Pejaković: Neprimjereno dugi procesi utuženja utiču na nivo kamata

Procesi utuženja po lošim kreditima su neprimjereno dugi, pa do utuženja može proći pola godine, dok sudski postupci prosječno traju dodatnih 30 mjeseci, ocijenio je u razgovoru za Pobjedu Bratislav Pejaković, generalni sekretar Udruženja banaka (UBCG).

On je najavio da će, u saradnji sa Centralnom bankom (CBCG), ministarstvima pravde i ekonomskog razvoja, UBCG u narednom periodu raditi na optimizaciji okvira poslovanja, odnosno identifikovane kolizije određenih članova zakona koji tretiraju istu materiju.

“Problem sporog utuživanja se mora rješavati u procesu pridruživanja EU. To direktno utiče na nivo kamata na plasmane, za koje svi želimo da budu niže”, smatra Pejaković.

Kako vidite regulatorno djelovanje prema bankama tokom pandemije?

Međunarodne finansijske institucije, uključujući Evropsku centralnu banku, podsticali su nacionalna tijela da koriste ugrađenu fleksibilnost regulatornih, nadzornih i računovodstvenih okvira, istovremeno poštujući međunarodno dogovorene minimalne regulatorne standarde i načela supervizije. Napuštanje takvih načela moglo je pripremiti teren za buduće rizike koji potencijalno podrivaju srednjoročnu stabilnost i sigurnost bankarskog sistema, što je kod nas izbjegnuto. CBCG je djelovala u skladu sa ovim preporukama, pri čemu je realizovano devet paketa mjera preko komercijalnih banaka za sve ranjive kategorije klijenata. U narednom periodu akcenat je na smanjenju mogućnosti za moralnim rizikom i zadržati poštovanje zdravih praksi upravljanja kreditnim rizikom, istovremeno, u domenu mogućeg, olakšavajući efikasnu dodjelu novih kredita.

Kakvo je stanje bankarskog sistema?

Bankarski sektor je likvidan sa milijardu eura likvidnih sredstava i koeficijentom solventnosti 19, što je skoro duplo veći procenat od zakonskog zahtjeva definisanog na deset odsto, time i spreman da podrži kvalitetne projekte. Učešće nekvalitetnih kredita u ukupnim se kreće oko 5,45 odsto na nivou sistema, što nije zabrinjavajuće. Bilježimo pozitivan trend rasta depozita i kreditne aktivnosti banaka, kao i blagi pad kamatnih stopa na plasmane. U prvom kvartalu privredi je odobreno 11,1 odsto više novih kredita nego u istom periodu 2020. Iza nas je teška godina, ali nam ova daje nadu u povratak u normalno stanje privrede.

Uslovi poslovanja su izazovni, gdje je evidentna nelikvidnost 19.050 preduzeća i preduzetnika koji su u blokadi zbog 810 miliona eura duga. Očekivan je porast loših kredita, što se neminovno odražava na postojeće kamate na plasmane, za koje svi želimo da zadrže trend pada. Pandemija je realno iscrpila budžete pravnih i fizičkih lica, što zahtijeva dodatni fokus bankara u traženju mogućnosti za podršku klijentima, uz svjesnost svih rizika.

Koje su aktivnosti u toku i što očekuje banke u narednom periodu?

Zahtjevan projekat sagledavanja kvaliteta aktive banaka kroz AQR je priveden kraju, obuhvaćene su sve banke i 84 odsto ponderisane aktive, što daje realnu sliku kvaliteta. Preliminarne informacije ukazuju na visok kvalitet bankarskog sistema, zahvaljujući naučenim lekcijama iz krize 2007. godine i nadograđenim regulatorinim okvirima poslovanja.

Implementacija PSD2 u platnom prometu omogućava tzv. trećim licima da se bave platnim prometom, tako da banke imaju izazov i tog tipa. Međutim, uzevši u obzir tradiciju, pouzdanost i kvalitet koje pružaju banke u platnom prometu, teško da može da se nametne neka nova platforma u skorije vrijeme.

Udruženje sa nadležnim institucijama radi na razvoju elektronskih servisa, skraćenju postupaka i papirologije pri apliciranju za kredit, elektronskom dobijanju kredita, a radi se i na elektronskom otvaranju transakcionih računa bez dolaska u banku. Tu je i razvoj instant plaćanja na čemu rade u CBCG, gdje će biti omogućeno plaćanje pametnim telefonima putem mobilne aplikacije ili QR koda. U tu svrhu treba prilagoditi i adekvatno opremiti prodajna mjesta, a banke će morati da omoguće instant plaćanja na svim šalterima, kao i korištenje elektronskih kanala i mobilnog bankarstva u skladu sa novim mogućnostima.

Pejaković smatra da depozitari banaka u Crnoj Gori, pogotovo fizička lica, mogu biti zadovoljni kamatama na eurima koje su najveće u euro zoni. On podsjeća da je garantovana sigurnost depozita do 50.000 eura, sredstvima koje banke izdvajaju kod Fonda za zaštitu depozita.

“Od 1. januara naredne godine biće na snazi i Zakon o sanacionom fondu, kao dodatna zaštita od eventualnog problema u bankama, gdje se sredstva obezbjeđuju opet od komercijalnih banaka”, ukazao je Pejaković.

On navodi da je dosadašnji predstavnik UBCG u Fondu za zaštitu depozita u maju dao ostavku, te da očekuju imenovanje novog člana, kojeg su banke jednoglasno predložile.

“Važno nam je da imamo pun uvid u poslovanje Fonda, obaveze koje se nameću novim obračunom premija i raspolaganje sredstvima, zbog čega je zakon i prepoznao UBCG. Promjene u bankarskom poslovanju su vrlo žive, pa nema prostora improvizaciji ili politizaciji, na čemu bankari istrajavaju. To nameću i međunarodni standardi, naglasio je Pejaković.