Nadležna tijela u Crnoj Gori moraju pronaći načine i modele da pritvaranje migranata bude posljednja opcija i da što više primjenjuju alternativne mjere, a neophodno je jačati institucionalne i kadrovske kapacitete kada je u pitanju efikasno sprovođenje postupaka prema migrantima.
To je saopšteno na završnoj konferenciji u okviru projekta „Za djelotvornije politike zaštite migranata u Crnoj Gori“, koji sprovodi Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) uz podršku Grupe 484 u okviru projekta “Bezbjednost za ljude i granice – borba protiv krijumčarenja migranata na Zapadnom Balkanu”, koji finansira Evropska unija posredstvom Evropske komisije.
Direktorica CEDEM-a, Milena Bešić, kazala je da države regiona nastoje da se prilagode nastalim okolnostima masovnih migracionih procesa preko svojih teritorija.
“Region Jugositične Evrope predstavlja tranzitno čvorište za krijumčarenje, trgovinu ljudima i ilegalne migracije i na nadležnim organima svake države je da se strogo pridržavaju i poštuju međunarodne standarde i nacionalni pravni okvir u pogledu garantovanih prava migranata. Jedan od najvećih izazova u oblasti migracija u kontekstu sve većeg priliva migranata i nezakonitog prelaska graničnih prelaza i ilegalnog boravka na teritoriji jedne države, svakako je obezbjeđivanje poštovanja dostojanstva svakog pojedinca, njegove lične slobode i bezbjednosti, uz pažljivo ispitivanje svih okolnosti prilikom ograničavanja te slobode, zadržavanja i pritvaranja”, ukazala je Bešić.
Crna Gora, kako je kazala, ima lakšu situaciju u odnosu na Srbiju, Bosnu i Hercegovinu i druge zemlje regiona, jer glavne rute ne prolaze kroz našu državu.
“Ali nikad ne znamo da li to može da se promijeni i zbog toga je bitno da imamo dovoljno kapaciteta, naročito da imamo ljudske resurse i osposobljene službenike da na najbolji način odgovore izazovima pred kojima se možemo naći”, rekla je Bešić.
Projektni koordinator CEDEM-a, Matija Miljanić, kazao je da je projekat imao za cilj da doprinese boljem i humanijem pristupu upravljanja migracijama kao i poboljšanju ravnoteže između poštovanja ljudskih prava i osnovnih sloboda migranata i bezbjednosti granica Crne Gore.
“Projektne aktivnosti su adresirale institucionalne i kadrovske kapacitete, kada je u pitanju efikasno sprovođenje postupaka prema migrantima, kroz osnaživanje kapaciteta, znanja i vještine relevantnih aktera kao i jačanjem multisektorske saradnje organizacija civilnog sektora, medija, međunarodnih organizacija i državnih institucija na polju zaštite i unapređenja prava migranata”, rekao je Miljanić.
Najveća aktivnost projekta je, kako je naveo, bila dvodnevna akademija “Primjena alternativnih mjera pritvaranja u kontekstu migracija”, na kojoj su učestvovali predstavnici Crvenog krsta, Direkcije za azil, Sektora granične policije, osnovnih državnih tužilaštava u Pljevljima, Bijelom Polju, Rožajama, Direkcije za prihvat stranaca koji traže međunarodnu zaštitu i Centra za obuku u sudstvu i državnom tužilaštvu.
“Željeli smo da doprinesemo da ljudi koji rade u tim institucijama na bolji i kvalitetniji način mogu da pristupe ovim izazovima, a pogotovo da mogu na bolji način raditi sa ugroženim kategorijama društva”, kazao je Miljanić.
Izvršni direktor NVO “Forum za evroatlantske perspektive”, Bojan Bugarin, rekao je da su 2018. godine u okviru Zakona o strancima prvi put definisane blaže mjere koje predstavljaju alternativu smještaju u prihvatilištu za strance koje predstavlja klasični imigracioni pritvor sa mjerom ograničenje slobode kretanja.
“Državni službenici koji se bave migracionom problematikom i različitima aspektima migracionih pitanja pokazali su visok stepen obučenosti, znanja, kada je u pitanju primjena alternativnih mjera. Međutim, ono što nedostaje je broj slučajeva gdje smo u praksi imali konkretnu primjenu nekih od alternativnih mjera”, kazao je Bugarin.
“Kada govorimo o imigracionom pritvoru i o mjerama ograničavanja slobode kretanja, prvo primjećujemo ozbiljne prijetnje koje može imati na mentalno i fizičko zdravlje migranata. Primjenom alternativnih mjera dolazimo do situacije da motivišemo realizaciju i ostvarivanje ostalih prava koja pripadaju svakom migrantu. Jer činjenica je da klasični imigracioni pritvor može da stvori nedostatak efikasnog pristupama osnovim pravima migranata”, rekao je Bugarin.
Naveo je da su alternativne mjere podložne sudskoj provjeri, da njihova implementacija doprinosi unapređenju upravljanja migracionim procesima i politikama, a značajna je i finansijska ušteda i isplativost.
“Neophodno je podsticati dalji razvoj alternativnih mjera i nastojati da se propišu i druge vrste alternativnih mjera koje bi bile primjenjive i korisne u kontekstu migracionih prilika u Crnoj Gori. Potrebno je što više raditi na individualizaciji svakog konkretnog slučaja. Nadležna tijela moraju pronaći načine i modele da pritvaranje migranata bude posljednja opcija a da prije nje bude primijenjeno što više alternativnih mjera”, objasnio je Bugarin.
Nerma Dobardžić, zamjenica Zaštitnika ljudskih prava i sloboda za oblast zaštite od diskriminacije, ranjivih grupa i rodne ravnopravnosti, ukazala je da je u izvještaju, koji se tiče Sektora za zaštitu od diskriminacije, konstatovano da je primijetno nedovoljno poznavanje samog pojma diskriminacije, elementa diskriminacije i njenih pojavnih oblika.
“Treba raditi na podizanju svijesti o pojmu diskriminacije, naročito kada govorimo o ranjivim grupama. Istraživanja su ukazala i da postoji nedovoljno poznavanje pojma migracije i ove problematike”, kazala je Dobardžić.
I ona smatra da alternativne mjere treba što više da se primjenjuju.
Dobardžić je rekla da Crna Gora ne vraća nijednog migranta u situaciji kada smatra da bi on bio suočen sa rizikom od uskraćivanja ekonomskih, socijalnih, kulturnih prava ili bi bio izložen nehumanom ili ponižavajućem postupanju u zemlji gdje namjerava da se vrati, jer bi to bilo u suprotnosti sa principom zabrane protjerivanja i vraćanja.
“Kada su udaljenja u pitanju, opšti zaključak Zaštitnika je da su obavljena uz saglasnost lica koja se udaljavaju i uz poštovanje njihovih prava i da je glavni motiv lica koja su napustila matičnu državu ekonomske prirode, a Crna Gora im koristi kao tranzitna zona radi ulaska u zemlje Evropske unije”, pojasnila je Dobardžić.
Podsjetila je na raniju ocjenu Zaštitnika da nadležni prema migrantima uglavnom postupaju poštujući njihova prava.