Privredna komora Crne Gore u saradnji sa Ministarstvom kapitalnih investicija Vlade Crne Gore i Inženjerskom komorom Crne Gore organizovala je 7. marta stučni skup “Termotehnika i arhitektura turističkih kompleksa 4* i 5* na sjeveru Crne Gore – Energetski efikasni sistemi grijanja“.
Predstavljeni su najzanimljiviji projekti evropskih ski centara, kao i nove tehnologije u domenu energetske efikasnosti koje utiču na smanjenje potrošnje fosilnih goriva, zaštiti životne sredine i promovisanje obnovljivih izvora energije. Predstavnici Ministarstva govorili su o programima energetske efikasnosti koji se realizuju kroz projekte unapređenja energetske efikasnosti u javnim zgradama kao i projekte namijenjene građanima.
Predsjednica Privredne komore dr Nina Drakić ističe da je obezbjeđivanje dovoljnih količina energije na ekonomski i ekološki prihvatljiv način i postizanje kompromisa između ekonomije i životne sredine postao cilj svake razvijene zemlje.
“Energetska efikasnost predstavlja jedan od prioriteta energetske politike u Crnoj Gori i prepoznata je kao ekonomičan i brz način za povećanje sigurnosti snabdijevanja energijom, snaženje industrijske konkurentnosti, ali i za smanjenje emisija gasova sa efektom staklene bašte odgovornih za klimatske promjene”, rekla je Drakić.
Slijedeći Evropske direktive, i Crna Gora je svoje strategije razvoja prilagodila načelima održivosti i naglasak stavila na konkretne mjere čijom će se implementacijom ostvariti zacrtani ciljevi povećanja energetske efikasnosti, korišćenja obnovljivih izvora energije, te dekarbonizacije svih sektora potrošnje i proizvodnje energije.
“Potencijal za uštede energije primjenom mjera energetske efikasnosti, u Crnoj Gori, je ogroman u svim sektorima potrošnje. Energetski efikasna privreda ima pozitivan uticaj na ekonomski rast, otvaranje novih radnih mjesta i ozelenjavanje ekonomije. Energetski efikasnim poslovanjem, moguće je ostvariti višestruke benefite za dalji razvoj naše privrede, dok dobar energetski menadžment neminovno znači i dobar poslovni rezultat”, navela je ona.
U narednom periodu neophodno je raditi na povećanju energetske efikasnosti objekata zajedno sa racionalizacijom korišćenja svih vidova energije, uz okretanje ka obnovljivim izvorima energije. Dodatno, potrebno je kreirati dalje finansijske podsticaje za investicije u energetsku efikasnost.
“Nastavak energetske tranzicije u Crnoj Gori trebao bi se bazirati na promociji energetski efikasnih tehnologija, usvajanju novih znanja i proširenju postojećih kada je u pitanju valorizacija resursa, te unapređenje postojećih i kreiranje novih politika u oblasti energetike i energetske efikasnosti, shodno važećim strateškim dokumentima u ovoj oblasti, ali imajući u vidu Zelenu agendu za Zapadni Balkan, kao i Evropski zeleni dogovor”, zaključuje Drakić.
Potpredsjednik Vlade i ministar kapitalnih investicija Ervin Ibrahimović izrazio je zadovoljstvo što se stručni skup održava ubrzo nakon obilježavanja Svjetskog dana energetske efikasnosti.
“Crna Gora treba da potencira strategiju zasnovanu na intenzivnim investicijama, koje uključuju učešće javnog i privatnog sektora u procesu ozelenjavanja sektora energetike. Intenzivan transfer znanja i primjena inovativnih rješenja iz oblasti energetske efikasnosti i obnovljivih izvora energije u dugoročnom pogledu doprinosi smanjenju regionalnih nejednakosti i utiče na povećanje životnog standarda u Crnoj Gori “, rekao je Ibrahimović.
Prema njegovim riječima, energetika je ključna oblast razvoja ekonomije svake zemlje, posebno imajući u vidu da se približavamo kraju proizvodnje energije iz fosilnih goriva.
“Energetika takođe direktno i indirektno utiče na životnu sredinu, ali i na rast GDP-a, porast zaposlenja, ispunjavanje osnovnih ljudskih potreba i može se smatrati kao privredna grana koja utiče na sva tri stuba održivog razvoja. Istraživanje važnosti energetike u kontekstu održivog razvoja i promocije zelene ekonomije je zajedničkih cilj svih nas, bez obzira da li dolazimo iz političkog, strukovnog, privatnog ili nekog drugog miljea”,kazao je on.
Dodaje da su evidentni rezultati postignuti u posljednjih nekoliko godina kroz različite aktivnosti koje sprovode Ministarstvo kapitalnih investicija i drugi subjekti uključeni u realizaciju projekata energetske efikasnosti: donatori, međunarodne finansijske institucije, privreda, bankarski sektor, civilni sektor i dr.
“Ministarstvo kapitalnih investicija, kao nosilac politike u ovoj oblasti, intenzivno radi na kreiranju ambijenta za unapređenje energetske efikasnosti na svim nivoima”, zaključio je potpredsjednik Vlade i resorni ministar.
Srđan Laković, predsjednik Skupštine Inženjerske komore Crne Gore kazao je u svom uvodnom izlaganju da ovakva stručna predavanja i kvalitetni skupovi u velikoj mjeri doprinose razvoju struke.
“Privredna komora je još jednom dokazala svoju posvećenost i podršku koju daje stručnom usavršavanju , a danas smo u prilici da vidimo sjajnu sinergiju arhitekture i termotehnike”, istakao je on.
Laković je kazao da mašinski inženjeri predstavljaju temelj svake države, te da cilj svima treba da bude još kvalitetnije uređivanje ove oblasti, kako bi se privrednici podstakli da promovišu efikasne sisteme klimatizacije, što nije moguće bez značajne podrške države.
O termotehnici i arhitekturi turističkih kompleksa 4* i 5* na sjeveru Crne Gore i energetski efikasnim sistemima grijanja govorio je Miodrag Macanović, dipl.maš.inž., Ening d.o.o. Nikšić.
On je istakao da ski svi ski centri u Crnoj gori imaju značajan potencijal koji treba valorizovati, prje svega korišćenjem energetski efikasnih sistema grijanja u hotelskim kompleksima.
“U obzir treba uzeti sigurnost u snabdijevanju, cijenu, servis i održavanje opreme, zaštitu čovjekove okoline, obnovljive izvori energije, te energetsku efikasnost”, kazao je on, dodajući da se danas najviše koriste ogrijevno drvo, ugalj, pelet.
Prema njegovim riječima, energetski efikasne sistemi grijanja predstavljaju toplotne pumpe, ali ističe da je, kada je u pitanju njihovo korišćenje, neophodna analiza kombinacije kotlova sa njima, jer toplotne pumpe vazduh/voda ne mogu raditi pri ekstremno niskim temperaturama., te da su za korišćenje toplotnih pumpi voda/voda i zemlja/voda potrebne analize mogućnosti korišćenja i isplativosti.
Mr Sanja Pavićević, vd generalne direktorice Direktorata za energetiku u Ministarstvu kapitalnih investicija govorila je o uspješnim projektima koje ovo ministarstvo sprovodi, prepoznajući značaj potencijala koje naša država ima u pogledu unapređenja energetske efikasnosti i korišćenja energije iz obnovljivih izvora. Riječ je o efikasnosti u javnim objektima („Unapređenje energetske efikasnosti u javnim zgradama” (KfW banka) i “Energetska efikasnost u Crnoj Gori – druga faza” ( Međunarodna banka za obnovu i razvoj.
Ona se osvrnula i na program podrške namijenjen građanima „Energetski efikasan dom“.
“Program podrazumijeva atraktivan i održivi finansijski mehanizam u cilju primjene mjera energetske efikasnosti u domaćinstvima. Za realizaciju ove faze programa, obezbijeđena su sredstva iz budžeta Crne Gore u iznosu od 200.000 eura za subvencionisanje kamata i naknada za obradu kredita za domaćinstva u Crnoj Gori”, kazala je Pavićević.
Prema njenim riječima, u pitanju su mjere energetske efikasnosti koje se odnose na isporuku i ugradnju: sistema za grijanje na moderne oblike biomase; visokoefikasnih toplotnih pumpi za grijanje objekta; split i multisplit sistema za grijanje/hlađenje objekta; termoizolacije na fasadi stambenog objekta i energetski efikasne fasadne stolarije.
Pavićević je istakla da je krajnji cilj poboljšanje energetske efikasnosti kroz optimizaciju potrošnje energije, povećano učešće obnovljivih izvora energije, te doprinos smanjenju emisije štetnih gasova.
U fokusu izlaganja Mr Maje Lukovac Popović, StructurARCH group – SAG Podgorica bila je arhitektura energetski efikasnih objekata.
Ona je govorila o važnosti održive gradnje, kojom se prema načelima održivog razvoja, ne iscrpljuju neobnovljivi izvori dobara i energije i ne ugrožavaju biološke vrste ili stanje prirodnih vrijednosti.
“Pojam “energetska efikasnost” zgrade definisan je u Evropskim Direktivama kao količina stvarno potrošene ili procijenjene energije za zadovoljavanje različitih potreba vezanih za standardno korišćenje zgrade koje, između ostalog, mogu obuhvatiti: grijanje, toplu vodu, ventilaciju, rasvjetu itd”, kazala je Lukovac Popović.
Prema njenim riječima, ova količina (energije) odraziće se u jednom ili više brojčanih pokazatelja, koji se izračunavaju uzimajući u obzir: izolaciju, tehničke i instalacione karakteristike, projektna rješenja i položaj zgrade u odnosu na klimatske aspekte, izloženost suncu i uticaj susjednih struktura, vlastitu proizvodnju energije i druge faktore, koji utiču na energetske potrebe.
Bojan Grujički, Viessmann Beograd prezentovao je energetski all – inclusive turističke objekte koje je ova kompanija radila, kao i istoriju solarne tehnike u Viessmann Group.
On se tokom svog predavanja osvrnuo na fosilne izvore energije, odnosno gasne generatore – TNG i CNG, istakavši da su njihove prednosti visoka prilagodljivost svakoj strategiji i budžetu i bezbolan prelaz prilikom konverzije izvora na gas.
“Kada su u pitanju finansije, ekologija i bezbjednost, ovi izvori energije doprinose konceptu veće efikasnosti, manjoj emisija štetnih gasova, te manjim gubicima uz 100% digitalno upravljanje sa udaljenog mjesta”, kazao je on, dodajući da se postiže i maksimalna bezbjednost, bez potrebe za stalnom posadom.
Dragan Radojević, JU Zavod za geološka istraživanja Podgorica govorio je o mogućnosti korišćenja geotermalne energije na sjeveru Crne Gore.
On je kazao da ovo područje odlikuju generalno dosta niske vrijednosti geotermlanih parametara (toplotnog toka i gerotermalnog gradijenta).
“Dosadašnjim skromnim istraživanjima (npr. bušotina BN-2 kod Bijelog polja) došlo se do zaključka da je vrijednost geotermalnog gradijenta oko 0.0215°C/m, sa temperaturom vode na 500 m oko 20°C, na 1000 m očekivano oko 31°C , istakao je Radojević.
Prema njegovim riječima, ove vode se ne mogu direktno koristiti u termoenergetske svrhe, samo primjenom toplotnih pumpi, dok je ključno pitanje temperaturnog režima podzemnih voda u periodu oktobar-mart, ali i odnos podzemnih voda sa površinskim tokovima.
“Na bazi nekih dosadašnjih iskustava iz period oktobar 2022 – fabruar 2023 temperatura podzemnih voda u aluvionu Tare je do januara 2023 bila iznad 7°C, dok u momentu kada su prosječne dnevne temperature vazduha ispod 0°, a Tare 2.5-3.5°C, temperature podzemnih voda u aluvionu Tare su 5-6°C, što ne čini pouzdanu osnovu za toplifikaciju objekata putem toplotnih pumpi u tom periodu , zaključio je on.