Ukinut Amfilohijev Episkopski savjet, Joanikije bez titule arhiepiskopa cetinjskog

Piše: Vladimir Jovanović

Na temelju zvaničnih i nezvaničnih informacija o epilogu šestodnevnog vijećanja Arhijerejskoga sabora SPC, može se zaključiti kako se novoizabrani mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije Mićović u Beogradu prihvatio obaveze da postane ne samo saučesnik, nego i egzekutor poništavanja „autonomaškoga” naslijeđa koje je za sobom ostavio Amfilohije Radović, njegov duhovni otac i arhijerej koji ga je zamonašio i rukopoložio za sveštenika.

Drugim riječima, od juče:

1) ukida se Episkopski savjet u Crnoj Gori
2) ukida se skupni naziv za eparhije Crkve Srbije u Crnoj Gori – Pravoslavna crkva u Crnoj Gori
3) ukida se liturgijska i počasna titula arhiepiskopa za mitropolita crnogorsko-primorskoga.

Paralelno s objavljivanjem informacije da su Mićovića izabrali za mitropolita, pojavio se u medijima iz Srbije pripremljen SPISAK sveštenika – Amfilohijevih „separatista”, s kojim će se novi mitropolit na ovaj ili onaj način morati razračunati. Kako smo o tome izvještavali od jesenas, odmah po sahrani Amfilohija, navodno prvi na spisku je protojerej-stavrofor Gojko Perović.

Ovim su, po svemu sudeći, realizovani neki od glavnih predsaborskih ciljeva Porforija Perića i Irineja Bulovića, tj. Aleksandra Vučića – da se pod izgovorom suzbijanja „crkvenoga separatizma”, koji navodno podupire medijsko-politička struktura koju personifikuju „Vijesti”, SPC u Crnoj Gori jasno svrsta pod zastavu DF-a. Kako se tih ciljeva prihvatio Mićović, javno se odričući Zdravka Krivokapića, možda i Alekse Bečića, utoliko je za njih manje bitno ko je personalno novi mitropolit crnogorsko-primorski – čak je poželjno da to bude konvertit Mićović.

Dokazujući svoju lojalnost Beogradu tj. preporučujući se za mitropolita, Mićović je, između ostaloga, kao administrator Mitropolije crnogorsko-primorske već odstupio od prakse do koje je Amflohiju bilo toliko stalo. Mićović nije 19. maja liturgijski proslavio „Svetoga Mitropolita Petra Drugoga Tajnovidca Lovćenskoga”, koga je Amflohije proglasio „svetiteljem”, uprkos protivljenju Patrijaršije Srbije (vidi link dolje).

Zvanično, saopštila je sinoć Patrijaršija Srbije kako je „Sabor STAVIO VAN SNAGE raniju saborsku ODLUKU O OSNIVANJU EPISKOPSKIH SAVJETA u raznim crkvenim oblastima s obzirom na to da su ti savjeti i bili osnovani kao privremena savjetodavna crkvena tijela”, etc.

Episkopski savjeti Crkve Srbije postoje i u drugim državama – Hrvatskoj, BiH – no jasno je kako je ovakva odluka usmjerena prije svega na ukidanje Episkopskoga savjeta u Crnoj Gori, koji je, pet dana po referendumskoj obnovi nezavisnosti, osnovan 26. maja 2006. odlukom Arhijerejskoga sabora (AS br. 95/zap. 208).

Ukidanjem Episkopskoga savjeta u Crnoj Gori, nestaje iz opticaja i ranije utvrđen naziv PRAVOSLAVNA CRKVA U CRNOJ GORI, kao i titula ARHIEPISKOPA CETINJSKOGA namijenjena za predśedavajućeg Episkopskoga savjeta.

U odluci o osnivanju Episkopskoga savjeta, koja je pisana uz Amfilohijevu recenziju, navodilo se da je donijeta „poštujući ugled MITROPOLIJE CRNOGORSKE i njenu istorijsku ulogu u životu Crne Gore, koja je ponovo stekla svoju državnost”.

Drugim riječima, tu se ne pominje Mitropolija crnogorsko-PRIMORSKA, koja je osnovna 1931. kao eparhija SPC, nego se koristi jedan od zaista istorijskih naziva autokefalne Crkve Crne Gore – MITROPOLIJA CRNOGORSKA. Pod tim nazivom je 1855. i unijeta kao autokefalna u svešteni diptih Vaseljenske patrijaršije.

U odluci Arhijerejskoga sabora iz 2006, a „radi što uspješnijega ostvarivanja spasonosne misije Crkve”, piše dalje da „PRAVOSLAVNU CRKVU U CRNOJ GORI sačinjavaju eparhije Srpske pravoslavne crkve: Crnogorsko-primorska, Budimljansko-nikšićka, kao i dijelovi eparhija Mileševske i Zahumsko-hercegovačke”.

Iako se precizira da „o svome radu Episkopski savjet Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori je dužan, shodno utemeljenom kanonskom poretku, da izvještava Arhijerejski sabor”, on je izazivao nelagodu u Patrijaršiji Srbije i sumnje da Amfilohije zapravo želi da u Crnoj Gori institucionalizuje Sinod – autonomni ili autokefalni.

Istom odlukom o osnivanju Episkopskoga savjeta od 26. maja 2006. utvrđuje se i titula ARHIEPISKOPA CETINJSKOGA, uz pozivanje na tačnu činjenicu da takva titula zaista ima (viševjekovnu) tradiciju. Navedno je:

„Episkopi navedenih eparhija sačinjavaju Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori… pod predśedništvom ARHIEPISKOPA CETINJSKOG (kako glasi njegova stara titula) i Mitropolita crnogorsko-primorskog”.

Titula ARHIEPISKOPA CETINJSKOG je potvrđena i pismom od 20. juna 2006. koje u ime Sinoda SPC potpisuje episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije Kačavenda.

Amfilohijeva arhiepiskopska titula je bila počasnoga i liturgijskoga karaktera, a upotreba joj je ograničena isključivo na Crnu Goru, pa ipak Amfilohija kao arhiepiskopa Patrijaršija Srbije u svojim saborskim i sinodalnim saopštenjima nikad potom nije tako titulisala.

Međutim, do arhiepiskopstva Amfilohiju je bilo osobito stalo. Naime, Arhiepiskop (ἀρχιεπίσκοπος) je najstariji, načalstvujući episkop jedne crkvene oblasti. U zavisnosti od tradicije neke pomjesne crkve, Arhiepiskop je kroz istoriju i u savremenosti često i pogavar autokefalnih crkava (Kiparske, Ohridske, Crnogorske, Sinajske, Poljske, Albanske, Čeških zemalja i Slovačke, Makedonske), ili na primjer sada autonomne Finske pravoslavne crkave.

Titulu ARHIEPISKOP CETINJSKI sebi je Amfilohije uklesao na nadgrobnoj ploči u Sabornom hramu u Podgorici.

Amfilohije je i na službenim aktima uvijek u zaglavljima navodio da je, najprije, PRAVOSLAVNI ARHIEPISKOP CETINJSKI, pa tek potom titulu koju je imao u Ustavu SPC – mitropolit crnogorsko-primorski.

Uz Amfilohijev potpis je bez izuzetka stajao akronim AEM (ARHIEPISKOP-mitropolit).

.