Banke su u prošloj godini odobravale pozajmice građanima po prosječnoj efektivnoj kamatnoj stopi od 7,22 odsto, a privredi po stopi od 3,64 odsto, dok su najbolje kompanije imale kamatu ispod tri odsto na godišnjem nivou, kazao je Pobjedi generalni sekretar Udruženja banaka (UBCG) Bratislav Pejaković.
On ističe da se najviše pozajmica građanima odnosilo na gotovinske i kredite za likvidnost, koji su zajedno činili 44 odsto plasmana.
“Kada govorimo o kreditima za građane, najniže prosječne efektivne kamatne stope bile su za kupovinu robe široke potrošnje od 1,87 odsto na godišnjem nivou, a najveća prosječna kamatna stopa je bila za gotovinske kredite od 8,27 odsto”, precizirao je Pejaković, koji ne očekuje značajnija pomjeranja kamatnih stopa u ovoj godini.
“Najava inflacije, produžetak pandemije, međunarodna kretanja, politička dešavanja, spoljni ekonomski uticaji, rast cijene energenata… odražava se na poslovanje svih privrednih subjekata, tako i banaka, pa su sve prognoze nezahvalne. Svi se nadamo padu intenziteta pandemijskih posljedica, rastu ekonomskih aktivnosti, kreditnog rejtinga države i stranih investicija, što pozitivno utiče na standard i na veću tražnju za kreditima “, naveo je Pejaković.
Da bismo imali niže kamatne stope moramo, naglašava, poraditi na unapređenju pravne sigurnosti i efikasnosti naplate plasiranih sredstava.
“Isuviše je veliki broj blokiranih firmi, gdje je značajan broj njih zapao u krizu upravo usljed nemogućnosti naplate plasiranih roba i usluga. To se mjeri posljednjim podacima od 880 miliona eura i 19.300 blokiranih firmi. Moramo kao društvo rješavati ova pitanja u skladu sa međunarodnom praksom, što podrazumijeva i usaglašenost raznih zakona koji tretiraju istu materiju, kako bi se smanjio prostor za tumačenja i odugovlačenje procesa naplate “, ukazao je Pejaković, dodajući da na nivo kamata u 2022. pozitivno utiče aranžman države sa bankama od 140 miliona eura i najava formiranja garantnog fonda koji bi dijelio rizik sa bankama.
Pejaković je istakao da su pokazatelji poslovanja banaka na visokom kvalitetnom nivou.
“Nekvalitetni krediti, čija otplata kasni duže od tri mjeseca ili je stopirana, porasli su manje nego se očekivalo u pandemijskom periodu, mada realne podatke ćemo imati nakon završetka restrukturiranja kredita datih klijentima. Raspoloživi podaci ukazuju na maksimalne iznose kapitala banaka na nivou sistema od 629 miliona eura, likvidnosti koja je konstantno preko milijardu eura, posljednji podatak je da iznosi 1,4 milijarde”, precizirao je Pejaković.
On smatra značajnim i to što su depoziti u bankama premašili četiri milijarde eura i u konstantnom su rastu što daje dodatnu snagu bankarskom sistemu.
“Sve ovo, uz poštovanje međunarodnih standarda poslovanja, daje nam pravo da kažemo da ne može biti kvalitetno obrazloženog projekta koji bankarski sistem u Crnoj Gori ne može podržati. Sve rečeno potkrepljuje se rezultatima AQR-a, kojim su nezavisni međunarodni revizori provjeravali kvaliteti aktive banaka”, rekao je Pejaković.
Na pitanje zbog čega su pojedine banke u posljednje vrijeme podigle tarife platnog prometa, Pejaković je odgovorio da je to rezultat umanjivanja prihoda po raznim osnovama.
“Uz rast cijena energenata, nekih osnovnih životnih namirnica, inflacije, rast troškova poslovanja banaka, pada kamata, rizika plasmana, imamo kod nekih banaka i rast tarifa platnog prometa. Nivo loših kredita lagano, ali raste. Oni koji ne vraćaju kredite, proizvode troškove i gubitak za banke, naravno i te kako utiču na nivo kamatnih stopa. Po raznim osnovama bankama se umanjuju prihodi, od regulatornih okvira – posljednje po platnim karticama, do upitnog tumačenja naplate naknada koje su međunarodna bankarska praksa”, tvrdi Pejaković, dodajući da, za razliku od drugih privrednih subjekata, banke minimum 60 dana prije povećanja cijene usluge o tome obavještavaju sve klijente.
“Ova povećanja ne utiču značajno na standard građana, ali svakako jesu trošak. Sa druge strane, za razliku od nekih drugih uslužnih djelatnosti, kod banaka se penzionerima na podizanje penzije ne naplaćuje ništa, kao niti na dječiji dodatak. Evropske banke imaju jače tarife, pri čemu imaju i mnogo rigoroznije politike za loše platiše, gdje im se naplaćuju i pisma upozorenja zbog kašnjenja”, kazao je Pejaković.
Pejaković ukazuje da banke u kontinuitetu rade na podizanju kvaliteta svojih usluga, te da je to prepoznato i u regionalnoj analizi kojom je utvrđeno da banke u Crnoj Gori najbrže odobravaju kredite.
“Analiza je pokazala da postupak odobravanja kredita kod banaka varira, pa je najduži u Albaniji 17 dana, a najkraći u Crnoj Gori devet dana. U Srbiji se ovaj postupak produžio sa devet dana u 2019. na 15 dana u 2020. godini. Tako da smo bolji u sagledavanju kvaliteta poslovanja u očima drugih, nego što lokalna javnost to želi da prihvati ” ističe Pejaković.