Vrijeme je da finansijske institucije pokažu viši stepen razumijevanja za trenutnu situaciju i solidarnost sa turističkom privredom, navodi u autorskom tekstu Glasniku predsjednik Odbora udruženja turizma i ugostiteljstva Privredne komore Crne Gore Ranko Jovović, koji je i prvi čovjek Comp Comerc grupe.
“Comp Comerc grupa posluje od 1992, a prethodna godina je bila definitivno najteža od osnivanja. Sve kompanije u grupi su direktno ili indirektno vezane za turizam, pa je situacija sa pandemijom virusa Covid-19 drastično uticala na ostvareni promet i realizaciju postavljenih ciljeva. Promet od turizma u Crnoj Gori je u 2020. godini bio manji za skoro 90% u odnosu na 2019. godinu. Ipak, kompanije iz grupe su ostvarile bolji rezultat i pad je bio nešto blaži u odnosu na prosjek grane, zahvaljujući aktivnostima koje smo fokusirali na domaće tržište.
Najviše od svega zabrinjava dalji razvoj situacije i prisutna neizvjesnost kada je u pitanju 2021. godina”, kaže Jovović.
Pandemija u Crnoj Gori traje istim ili pojačanim intezitetom, a nemamo ni precizne informacije o dinamici i obuhvatu vakcinacije, ističe Jovović.
“Ipak, ukoliko se epidemiološka situacija stabilizuje, očekujemo bolju godinu, a ostvarenje 50% prometa 2019. godine bio bi odličan rezultat. S tim u vezi, pred nama je još jedna veoma izazovna godina. Turistički poslenici ulažu maksimalne napore da zadrže što više zaposlenih i omoguće koliko toliko redovne zarade, ali ako se nastavi neizvjesnost koja je trenutno prisutna, bojim se da to neće biti moguće. Ipak, turizam je veoma fleksibilna grana i privrednici će se relativno brzo organizovati i otvoriti svoje hotele i ugostiteljske objekte kada i ako se situacijastabilizuje. Najveći problem može biti nedostatak novca za nabavku obrtnih sredstava, budući da su akumulacije istrošene. U tom smislu, očekujemo veću podšku i bolje razumjevanje Investicionorazvojnog fonda Crne Gore, ali i poslovnih banaka”, poručuje Jovović.
Uzimajući u obzir ogroman broj kompanija iz sektora turizma i ugostiteljstva koje su veoma uredni klijenti finansijskih institucija u prethodnom periodu, Jovović smatra, da je vrijeme da sada i finansijske institucije pokažu viši stepen razumijevanja za trenutnu situacijui solidarnost sa turističkom privredom.
“Kada su u pitanje mjere podrške Vlade one su značajno uticale na zadržavanje zaposlenih i redovnost isplate zarada. Međutim,s obzirom na dužinu trajanja pandemije, stalne izmjene restriktivnih mjera i česte zabrane rada ugostiteljskih objekata, mjere podrške nijesu dovoljne. Mišljenja sam da se postojeći nivo zaposlenosti dominantno održao zahvaljujući društvenoj odgovornosti najvećeg broja privrednika”, navodi Jovović.
Međutim, ukoliko se epidemiološka situacija ubrzo ne stabilizuje, Jovović se boji da će doći do dodatnih
otpuštanja jer su istrošeni resursi kompanija i lična akumulacija privrednika.
“Shodno tome, potrebno je povećati iznos podrške turističkoj privredi, kao što su to uradili naši turistički konkurenti i zemlje EU. Veoma dobra mjera je primjenjena u Njemačkoj gdje njihova Vlada subvencioniše 75% prihoda ostvarenog u 2019. godini, čime kompanije koje su uredno poslovale i prijavljivale promet imaju i veći iznos podrške”, dodaje Jovović.
Postojeća podrška, koja se odnosi dominantno na subvenciju zarada od 50% do 100% minimalne zarade, zavisno od djelatnosti i perida podrške nije kaže, dovoljna, jer privrednici moraju obezvjediti sredstva za ostatak zarade, ali i platiti ostale fiksne troškove poput zakupa i električne energije, čak i kada objekti ne rade.
“Navedeno je dovelo do toga da je većina privrednih subjekata iz sektora turizma nelikvidna. Taj problem se preliva na ostale subjekte (trgovce,distributere, zakupodavce), što dodatno usložnjava problem. S tim u vezi, izdašnija podrška turističkoj privredi bi pomogla ne samo nama iz ovog sektora, već bi se ostvario pozitivan efekat na čitavu ekonomiju. Pored navedenog, dodatan prostor vidimo kod lokalnih samouprava koje su do sada pružile veoma skromnu podršku privredi usled pandemije. Tu prije svega mislim na oslobađanje dijela poreza na nepokretnost za 2021. godinu, oslobđanje plaćanja taksi za doprinos turističkoj organizaciji, kao i raznih drugo lokalnih nameta”.
Većina lokalnih samouprava nije smanjila porez na nepokretnost, iako su hoteli radili sa svega 20-30% kapaciteta tokom prošle godine, ili su čak bili zatvoreni.
“Shodno svemu navedenom, mišljenja sam da je potreban dodatan doprinos kako Države, tako i lokalnih samouprava da se ovaj krizni period prevaziđe. Do sada su najveći teret podnijeli poslodavci, koji su bez obzira na drastičan pad prometa maksimalno odlagali nepopularne mjere otpuštanja zaposlenih. Time su dali najbolji primjer društvene odgovornosti, pa se nadamo izdašnijoj podršci u narednom periodu, kako tokom trajanja pandemije, ali i nakon stabilizacije. Poseban napor ćemo uložiti da se produži primjena snižene stope PDV-a na dio ugostiteljskih usluga. Time bi država iskazala razumijevanje za teret koji je turistička privredna podnijela u prethodnom periodu”, zaključuje Jovović.