Nakon Svjetskog dana migratornih riba, koji je obilježen 24. oktobra, 150 nevladinih organizacija pozvalo je institucije Evropske unije na zaustavljanje finansiranja novih hidroelektrana u Evropi javnim sredstvima. Izgradnja novih hidroelektrana u potpunoj je suprotnosti s ciljevima očuvanja biološke raznovrnosti postavljenim u Evropskom zelenom planu, posebno kada se uzme u obzir mali doprinos novih hidroelektrana energetskoj tranziciji u odnosu na štetu koju čine ljudima i prirodi, navodi se u zajedničkom saopštenju.
WWF, svjetska organizacija za zaštitu prirode, uz potpisnice poput NVO Naša akcija, Eko-tim, Green Home, KOD, Centar za zaštitu i proučavanje ptica, Podržimo dojenje – za zdraviju planetu, MSJA, Maslinarsko društvo – Boka traže preusmjeravanje javnih sredstava prema povećanju energetske efikasnosti i smanjenju uticaja proizvodnje iz drugih obnovljivih izvora energije poput sunca ili vjetra.
“Inicijativa nevladinih organizacija širom Evrope dolazi nekoliko mjeseci nakon nove analize koja je pokazala kako je od 1970. godine nestalo 93 odsto slatkovodnih migratornih riba u Evropi. Posljedica je to, između ostalog, izgradnje i rada hidroelektrana. Iako 91 odsto postojećih i planiranih hidroelektrana u Evropi spada u kategoriju “malih” hidroelektrana (kapaciteta do 10 MW), njihov doprinos energetskoj proizvodnji je zanemariv, a uticaj na prirodu ogroman”, pojašnjavaju u saopštenju.
Ako se ovi planovi realizuju, uništiće se, dodaju, posljednje evropske rijeke slobodnog toka te ćemo dodatno degradirati već ranjive slatkovodne ekosisteme. Podršku očuvanju rijeka slobodnog toka dalo je i više od 20.000 ljudi koji su potpisali WWF-ovu regionalnu peticiju za zaustavljanje malih hidroelektrana na Balkanu.
“Evropska komisija i evropske finansijske institucije godinama kreditiraju štetne projekte izgradnje hidroelektrana. Ako nastave s lošim investicijama, direktno će potkopati ambicije postavljene u Strategiji EU o biološkoj raznovrsnosti i cilj o obnovi 25.000 kilometara riječnih tokova do 2030. godine. Potrebno je hitno ukloniti postojeće finansijske modele i podsticaje za nove projekte izgradnje hidroelektrana, kako malih tako i velikih, fokusirati se na ispunjavanje ciljeva Okvirne direktive o vodama i podržati Evropski zeleni plan. Isto tako, vrijeme je da hidroenergetski sektor počne ulagati u ekološku obnovu postojećih kapaciteta i revitalizaciju rijeka koje su decenijama trpjele velike pritiske zbog proizvodnje energije”, izjavio je Zoran Mateljak, vođa programa slatkih voda u WWF Adria.
U manifestu kojeg je podržalo 150 nevladinih organizacija širom Evrope traži se:
• zaustavljanje svih oblika podsticanja izgradnje novih hidroelektrana, nezavisno o njihovoj veličini;
• zaustavljanje finansiranja svih novih hidroelektrana u Evropi od strane Evropske investicione banke i Evropske banke za obnovu i razvoj;
• isključivanje svih novih hidroelektrana s popisa obnovljivih izvora energije koji ih klasifikuju za primanje državne pomoći;
• preusmjeravanje javnih sredstava za nove hidroelektrane na ekološku obnovu, projekte uklanjanja postojećih brana, a posebno onih koje su van funkcije, i podsticanju proizvodnje energije iz drugih obnovljivih izvora poput vjetra ili sunca, uz poštovanje transparentnosti, uključivanje javnosti i umanjivanje negativnih uticaja na prirodu i ljude.