Vakcinacija protiv humanog papiloma virusa (HPV) u Crnoj Gori počeće 26. septembra, a namijenjena je djevojčicama rođenim 2013. godine. (koje već imaju, ili će do kraja ove godine napuniti 9 godina). Prema riječima epidemiologa u Institutu za javno zdravlje dr Milka Joksimovića koji je bio gost Radio Kotora, radi se o vrlo učinkovitoj vakcini čiji je primarni cilj prevencija raka grlića materice, a smatra se da bi mogla biti jedan od najvećih uspjeha medicine u prvoj polovini dvadeset prvog vijeka.
”U svijetu se koristi skoro punih šesnaest godina. Utvrđeno je da sprječava devet od deset slučajeva raka grlića materice, veoma je učinkovita u prevenciji kancera anusa , a u visokom procentu sprječava rak vagine i vulve, dok polako pristižu izuzetno dobri rezultati kada je u pitanju njena učinkovitost po pitanju smanjenja obolijevanja od raka usne duplje i ždrijela. Svi ovi podaci su vrlo ohrabrujući i daju nam pravo da je preporučujemo“, objašnjava Joksimović za Radio Kotor.
Na pitanje zbog čega se vakcina preporučuje u uzrastu devetogodišnjih djevojčica, odgovara da je razloga više.
“Jako je korisno da se vakcina primi prije nego što poraste rizik od izloženosti virusu. Takođe, jako je važan balans odnosno da to bude u vrijeme kada vakcina ima najveću učinkovitost i kada imunološki sistem najbolje reaguje, pa u skladu sa tim biramo kada je najpogodnije realizovati vakcinaciju. Tako smo, dakle, izabrali uzrast od devet godina, jer – što je vakcina data ranije, organizam bolje reaguje. Drugi razlog je dobra povezanost roditelja i pedijatara i njihovo uzajamno povjerenje, a takođe je važno i što se u u četvrtom razredu osnovne škole organizuju redovni sistematski pregledi i to je dosta komforno za davanje vakcine”, kaže Joksimović.
On navodi da je namjera da pomenuta vakcinacija postane rutinska, ali i da će, u skladu sa procjenom situacije i dinamikom vakcinacije, vjerovatno od naredne godine biti u prilici da je prime i djevojčice nešto starijih uzrasta.
“Možemo reći da je visoka djelotvornost sve do četrnaeste godine. Pratićemo situaciju. Prvo krećemo sa uzrastom od devet godina, a naredne godine ćemo, u skladu sa dinamikom i interesovanjem, osim redovne vakcinacije devetogodišnjih djevojčica možda uključiti još jednu ili dvije starije generacije. Cilj je da ovo bude rutinska vakcinacija. Ideja je, zapravo, da se vakcina ponudi i djevojčicama od 10 do 14 godina, ali to treba precizno definisati i potom govoriti o konkretnom planu. Sada definitivno krećemo sa uzrastom devetogodišnjakinja”, objašnjava Joksimović.
Primarni cilj pomenute vakcinacije je, ističe još jednom, prevencija raka grlića materice.
“Ove vrste kancera nema bez HPV infekcije iako se pomenutom vakcinom mogu spriječiti i neke druge vrste raka. Zato je primarno da štitimo djevojčice. Takođe, ima smisla da se u narednom periodu vakcinacija proširi i kod dječaka jer postoje kanceri koji se na ovaj način vrlo djelotvorno mogu spriječiti i kod muškog pola”, kaže dr Joksimović.
HPV (humani papiloma virus) predstavljaja, zapravo, veliku grupu virusa koji vrlo često izazivaju infekcije kod ljudi.
“Ono što želimo da napomeneno jeste da su odrasle osobe koje su seksualno aktivne u izuzetno velikom riziku da dobiju infekciju izazvanu ovim grupama virusa. Procjena je da osam od deset osoba tokom svog života dobije infekciju. Nekada je dobije više puta , a nerijetko jedna osoba ima infekciju sa više tipova ovih infekcija istovremeno. U grupi humanih papiloma virusa je više od njih dvije stotine i većina nisu opasni za ljude, nekih četrdeset može izazvati infekciju, a četrnaest izaziva ozbiljna stanja i maligne bolesti, zbog čega i pričamo o ovoj temi. Značajno je reći i da je infekcija često asimptomatska, ali to ne sprječava mogućnost prenošenja virusa”, priča Joksimović.
Iako najčešći, seksualni odnos, ipak, nije jedini način prenošenja virusa.
”Najpreciznije je reći da se prenosi direktnim kontaktom inficirane kože sa kožom ili sluzokožom, onda sa područja naše inficirane sluzokože na sluzokožu ili kožu, te svim vrstama seksualnog odnosa, što je najčešći način prenosa. Pomenuću da se može prenijeti i među osobama koje još nisu stupile u prvi seksualni odnos u užem smislu. Infekcija se može prenijeti sa majke na bebu, posebno tokom porođaja ili sa jedne inficirane regije iste osobe na drugu regiju tijela”, objašnjava Joksimović.
Vakcinacija koja počinje 26. septembra realizovaće se u pedijatrijskim službama crnogorskih domova zdravlja, uz prethodni poziv roditeljima da se vakcinaciji odazovu.
“Vakcinacija nije obaveza ali je dio našeg kalendara vakcinacije. Zato smatram da će roditelji uzeti u obzir njenu učinkovitost i značaj prevencije pa se nadamo dobrom odzivu”, ističe Joksimović.
Situacija po pitanju umiranja i obolijevanja od raka grlića materice u Crnoj Gori je alarmantna, a vakcinacija protiv humanog papiloma virusa (HPV) je pravi odgovor odnosno najkonkretnija prevencija.
Po procjenama Svjetske zdravstvene organizacije i Evropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti, imamo jako visoku stopu obolijevanja i umiranja od raka grlića materice.
Doktor Joksimović još jednom apeluje na sve žene da redovoljno obavljaju ginekološke preglede.
”Pored vakcinacije i skrining programa, za koji se nadam da će uskoro ponovo početi sa realizacijom, preventivni pregledi su jako važni. Apelujemo na sve žene da na ovaj način sačuvaju sopstveno zdravlje“, zaključuje Joksimović.