Kotor i osiguravanje brodova za krstarenje na sidrištima postavljanjem privremenih plutača za vez brodova. Kada je riječ o Skadarskom jezeru, valorizacija ovog područja planira se izgradnjom odgovarajuće infrastrukture u luci Virpazar sa ciljem obavljanja međunarodnog vodnog transporta, ispunjavanjem uslova za uspostavljanje pomorske rute između luke Virpazar i luke Skadar u Republici Albaniji.
Što se tiče ostalih projekata, Direktiva 2002/59 / EC o uspostavljanju sistema praćenja i informisanja brodskog saobraćaja EU (VTMIS) u potpunosti je implementirana u crnogorsko zakonodavstvo do 01.01.2017. kada je VTMIS počeo da radi. Podaci sa senzora koji su instalirani duž crnogorske obale distribuiraju se u Kontrolni centar odakle se razmjenjuju sa drugim sistemima u CG i inostranstvu a druga faza projekta tiče se praćenja lokacija Skadarskog jezera i Boke Kotorske. Crna Gora učestvuje u MARES sistemu za razmjenu podataka AIS (Automatski sistem identifikacije) za pozicije brodova.
Crna Gora je takođe dio EU LRIT (Long Range Identification and Tracking) centra za podatke i učestvuje u EU LRIT ekspertskoj radnoj grupi EMSA (Evropske agencije za pomorsku sigurnost) koja se odnosi na satelitski dalekomet i identifikaciju plovila. Učešće Crne Gore je trajno od 2015. godine.”