Falsifikovanje istorije, izjednačavanje partizanskog pokreta sa četničkim, pokušaj rehabilitovanja ratnih zločinaca iz Drugog svjetskog rata, dovodi region do atmosfere koja može dovesti do nove tragedije kakvu smo imali prije tri decenije, kaže za Dnevne novine Branko Todorović, predsjednik Helsinškog odbora za ljudska prava u Republici Srpskoj.
Todorović u razgovoru za Dnevne novine tvrdi da su se retrogradne snage pobijeđene u Drugom svjetskom ratu, na različite načine očuvavale i očuvale, potpomažući jedna drugu, a onda 90-tih godina prošlog vijeka zajedno oživjele.
“Ne samo da su oživjele, nego su uspjele da se izbore da danas imamo takvu situaciju da se i u zakonima pojedinih država regiona izjednačilo četništvo sa partizanskim pokretom, odnosno izjednačili oni koji su se borili protiv fašizma sa saradnicima okupatora. Izjednačeni su oni koji su se borili za slobodu sa onima koji su počinili brojne zločine, prije svega nad svojim narodom, a zatim i nad drugim narodima i u BiH i u regionu”, kaže Todorović.
Navodi da je sve počelo prije tri decenije.
“Od tada do danas otvoreno se radi na falsifikovanju istorije, na negiranju i relativiziranju zločina koje su počinili ljotićevci, četnici i ustaše. To se radi na različite načine, ali vrlo sistematski, počev od udžbenika u školama, do istoriografije, zato nije nikakvo iznenađenje orgijanje četnika u Višegradu”, naveo je Todorović.
Vlasti u Republici Srpskoj, prema njegovom mišljenju, nijesu adekvatno reagovale na postrojavanje četnika u Višegradu.
“Nažalost, nije bilo nikakve glasnije reakcije u Republici Srpskoj, ali ni u Beogradu gdje se i te kako reaguje kada u Hrvatskoj, recimo, vide naznake ustaštva. Dakle, reagujemo kad vidimo da se nešto dešava u komšiluku, ali istovremeno nijesmo spremni na samokritiku, nažalost ni na poštovanje istorijski utvrđenih činjenica, koje su pokazale odgovornost svih strana tokom Drugog svjetskog rata, kao i u zbivanjima 90-tih godina prošlog vijeka”, kazao je Todorović.
Prema njegovim riječima, četničke organizacije u regionu su veoma povezane.
“To se vidjelo i po dešavanjima u Crnoj Gori tokom 2016. godine. Četnički pokret i četničke organizacije u Srbiji, Republici Srpskoj i Crnoj Gori imaju komunikaciju, bliske odnose, međusobno se podržavaju i tako opstaju. Upravo je to jedan od dokaza kako manjina u društvu, ali glasna i uporna, jednostavno nadglasa većinu koja je nevidljiva, ćutljiva, koja nije spremna da digne glas protiv falsifikovanja istorije. Duboko sam uvjeren da se ono što se dešava u BiH, u Republici Srpskoj, u Srbiji, reflektuje i na dešavanja u Crnoj Gori”, ističe Todorović.
Smatra da je rješenje svega u većem angažmanu i podršci EU.
“Dakle da nas snažnije podrži u procesu evropskih integracija. Jedan od načina je, ako je to moguće, zajednički ulazak država Zapadnog Balkana u EU. U U ovom trenutku Evropska unija ne posvećuje dovoljno pažnje regionu, ne daje dovoljno podsticaja i podrške, i tu je odgovornost zvaničnog Brisela. Članstvo u NATO je takođe šansa da nikada više ne bude rata na Zapadnom Balkanu i tu šansu ne smijemo propustiti. To ne bi bilo dobro samo za region, nego i za Evropu i njenu stabilnost, ali i za sam NATO”, naglašava Todorović.
Poručuje da građani zemalja u regionu moraju početi da misle svojom glavom i da aktivno učestvuju u izgradnji demokratskog društva.
“Ne smijemo sudbine prepustiti u potpunosti u ruke političkih lidera, jer smo često plaćali previsoku cijenu zbog pogrešnih politika i neodgovornih političara”, navodi Todorović.
Prema njegovim riječima, građani znaju ko su bili četnici, barem većina nema dilemu, znaju i odgovornost partizana za neke događaje u II Svjetskom ratu koji su takođe dokazani.
“Ali šta je sa mladima, sa novim generacijama koje u udžbenicima imaju lekcije u kojima se relativizuju zločini, izjednačavaju četnički, ustaški pokreti sa partizanskim, izjednačavaju oni koji su se borili protiv fašizma sa saradnicima okupatora… Taj pokušaj falsifikovanja istorije otvoreno dolazi od zvaničnih institucija. Vidimo da su, recimo u Srbiji, četnički i partizanski pokret izjednačeni pred zakonom, da veterani i jedni i drugi imaju maltene ista prava. Nakon toga, bili smo svjedoci da su se pojedini istoričari, pa i istoriografija, uključili u proces rehabilitacije četničkog pokreta. Preko takvih stvari ne smijemo da prelazimo. Ako dozvolimo, devedesete su nam na pragu”, smatra Todorović.
Nacionalistički pokreti su, ističe, ojačali i u Evropi.
“Ali ni u kom slučaju ne bismo smjeli da poistovjetimo nacionalizam i Evropi i populističke pokrete, pa čak ni neke desničarske stranke, sa onim što mi imamo ovdje na prostoru bivše Jugoslavije. Mi ovdje na djelu imamo šoviniste, imamo ljude koji su se uhvatili jednog posla da pokušaju da preoblikuju istoriju, relativizuju, čak i opravdaju zločine…To za posljedicu ima izazivanje mržnje, straha, izazivanje međuetničkog nepovjerenja… To u Evropi, bez obzira na kritike koje imamo prema raznim politikama, prema nekim evropskim liderima, ne postoji na takav način i u toj mjeri. Šovinizam na prostoru bivše Jugoslavije je brutalan, zastrašujući, iza njega stoje stotine hiljada mrtvih”, zaključio je Todorović.