Pavel Rovinski: Ime ”srbin” označava pravoslavnoga

U Sant Peterburgu je 28. januara 1916. godine umro Pavel Rovinski ruski naučnik, publicista i revolucionar. Prema nekim izvorima umro je kada je saznao da je Crna Gora pala pod austrougarsku okupaciju. Kao veliki prijatelj Crne Gore u njoj je proveo 27 godina, prepješačivši je uzduž i poprijeko, izučavajući život, tradiciju, kulturu i običaje njenih naroda. Imao je značajnu ulogu i doprinos kulturno – prosvjetnom i naučnom životu Crne Gore, pomagao je organizaciju proslave 400-te godišnjice Crnojevića štamparije, osnivanje čitaonica na Cetinju, u Nikšiću i Baru i darivao im veliki broj knjiga. Bio je jedan od inicijatora izgradnje Zetskog doma na Cetinju i doprinosio je radu redakcija na Cetinju. Napisao je knjige Zapisi o Crnoj Gori, Studije o Crnoj Gori, Odnosi između Crne Gore i Rusije za vrijeme vladika, Petar II Petrović Njegoš i četvorotomnu knjigu “Crna Gora u njenoj prošlosti i sadašnjosti” – kapitalno djelo u kom je dao detaljnu i svestranu analizu Crne Gore i života u njoj. (Iz arhive lista Pobjeda)

SRPSTVO JE U CRNU GORU IMPORTOVAO SIMO SARAJLIJA

Srpsku nacionalnu ideologiju – takozvano srpstvo, među Crnogorce je prvi unio Njegošev učitelj, fanatični srpski nacionalista Sima Milutinović Sarajlija i tu je ideologiju usvijestio Njegošu. One Srbe koje Njegoš veliča u Gorskom vijencu i drugim djelima, veličao je prije njega i Sarajlija i vatrenu ljubav koju je on u sebi nosio prema Karađorđu, Dušanu, Obiliću… prenio je i na Njegoša.

Prije 19. vijeka srpska narodnost van Srbije i južne Mađarske nije postojala, npr u Boki Kotorskoj nema pomena o Srbima i srpskoj narodnosti sve do rečenog – 19. vijeka, možete se uvjeriti ako pročitate tekst koji se može naći na internetu pod naslovom “Istorijski izvori kažu – prije 19. vijeka nema Srba u Boki”.

TOKOM CIJELOG 19. VIJEKA VIDIMO DA NAROD NA ZAPADNOM BALKANU SMATRA DA JE SRBIN SINONIM ZA PRAVOSLAVCA

Nakon što je u 19. vijeku elita pravoslavaca iz Beograda, Vojvodine, Beča… izmislila kako su svi pravoslavci na zapadnom Balkanu zapravo po narodnosti Srbi, običan narod to nije dobro razumio i kroz cio 19. vijek mi vidimo, imamo puno svjedočenja, da obični, neobrazovani ljudi, termin Srbin razumiju kao vjerski termin. Prije nekoliko godina sam u članku “Matavulj: Srpstvo je značilo samo pravoslavlje”, pokazao da je to posvjedočio i Simo Matavulj.

Josef Holeček se u Crnoj Gori sreo sa istom pričom, on zapisuje kako Crnogorci gledaju na svoju vjeroispovijest i narodnost: “Pitaš li ga za vjeru, odgovoriće Crnogorac da je “Srbin”, pitaš li ga za narodnost, reći će da je “Crnogorac”. (Josef Holeček, Crna Gora, CID Podgorica i Izdavački centar Cetinje, 1995, str 25).

Nijesu puno griješili. Pravoslavlje i crkveni obred su nam došli od srednjevjekovnih Srba, nakon što su Nemanjići osvojili Duklju, Sv. Sava je 1219. osnovao Zetsku episkopiju. Duklja/Zeta je do Sv. Save bila rimokatolička zemlja, Savin otac Stefan Nemanja rođen je u Duklji i kršten po rimokatoličkom obredu, jer u Duklji tada nije bilo pravoslavnih svještenika.

I ROVINSKI JE ZAPISAO DA JE U CRNOJ GORI RIJEČ SRBIN OZNAČAVA PRAVOSLAVCA

Kao što su Matavulj, Holeček i mnogi drugi naveli da je termin srbin za običan narod značio isto što i – pravoslavac, tako je to naveo i Pavel Pavle Rovinski.

U knjizi “Elementa Montenegrina (CFP, 1990), Radoslav Rotković je u radu “O crnogorskom narodu i kontinuitetu njegove države” (strana 6), faksimilno prikazao riječi Rovinskog iz knjige koju je Rovinski objavio 1897. godine.

Tu je Rovinski zapisao: “Ime Srbin je označava pravoslavnog”.

Dakle, ovo je još jedna ubjedljiva potvrda da je crnogorski narod smatrao da srbin nije riječ koja označava narodnost/nacionalnost.

Nešto što bi mogli nazvati srpska nacionalna (pri)misao postojalo je u Crnoj Gori i prije 19.vijeka, ali to niko nije propagirao niti sistematski širio. Srpska narodnost u Crnoj Gori je planski izmišljena tek nakon dolaska Simeona Milutinoviča Sarajlije 1827. godine – koji je srpstvom zadojio svog mladog učenika Radivoja Tomova, našeg kasnijeg velikog pjesnika Petra II Petrovića Njegoša.

Miroslav Ćosović