Požari koji danima gore u središnjem i sjevernom dijelu Crne Gore uticali su na povećanje zagađujućih materija u vazduhu, prvenstveno PM čestica, što dovodi do izraženijih zdravstvenih tegoba kod građana, a virusne i bakterijske infekcije su češće u ovom slučaju. Zagađenost prouzrokuje glavobolju, pospanost, smanjenje koncentracije, pa se preporučuje da se
izbjegava šetnja u takvim uslovima jer ne proizvodi benefite kao kada je vazduh čistiji.
– Prisustvo dima, čestica i gasova od požara već danima se može osjetiti u vazduhu što dovodi do različitih zdravstvenih tegoba kod ljudi. Obično se javlja osjećaj iritacije očiju zbog prisustva čestica iz požara i iritacije gasova, ali najčešće tegobe su kod respiratornog trakta – kazala je Pobjedi dr Sandra Đuranović, klinički toksikolog.
Smješa
Ona ističe, međutim, da je bitno da li se u smješi nalazi više gasova iz grupe „zagušljivača“ (ugljen dioksid, monoksid, vodonik sulfid i vodonik cijanid) ili iz grupe iritativnih gasova (amonijak, vodonik hlorid, sumpor dioksid, fozgen, izocijanati) jer se klinička slika razlikuje.
– Prisustvo iritativnih gasova, u zavisnosti od rastvorljivosti u vodi, uzrokuje tegobe gornjih respiratornih puteva praćene otokom sluznice i stridoroznim disanjem ili oštećenje donjih disajnih puteva koje ima odložene manifestacije i veći rizik od virusne i bakterijske suprainfekcije – pojašnjava Đuranović.
Dodaje i da se pored toga mogu javiti kardiovaskularne tegobe praćene hipotenzijom i tahikardijom manjeg ili većeg stepena.
Sandra Đuranović (Foto: PR Centar)
– Kada je u pitanju centralni nervni sistem, tegobe su praćene glavoboljom, pospanošću, smanjenjem koncentracije, konfuzijom, a kod nekih ljudi često je prisutna agitiranost. Međutim, kod pacijenata koji se liječe od respiratornih ili kardiovaskularnih bolesti se mnogo ranije javljaju tegobe nego kod prethodno zdravih ljudi. Tako da boravak i šetnja u prikladno vrijeme trenutno, u ovim uslovima, neće dati pozitivan efekat kao što bi inače normalno i imali – preporučuje Đuranović.
Iz Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore su nedavno izjavili Radiju Slobodna Evropa da je koncentracija štetnih PM čestica u vazduhu zbog požara bila četiri puta veća u Nikšiću i duplo veća u Podgorici, ali su meteorološki uslovi doprinijeli poboljšanju situacije 12. avgusta.
Te vrijednosti su dostizale vrijednost 204 mikrograma po metru kubnom u Nikšiću, dok je u glavnom gradu Podgorici izmjereno do 110 mikrograma po metru kubnom.
PM čestice su smješa dima, čađi, kisjeline i teških metala, štetne su po ljudsko zdravlje i njihova maksimalno dozvoljena vrijednost u vazduhu je 50 mikrograma po kubnom metru, što je granica koju Svjetska zdravstvena organizacija smatra bezbjednom za zdravlje.
Iz Agencije dodaju da su podaci iz Nikšića i Podgorice očitani sa automatskih analizatora i postaju validni tek nakon laboratorijske obrade akreditovane laboratorije Centra za ekotoksikološka ispitivanja.
Državna mreža mjernih stanica kvaliteta vazduha na teritoriji Crne Gore pokriva ukupno devet lokacija, tri u Podgorici, dvije u Pljevljima, te po jednu u Nikšiću, Bijelom Polju, Kotoru i Baru.
Zato u opštini Cetinje, gdje požari i dalje traju, nema podataka o njihovom uticaju na kvalitet vazduha.
Kako bi se smanjio rizik zagađenja vazduha po zdravlje ljudi, iz nevladine organizacije Grin hom kao jednu od mjera preporučuju ozelenjavanje mjesta u kojima dolazi do zagađenja vazduha, jer parkovi i drvoredi popravljaju njegov kvalitet u gradovima.
– Istraživanja pokazuju da pravilan izbor vegetacije, odnosno sadnja autohtonih vrsta može značajno da doprinese smanjenju zagađenja. Biljke stvaraju nove količine kiseonika, upijaju čestice čađi i prašine i utiču na smanjenje temperature u gradovima – kazala je Azra Vuković iz NVO Grin hom za RSE.
Bolesti
Zagađenje vazduha je uzrok četvrtine ukupnog broja srčanih udara i šlogova širom svijeta, u 29 odsto slučajeva uzrok raka pluća, više od dvije petine smrti od hronične
opstruktivne bolesti pluća i jedne od šest fatalnih respiratornih infekcija, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije.
Naučnici su nedavno utvrdili i povezanost zagađenosti vazduha sa neurološkim bolestima i Alchajmerovom bolešću.
Takođe, studije su pokazale da se 15 do 20 odsto više srčanih i moždanih udara dogodi kada je u vazduhu dim. Pod najvećim rizikom su stariji, djeca, trudnice i hronični bolesnici.
Studije o tome kako dim iz vazduha utiče na organizam se i dalje sprovode.
Zagađen vazduh može biti smrtonosan
Naučnici kažu da zagađen vazduh može biti i smrtonosan. Jedna velika studija pokazala je da su sitne čestice u vazduhu poznate kao PM2.5 peti po redu uzrok smrti širom svijeta.
Ali, ove studije su rađene kada je izloženost zagađenom vazduhu dugoročna i malo toga je poznato šta se dešava u organizmu kada se vazduh poslije požara udiše nekoliko nedjelja ili mjeseci.
Ozon: Nikšićanima preporučeno da izbjegavaju boravak na otvorenom
U Nikšiću je trenutno veoma visoko zagađenje vazduha, pa se, shodno savjetima Instituta za javno zdravlje, preporučuje građanima da izbjegavaju boravak, a naročito fizičke aktivnosti na otvorenom, upozorili su iz Ekološkog pokreta Ozon.
Iz Ozona su saopštili da satna koncentracija PM10 čestica, po posljednjem očitavanju Državne mreže za monitoring kvaliteta vazduha od 10 sati, iznosi 254,3 µg/m3 (mikrograma po metru kubnom), čime je znatno premašena granica za veoma visoko zagađenje vazduha.
– Tokom cijelog dana prisutan je trend povećanih satnih koncentracija PM10 čestica i veoma smo zabrinuti za javno zdravlje, naročito zbog veoma visokih temperatura, što otežava gašenje požara – upozorili su iz Ozona.
Oni su pozvali građane, a naročito osjetljive ciljne grupe, da čuvaju zdravlje i prilagode aktivnosti kriznoj situaciji, poštujući preporuke relevantnih institucija.
Iz te ekološke organizacije su ponovili poziv Vladi da, po hitnom postupku, uštede u budžetu preusmjere za nabavku potrebne opreme za gašenje požara.
– Tako bi se službama zaštite širom Crne Gore, koje daju nadljudske napore da se spriječe katastrofe, olakšalo i spriječile dalje ekosistemske posljedice – kaže se u saopštenju.
[…] Aktuelno […]