Zašto Cetinjskoprimorska mitropolija strahuje od zakona o slobodi vjeroispovijesti i konačnom uređenju odnosa države i vjerskih zajednica i zašto će se boriti protiv njegovog usvajanja? Dva su osnovna razloga: prvo je pitanje registracije; drugo je – pitanje imovine.
Piše: mr Nikola Belada
Minut je do dvanaest da se pred poslanicima Skupštine Crne Gore podnese na razmatranje i usvajanje zakon o slobodi vjeroispovijesti (odnosno zakon o vjerskim slobodama – zakon o pravnom položaju vjerskih organizacija). Crnoj Gori je neophodan zakon koji je isključivo u skladu sa međunarodnim standardima, normama međunarodnog prava i praksom Evropskog suda za ljudska prava. Izostankom usvajanja ovog zakona nastale bi nasagledive posljedice za crnogorski narod i prvi put u istoriji Crne Gore došlo do prevage duhovnog nad svjetovnim. Istorija nam kazuje da postoji vjekovna borba države i crkve, ko će ostvariti prevlast i ko će vladati – da li carstvo nebesko ili carstvo zemaljsko i to nije sporno. Međutim, kad je u pitanju država Crna Gora, do prevlasti duhovnog nad svjetovnim dolazi usljed manipulacije narodom i falsifikovanja istorijskih činjenica. Ulaskom u NATO Crna Gora se ne može pokoriti teritorijalno, pa su sljedbenici Ilije Garašanina dobili zadatak da Crnu Goru pokore duhovno. Ko je subjekt zadužen za realizaciju tog zadatka?
PRAVNI APSURD
U odnosu na pravni poredak i pravne propise Crne Gore, u pitanju je pravno nepostojeći subjekt u Crnoj Gori, sa različitim nazivima: Srpska pravoslavna crkva; Crnogorsko-primorska eparhija; Mitropolija crnogorskoprimorska…Niti jedan jedini državni organ u Crnoj Gori do dana današnjeg nije utvrdio niti ima u evidenciji koji je tačan naziv ove grupacije. Ovaj podatak, međutim, nije smetnja da navedena grupacija stiče ogromnu imovinu, zaključuje pravne poslove i stiče milione, a nedostupni su za bilo kakvu personalnu, poresku i finansijsku kontrolu. U svom arsenalu postupanja pred državnim organima Crne Gore raspolažu sa desetinama pečata i štambilja koje koriste u pravnom prometu Crne Gore. Poznato je na koji način se nekom subjektu može izdati pečat i štambilj, ali toj grupaciji je to nebitno. Nebitno im je da li imaju pravnu sposobnost, nebitno je da li mogu biti aktivno legitimisani pred državnim organima, nebitno je što se grade objekti bez građevinske dozvole, nebitno je što se na kulturno istorijskim spomenicima izvode radovi bez ili suprotno izdatim konzervatorskim uslovima, dakle, nebitno je kojim sredstvima doći do cilja… Bitno im je – ući u sve sfere društvenog života u Crnoj Gori, osvojiti medijsku scenu Crne Gore, razviti snažnu propagandnoizdavačku djelatnost, uzeti sve pravoslavne crkvene objekte u Crnoj Gori, što više kompromitovati, poniziti, omalovažiti državu Crnu Goru. I posebno: izbrisati tragove crnogorske istorije i tradicije, te falsifikatima i manipulacijom steći što veći broj pristalica. Što se stvarno zna o ovoj moćnoj grupaciji, možemo pronaći u važećem Ustavu Srpske pravoslavne crkve. U članu 14 Ustava Srpske pravoslavne crkve stoji da crkva ima 24 eparhije, a u tački 22, pominje se i Crnogorsko-primorska eparhija sa sjedištem na Cetinju. U stavu 2 istog člana navodi se da „Arhijereji eparhija crnogorsko-primorske, skopske, dabrobosanske i zagrebačke imaju po svom položaju titulu mitropolita“. Ono što je važno istaći jeste da su odredbe Ustava Srpske pravoslavne crkve, od članova 179 do 190 koje uređuju organizaciju crkvene opštine stavljene van snage, što znači da ukoliko bi se jedna crkvena opština pojavila pred državnim organima da se registuje kao pravno lice, nastala bi vrlo nezgodna pravna situacija. Kod takvog nespornog stanja stvari – kad ne postoji pravno valjani dokaz ni o postojanju eparhije – ko je to u Crnoj Gori omogućio da organizacioni dio eparhije – crkvena opština, dobije pravni subjektivitet, stekne svojstvo pravnog lica i nesmetano stiče i raspolaže tuđom imovinom – odnosno, imovinom Crne Gore?
POKUŠAJ MANIPULACIJE
Da bi navedena grupacija opravdala svoje nezakonito i protivpravno djelovanje u Crnoj Gori – i sve žešće kritike da nijesu registrovani u Crnoj Gori – oni se 7. marta 2012. godine obraćaju MUP-u Crne Gore sa Prijavom o postojanju i djelovanju pravoslavne crkve u Crnoj Gori. Ovaj apsurdan, besmislen akt, samo je pokušaj diskreditacije državnih organa i obmane naroda, jer se po njemu ne može postupati niti bilo što dokazati ili odlučiti. Sve navedeno nije smetnja da pravno nepostojeća Crnogorsko-primorska eparhija i njene pravno nepostojeće organizacione cjeline steknu ogromnu imovinu u Crnoj Gori, ogromne neprijavljene prihode, ogroman prostor na medijskoj sceni Crne Gore. A da, pritom, omalovažavaju i negiraju državne institucije i crnogorski narod. Sredinom 2015. godine nadležno ministarstvo uputilo je na javnu raspravu Nacrt zakona o slobodi vjeroispovijesti. Tekst toga nacrta zakona sačinjen je u skladu sa međunarodnim standardima i dao je šansu svima da u argumentovanoj raspravi iznesu svoje stavove. Zakon je postavljen da afirmiše kolektivna vjerska prava i zadovoljio je međunarodne norme kroz regulisanje pitanja registracije, imovine i jednakog položaja svih vjerskih organizacija. Naravno, u pojedinim odredbama treba intervenisati na određenim članovima, mada su te intervencije tehničke prirode i ne umanjuju značaj datog teksta. Očigledno je da je tada Crnogorsko-primorska eparhija bila protiv tog zakona, a i dalje će biti. Dva su osnovna razloga za to: prvo je pitanje registracije; drugo je – pitanje imovine.
,,HILJADUGODIŠNJA TRADICIJA“
Za njih je najznačijnije: kako zadržati protivpravno oduzetu imovinu od građana i države Crne Gore? Sada je već gotovo sigurno da je na stotine hiljada metara kvadratnih i na stotine objekata, prvenstveno vjerskih, upisano na Srpsku pravoslavnu crkvu, Mitropoliju crnogorskoprimorsku, crkvenu opštinu i na mitropolita crnogorsko-primorskog. Nema primjera u svijetu da je neko bezbolno, tihom okupacijom došao do dijela teritorije jedne suverene države, kao što se to desilo Crnoj Gori. Ne postoji primjer iz uporednog prava o takvom načinu sticanja svojine, a vrlo je jednostavno provjeriti ove navode. Potrebno je samo da Uprava za nekretnine dostavi hronologiju upisa za sve nepokretnosti koje su upisane na Mitropoliju crnogorsko-primorsku i njene organizacione jedinice Vladi Crne Gore i da se o tome obavijesti javnost. Po važećem Zakonu o državnom premjeru i katastru nepokretnosti, Mitropolija crnogorsko-primorska nije mogla biti upisana na nepokretnosti u Crnoj Gori, jer ne posjeduje valjane isprave podobne za upis. Kad već nema valjani osnov, niti isprave koje bi dokazale valjanost upisa, Mitropolija crnogorsko-primorska vješto koristi već poznate metode manipulacije narodom i falsifikovanja istorijskih činjenica. Uporno, svakodnevno i do iznemoglosti ubjeđuju građane Crne Gore da su – ,,tradicionalna crkva u Crnoj Gori“. No, pojam tradicionalne crkve u međunarodnom pravu davno je riješen. Došlo se do usaglašenog stava da je tradicionalnu crkvu najobjektivnije definisati pravnim kriterijumima. Da bi bila tradicionalna, svaka vjerska organizacija mora u državi u kojoj djeluje da dokaže svoj subjektivitet i kontinuitet. To se dokazuje pravnim aktima. Po navedenim kriterijumima, u Crnoj Gori su tradicionalne Katolička crkva, Islamska vjerska zajednica i Crnogorska pravoslavna crkva. Srpska pravoslavna crkva – Crnogorsko-primorska eparhija, postoji u Crnoj Gori tek od 1929. godine, donošenjem Zakona o Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Zato savjetujem manipulatorima da traže druge modele dokazivanja svog postojanja, jer navedeno je dio prakse međunarodnog prava, stručne pravne misli, normi koje donosi država, a ne crkva, pa bajku o hiljadugodišnjem postojanju u Crnoj Gori – zaboravite! Pravno dokazati hiljadugodišnje postojanje Srpske crkve u Crnoj Gori, jednako je dokazivo kao i moje učešće sa rimskim imperatorom Neronom u spaljivanju Rima.
UNIŠTAVANJE NASLJEĐA
Posebna sfera interesovanja Crnogorsko-primorske eparhije su i spomenici kulture Crne Gore. Držaoci su tih objekata i cilj im je jasan – uništiti i zatrijeti trag svemu što je crnogorsko i ukloniti materijalne dokaze istorije Crne Gore. Pod plaštom nebrige o kulturnom nasljeđu Crne Gore, a posebno pod vladavinom komunista, pristupili su „revitalizaciji“ tih objekata radi prekrajanja istorije. Promjene na spomenicima kulture su nesporne u gabaritima, volumenu, arhitekturi i fresko pisanju. Posljedice takvog samovoljnog postupanja su katastrofalne i nenadoknadive. Na 80 odsto spomenika kulture u posjedu crnogorsko primorske eparhije izvršene su takve promjene da su gotovo degradirani i dovedena je u pitanje njihova spomenička vrijednost. Inače, pitanje zapuštenosti spomenika kulture nije problem samo Crne Gore, već gotovo cijele jugoistočne Evrope. Restauracija zahtijeva velika sredstva i posebno tehničko i stručno znanje, pa u nedostatku toga mora se primijeniti osnovno pravilo zaštitarstva – a to je konzervacija. Tim postupkom želi se sačuvati originalno tkivo jednog objekta, jer je to osnovni kriterijum vrednovanja spomenika kulture. Bahatim djelovanjem Mitropolije crnogorsko-primorske izgubili smo mnoge spomenike kulture, izgubili smo dio istorije jednog naroda, uništeni su dokazi postojanja crnogorskog naroda. Što smo dobili? Dobili smo vjerske objekte strane kulture i tradicije. Osnovno pravilo prilikom gradnje nije ispoštovano, a to je da se restauracijom ne smiju falsifikovati umjetnički i istorijski podaci. Restauracija je stručan poduhvat čija je svrha da se sačuva i otkrije estetska i istorijska vrijednost spomenika i zasniva se na poštovanju starih materijala i autentičnih dokumenata. U članu 3 Međunarodne povelje o konzervaciji i restauraciji (IKOMOS) stoji: „konzervacija i restauracija spomenika imaju svrhu njihovog očuvanja kao umjetničkih djela i kao istorijskih svjedočanstava“. Da nevedeno ilustrujem. Tokom 1985. godine, na spomeniku kulture „Vlaška crkva“, na Cetinju otpočeli su istraživački radovi. Istraživanje je povjereno stručnim licima pod nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture. Prilikom kopanja temelja crkve, pronađen je venecijanski novčić (koji je bio u opticaju tokom XV vijeka), pa je sasvim logično izveden zaključak da je crkva nastala u XV vijeku. Što rade graditelji, istraživači, stručnjaci Crnogorsko-primorske eparhije? Poznato je da na Skadarskom jezeru postoje četiri manastira od posebnog značaja za istoriju Crne Gore od Balšića iz XIV vijeka, do Petrovića. Nelegalno su izvođeni radovi na Manastirima pod rukovodstvom Crnogorsko-primorske mitropolije. Na pojedinim objektima uklonjeni su originalni temelji i ugrađen armirani beton! Na ovom primjeru vidimo da nestaje istorijsko svjedočanstvo o postojanju jednog naroda, jer su tragovi iz XIV vijeka uklonjeni (uklonjeni su tragovi postojanja Balšića) i time bi bila uklonjena istorija Crne Gore do XX vijeka. Da nastavim sa primjerima negiranja crnogorske istorije. U jugozapadnom dijelu Ostrva cvijeća – poluostrvo Prevlaka kod Tivta – nalaze se ostaci arheološkog lokaliteta Prevlačkog manastira i antičkog mozaika koji je proglašen spomenikom kulture.
IMOVINA I NOVAC
Ugovorom iz 2002. godine i aneksom iz 2006. godine sa Vojskom SR Jugoslavije, Srpska pravoslavna crkva – Mitropolija crnogorsko-primorska postala je vlasnik tog kompleksa. Njegova turistička i ekonomska vrijednost mjeri se milionima eura, a posebno je značajna istorija ovog lokaliteta. Na lokalitetu su tragovi antike, tragovi Vojislavljevića, ali je to sve zanemareno i nebitno, već se uporno vrše arheološka istraživanja da se nađe trag Nemanjića i potvrdi mit o trovanju nekoliko stotina pravoslavnih sveštenika. Uz sve navedeno, sam po sebi Ugovor je apsolutno ništav, jer se po tada važećem Zakonu o zaštiti spomenika kulture, spomenik kulture nije mogao prodavati. Na negodovanje javnosti na pomenuti čin, Mitropolija je mirno odgovorila „da je povratila ono što joj je ranije pripadalo“. Država Crna Gora mora da vrati ono što joj pripada. Prvenstveno mora povratiti u vlasništvo spomenike kulture. Ova obaveza je i međunarodnog karaktera, jer Crnu Goru obavezuje Konvencija o zaštiti nasljeđa arhitekture (Granadska koncencija) usvojena na drugoj konferenciji ministara Evrope 1985. godine. Odredbe te konvencije ukazuju na nužnost krivičnog gonjenja do kazne zatvora za sve koji izvode nedozvoljene radnje na spomeniku kulture, traži se povraćaj svih objekata u pređašnje stanje, do prinudnih mjera otuđenja vlasništva. U sferi spomeničkog prava ne postoji međunarodno-pravna zaštita – sve je u nadležnosti nacionalnog zakonodavstva, pa zato divlji graditelji i falsifikatori istorije ne mogu računati na pomoć spoljnih faktora. Ukoliko se želi sačuvati crnogorska istorija, državni organi moraju biti odlučni da se svi nelegalno izvedeni radovi na spomenicima kulture vrate u prvobitno stanje ili poruše, što je obaveza po nacionalnom i međunarodnom pravu. Neće se valjda desiti nemoguće – da se vjerski objekti – spomenici kulture legalizuju po odredbama Zakona o legalizaciji bespravno podignutih objekata.
CRNOGORSKI IZAZOV
Crna Gora je pred ogromnim izazovom. Sama najava razmatranja zakona o vjerskim slobodama stvara paniku u crkvi. Mitropolija crnogorskoprimorska želi da zadrži status quo. Usvajanjem zakona gube se njihove poluge opstanka, bezakonje, anarhija, bezvlašće, mitomanija, manipulacija narodom, vraćanje nezakonito prisvojene imovine i kulturnih dobara Crne Gore. Zato prijete. Tako, Sveti Sinod SPC, dostavlja Vladi Crne Gore upozorenje, najviši crkveni velikodostojnici svojim izjavama žele da izazovu sukobe, priprema se vjerni narod za odbranu „ugroženog“ srpstva i počinje se sa medijskim linčom i lažima. Što tek čega Crnu Goru nakon razmatranja i usvajanja zakona o vjerskim slobodama? Ukoliko podlegne pritiscima, ucjenama i prijetnjama iznutra i spolja, država Crna Gora izgubiće domaći i međunarodni kredibilitet. Na kraju, predlažem da se radi provjere navoda u ovom tekstu uradi sljedeće: – Da se građanima Crne Gore učini dostupnim i javnim, hronologija upisa svih nepokretnosti Mitropolije crnogorskoprimorske i njenih organizacionih jedinica u Crnoj Gori; – Da se objave izvještaji nadležnih državnih organa o svim nedozvoljenim promjenama na spomenicima kulture koje su u posjedu Mitropolije crnogorsko-primorske; – Da nadležni organi objave podatke o broju sveštenih lica u Mitropoliji crnogorskoprimorskoj koji su strani državljani; – Da se obavijesti javnost da li je Mitropolija crnogorskoprimorska registrovana ili evidentirana pred bilo kojim državnim organom Crne Gore; – Da se objave sve izjave velikodostojnika Srpske pravoslavne crkve i Mitropolije crnogorsko-primorske o državi Crnoj Gori i crnogorskom narodu.
Vladavina mitomanije
Danas Crnom Gorom hara mitomanija. Nema metra kvadratnog teritorije Crne Gore đe se ne traže Nemanjići. Traže se i na Rimskim mozaicima; traži se Nemanjin grad na turskom utvrđenju; traže se tragovi Nemanjića na latinskim crkvama, slave se Petrovići koje su detronizirali; prave se masovne šetnje po gradovima da se demonstrira moć… Svaki pokret i korak Nemanjića je evidentiran. Zato imamo Savin kuk, Savin potok, Savin počinak itd. Čim se locira pogodna teritorija, mit – događaj je već plasiran u narodu i, naravno, slijedi osvještavanje tog mjesta. Činom osvještavanja mitomani smatraju da su dobili građevinsku i upotrebnu dozvolu i objekat je podignut. Svaki razuman građanin ove države se mora zapitati da li su Vojislavljevići, Balšići, Petrovići izlazili iz svojih odaja ili za života nijesu napravili niti jedan jedini korak van svojih ognjišta.
(Autor teksta je advokat sa Cetinja)
Izvor: Pobjeda
Piše: mr Nikola Belada
Minut je do dvanaest da se pred poslanicima Skupštine Crne Gore podnese na razmatranje i usvajanje zakon o slobodi vjeroispovijesti (odnosno zakon o vjerskim slobodama – zakon o pravnom položaju vjerskih organizacija). Crnoj Gori je neophodan zakon koji je isključivo u skladu sa međunarodnim standardima, normama međunarodnog prava i praksom Evropskog suda za ljudska prava. Izostankom usvajanja ovog zakona nastale bi nasagledive posljedice za crnogorski narod i prvi put u istoriji Crne Gore došlo do prevage duhovnog nad svjetovnim. Istorija nam kazuje da postoji vjekovna borba države i crkve, ko će ostvariti prevlast i ko će vladati – da li carstvo nebesko ili carstvo zemaljsko i to nije sporno. Međutim, kad je u pitanju država Crna Gora, do prevlasti duhovnog nad svjetovnim dolazi usljed manipulacije narodom i falsifikovanja istorijskih činjenica. Ulaskom u NATO Crna Gora se ne može pokoriti teritorijalno, pa su sljedbenici Ilije Garašanina dobili zadatak da Crnu Goru pokore duhovno. Ko je subjekt zadužen za realizaciju tog zadatka?
PRAVNI APSURD
U odnosu na pravni poredak i pravne propise Crne Gore, u pitanju je pravno nepostojeći subjekt u Crnoj Gori, sa različitim nazivima: Srpska pravoslavna crkva; Crnogorsko-primorska eparhija; Mitropolija crnogorskoprimorska…Niti jedan jedini državni organ u Crnoj Gori do dana današnjeg nije utvrdio niti ima u evidenciji koji je tačan naziv ove grupacije. Ovaj podatak, međutim, nije smetnja da navedena grupacija stiče ogromnu imovinu, zaključuje pravne poslove i stiče milione, a nedostupni su za bilo kakvu personalnu, poresku i finansijsku kontrolu. U svom arsenalu postupanja pred državnim organima Crne Gore raspolažu sa desetinama pečata i štambilja koje koriste u pravnom prometu Crne Gore. Poznato je na koji način se nekom subjektu može izdati pečat i štambilj, ali toj grupaciji je to nebitno. Nebitno im je da li imaju pravnu sposobnost, nebitno je da li mogu biti aktivno legitimisani pred državnim organima, nebitno je što se grade objekti bez građevinske dozvole, nebitno je što se na kulturno istorijskim spomenicima izvode radovi bez ili suprotno izdatim konzervatorskim uslovima, dakle, nebitno je kojim sredstvima doći do cilja… Bitno im je – ući u sve sfere društvenog života u Crnoj Gori, osvojiti medijsku scenu Crne Gore, razviti snažnu propagandnoizdavačku djelatnost, uzeti sve pravoslavne crkvene objekte u Crnoj Gori, što više kompromitovati, poniziti, omalovažiti državu Crnu Goru. I posebno: izbrisati tragove crnogorske istorije i tradicije, te falsifikatima i manipulacijom steći što veći broj pristalica. Što se stvarno zna o ovoj moćnoj grupaciji, možemo pronaći u važećem Ustavu Srpske pravoslavne crkve. U članu 14 Ustava Srpske pravoslavne crkve stoji da crkva ima 24 eparhije, a u tački 22, pominje se i Crnogorsko-primorska eparhija sa sjedištem na Cetinju. U stavu 2 istog člana navodi se da „Arhijereji eparhija crnogorsko-primorske, skopske, dabrobosanske i zagrebačke imaju po svom položaju titulu mitropolita“. Ono što je važno istaći jeste da su odredbe Ustava Srpske pravoslavne crkve, od članova 179 do 190 koje uređuju organizaciju crkvene opštine stavljene van snage, što znači da ukoliko bi se jedna crkvena opština pojavila pred državnim organima da se registuje kao pravno lice, nastala bi vrlo nezgodna pravna situacija. Kod takvog nespornog stanja stvari – kad ne postoji pravno valjani dokaz ni o postojanju eparhije – ko je to u Crnoj Gori omogućio da organizacioni dio eparhije – crkvena opština, dobije pravni subjektivitet, stekne svojstvo pravnog lica i nesmetano stiče i raspolaže tuđom imovinom – odnosno, imovinom Crne Gore?
POKUŠAJ MANIPULACIJE
Da bi navedena grupacija opravdala svoje nezakonito i protivpravno djelovanje u Crnoj Gori – i sve žešće kritike da nijesu registrovani u Crnoj Gori – oni se 7. marta 2012. godine obraćaju MUP-u Crne Gore sa Prijavom o postojanju i djelovanju pravoslavne crkve u Crnoj Gori. Ovaj apsurdan, besmislen akt, samo je pokušaj diskreditacije državnih organa i obmane naroda, jer se po njemu ne može postupati niti bilo što dokazati ili odlučiti. Sve navedeno nije smetnja da pravno nepostojeća Crnogorsko-primorska eparhija i njene pravno nepostojeće organizacione cjeline steknu ogromnu imovinu u Crnoj Gori, ogromne neprijavljene prihode, ogroman prostor na medijskoj sceni Crne Gore. A da, pritom, omalovažavaju i negiraju državne institucije i crnogorski narod. Sredinom 2015. godine nadležno ministarstvo uputilo je na javnu raspravu Nacrt zakona o slobodi vjeroispovijesti. Tekst toga nacrta zakona sačinjen je u skladu sa međunarodnim standardima i dao je šansu svima da u argumentovanoj raspravi iznesu svoje stavove. Zakon je postavljen da afirmiše kolektivna vjerska prava i zadovoljio je međunarodne norme kroz regulisanje pitanja registracije, imovine i jednakog položaja svih vjerskih organizacija. Naravno, u pojedinim odredbama treba intervenisati na određenim članovima, mada su te intervencije tehničke prirode i ne umanjuju značaj datog teksta. Očigledno je da je tada Crnogorsko-primorska eparhija bila protiv tog zakona, a i dalje će biti. Dva su osnovna razloga za to: prvo je pitanje registracije; drugo je – pitanje imovine.
,,HILJADUGODIŠNJA TRADICIJA“
Za njih je najznačijnije: kako zadržati protivpravno oduzetu imovinu od građana i države Crne Gore? Sada je već gotovo sigurno da je na stotine hiljada metara kvadratnih i na stotine objekata, prvenstveno vjerskih, upisano na Srpsku pravoslavnu crkvu, Mitropoliju crnogorskoprimorsku, crkvenu opštinu i na mitropolita crnogorsko-primorskog. Nema primjera u svijetu da je neko bezbolno, tihom okupacijom došao do dijela teritorije jedne suverene države, kao što se to desilo Crnoj Gori. Ne postoji primjer iz uporednog prava o takvom načinu sticanja svojine, a vrlo je jednostavno provjeriti ove navode. Potrebno je samo da Uprava za nekretnine dostavi hronologiju upisa za sve nepokretnosti koje su upisane na Mitropoliju crnogorsko-primorsku i njene organizacione jedinice Vladi Crne Gore i da se o tome obavijesti javnost. Po važećem Zakonu o državnom premjeru i katastru nepokretnosti, Mitropolija crnogorsko-primorska nije mogla biti upisana na nepokretnosti u Crnoj Gori, jer ne posjeduje valjane isprave podobne za upis. Kad već nema valjani osnov, niti isprave koje bi dokazale valjanost upisa, Mitropolija crnogorsko-primorska vješto koristi već poznate metode manipulacije narodom i falsifikovanja istorijskih činjenica. Uporno, svakodnevno i do iznemoglosti ubjeđuju građane Crne Gore da su – ,,tradicionalna crkva u Crnoj Gori“. No, pojam tradicionalne crkve u međunarodnom pravu davno je riješen. Došlo se do usaglašenog stava da je tradicionalnu crkvu najobjektivnije definisati pravnim kriterijumima. Da bi bila tradicionalna, svaka vjerska organizacija mora u državi u kojoj djeluje da dokaže svoj subjektivitet i kontinuitet. To se dokazuje pravnim aktima. Po navedenim kriterijumima, u Crnoj Gori su tradicionalne Katolička crkva, Islamska vjerska zajednica i Crnogorska pravoslavna crkva. Srpska pravoslavna crkva – Crnogorsko-primorska eparhija, postoji u Crnoj Gori tek od 1929. godine, donošenjem Zakona o Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Zato savjetujem manipulatorima da traže druge modele dokazivanja svog postojanja, jer navedeno je dio prakse međunarodnog prava, stručne pravne misli, normi koje donosi država, a ne crkva, pa bajku o hiljadugodišnjem postojanju u Crnoj Gori – zaboravite! Pravno dokazati hiljadugodišnje postojanje Srpske crkve u Crnoj Gori, jednako je dokazivo kao i moje učešće sa rimskim imperatorom Neronom u spaljivanju Rima.
UNIŠTAVANJE NASLJEĐA
Posebna sfera interesovanja Crnogorsko-primorske eparhije su i spomenici kulture Crne Gore. Držaoci su tih objekata i cilj im je jasan – uništiti i zatrijeti trag svemu što je crnogorsko i ukloniti materijalne dokaze istorije Crne Gore. Pod plaštom nebrige o kulturnom nasljeđu Crne Gore, a posebno pod vladavinom komunista, pristupili su „revitalizaciji“ tih objekata radi prekrajanja istorije. Promjene na spomenicima kulture su nesporne u gabaritima, volumenu, arhitekturi i fresko pisanju. Posljedice takvog samovoljnog postupanja su katastrofalne i nenadoknadive. Na 80 odsto spomenika kulture u posjedu crnogorsko primorske eparhije izvršene su takve promjene da su gotovo degradirani i dovedena je u pitanje njihova spomenička vrijednost. Inače, pitanje zapuštenosti spomenika kulture nije problem samo Crne Gore, već gotovo cijele jugoistočne Evrope. Restauracija zahtijeva velika sredstva i posebno tehničko i stručno znanje, pa u nedostatku toga mora se primijeniti osnovno pravilo zaštitarstva – a to je konzervacija. Tim postupkom želi se sačuvati originalno tkivo jednog objekta, jer je to osnovni kriterijum vrednovanja spomenika kulture. Bahatim djelovanjem Mitropolije crnogorsko-primorske izgubili smo mnoge spomenike kulture, izgubili smo dio istorije jednog naroda, uništeni su dokazi postojanja crnogorskog naroda. Što smo dobili? Dobili smo vjerske objekte strane kulture i tradicije. Osnovno pravilo prilikom gradnje nije ispoštovano, a to je da se restauracijom ne smiju falsifikovati umjetnički i istorijski podaci. Restauracija je stručan poduhvat čija je svrha da se sačuva i otkrije estetska i istorijska vrijednost spomenika i zasniva se na poštovanju starih materijala i autentičnih dokumenata. U članu 3 Međunarodne povelje o konzervaciji i restauraciji (IKOMOS) stoji: „konzervacija i restauracija spomenika imaju svrhu njihovog očuvanja kao umjetničkih djela i kao istorijskih svjedočanstava“. Da nevedeno ilustrujem. Tokom 1985. godine, na spomeniku kulture „Vlaška crkva“, na Cetinju otpočeli su istraživački radovi. Istraživanje je povjereno stručnim licima pod nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture. Prilikom kopanja temelja crkve, pronađen je venecijanski novčić (koji je bio u opticaju tokom XV vijeka), pa je sasvim logično izveden zaključak da je crkva nastala u XV vijeku. Što rade graditelji, istraživači, stručnjaci Crnogorsko-primorske eparhije? Poznato je da na Skadarskom jezeru postoje četiri manastira od posebnog značaja za istoriju Crne Gore od Balšića iz XIV vijeka, do Petrovića. Nelegalno su izvođeni radovi na Manastirima pod rukovodstvom Crnogorsko-primorske mitropolije. Na pojedinim objektima uklonjeni su originalni temelji i ugrađen armirani beton! Na ovom primjeru vidimo da nestaje istorijsko svjedočanstvo o postojanju jednog naroda, jer su tragovi iz XIV vijeka uklonjeni (uklonjeni su tragovi postojanja Balšića) i time bi bila uklonjena istorija Crne Gore do XX vijeka. Da nastavim sa primjerima negiranja crnogorske istorije. U jugozapadnom dijelu Ostrva cvijeća – poluostrvo Prevlaka kod Tivta – nalaze se ostaci arheološkog lokaliteta Prevlačkog manastira i antičkog mozaika koji je proglašen spomenikom kulture.
IMOVINA I NOVAC
Ugovorom iz 2002. godine i aneksom iz 2006. godine sa Vojskom SR Jugoslavije, Srpska pravoslavna crkva – Mitropolija crnogorsko-primorska postala je vlasnik tog kompleksa. Njegova turistička i ekonomska vrijednost mjeri se milionima eura, a posebno je značajna istorija ovog lokaliteta. Na lokalitetu su tragovi antike, tragovi Vojislavljevića, ali je to sve zanemareno i nebitno, već se uporno vrše arheološka istraživanja da se nađe trag Nemanjića i potvrdi mit o trovanju nekoliko stotina pravoslavnih sveštenika. Uz sve navedeno, sam po sebi Ugovor je apsolutno ništav, jer se po tada važećem Zakonu o zaštiti spomenika kulture, spomenik kulture nije mogao prodavati. Na negodovanje javnosti na pomenuti čin, Mitropolija je mirno odgovorila „da je povratila ono što joj je ranije pripadalo“. Država Crna Gora mora da vrati ono što joj pripada. Prvenstveno mora povratiti u vlasništvo spomenike kulture. Ova obaveza je i međunarodnog karaktera, jer Crnu Goru obavezuje Konvencija o zaštiti nasljeđa arhitekture (Granadska koncencija) usvojena na drugoj konferenciji ministara Evrope 1985. godine. Odredbe te konvencije ukazuju na nužnost krivičnog gonjenja do kazne zatvora za sve koji izvode nedozvoljene radnje na spomeniku kulture, traži se povraćaj svih objekata u pređašnje stanje, do prinudnih mjera otuđenja vlasništva. U sferi spomeničkog prava ne postoji međunarodno-pravna zaštita – sve je u nadležnosti nacionalnog zakonodavstva, pa zato divlji graditelji i falsifikatori istorije ne mogu računati na pomoć spoljnih faktora. Ukoliko se želi sačuvati crnogorska istorija, državni organi moraju biti odlučni da se svi nelegalno izvedeni radovi na spomenicima kulture vrate u prvobitno stanje ili poruše, što je obaveza po nacionalnom i međunarodnom pravu. Neće se valjda desiti nemoguće – da se vjerski objekti – spomenici kulture legalizuju po odredbama Zakona o legalizaciji bespravno podignutih objekata.
CRNOGORSKI IZAZOV
Crna Gora je pred ogromnim izazovom. Sama najava razmatranja zakona o vjerskim slobodama stvara paniku u crkvi. Mitropolija crnogorskoprimorska želi da zadrži status quo. Usvajanjem zakona gube se njihove poluge opstanka, bezakonje, anarhija, bezvlašće, mitomanija, manipulacija narodom, vraćanje nezakonito prisvojene imovine i kulturnih dobara Crne Gore. Zato prijete. Tako, Sveti Sinod SPC, dostavlja Vladi Crne Gore upozorenje, najviši crkveni velikodostojnici svojim izjavama žele da izazovu sukobe, priprema se vjerni narod za odbranu „ugroženog“ srpstva i počinje se sa medijskim linčom i lažima. Što tek čega Crnu Goru nakon razmatranja i usvajanja zakona o vjerskim slobodama? Ukoliko podlegne pritiscima, ucjenama i prijetnjama iznutra i spolja, država Crna Gora izgubiće domaći i međunarodni kredibilitet. Na kraju, predlažem da se radi provjere navoda u ovom tekstu uradi sljedeće: – Da se građanima Crne Gore učini dostupnim i javnim, hronologija upisa svih nepokretnosti Mitropolije crnogorskoprimorske i njenih organizacionih jedinica u Crnoj Gori; – Da se objave izvještaji nadležnih državnih organa o svim nedozvoljenim promjenama na spomenicima kulture koje su u posjedu Mitropolije crnogorsko-primorske; – Da nadležni organi objave podatke o broju sveštenih lica u Mitropoliji crnogorskoprimorskoj koji su strani državljani; – Da se obavijesti javnost da li je Mitropolija crnogorskoprimorska registrovana ili evidentirana pred bilo kojim državnim organom Crne Gore; – Da se objave sve izjave velikodostojnika Srpske pravoslavne crkve i Mitropolije crnogorsko-primorske o državi Crnoj Gori i crnogorskom narodu.
Vladavina mitomanije
Danas Crnom Gorom hara mitomanija. Nema metra kvadratnog teritorije Crne Gore đe se ne traže Nemanjići. Traže se i na Rimskim mozaicima; traži se Nemanjin grad na turskom utvrđenju; traže se tragovi Nemanjića na latinskim crkvama, slave se Petrovići koje su detronizirali; prave se masovne šetnje po gradovima da se demonstrira moć… Svaki pokret i korak Nemanjića je evidentiran. Zato imamo Savin kuk, Savin potok, Savin počinak itd. Čim se locira pogodna teritorija, mit – događaj je već plasiran u narodu i, naravno, slijedi osvještavanje tog mjesta. Činom osvještavanja mitomani smatraju da su dobili građevinsku i upotrebnu dozvolu i objekat je podignut. Svaki razuman građanin ove države se mora zapitati da li su Vojislavljevići, Balšići, Petrovići izlazili iz svojih odaja ili za života nijesu napravili niti jedan jedini korak van svojih ognjišta.
(Autor teksta je advokat sa Cetinja)
Izvor: Pobjeda