NVO Mladi Romi u Herceg Novom, koja već 16 godina radi na polju inkluzije romske i egipćanske zajedice u Crnoj Gori povodom Svjetskog dana Roma, koji se obilježava 8. aprila apeluje na institucije sistema da posvete veću pažnju integraciji RE populacije, saopštio je izvršni direktor NVO Mladi Romi, Samir Jaha.
“Kada je u pitanju položaj osoba romsko-egipćanske populacije u Crnoj Gori određeni napredak je postignut, ali, nije dovoljan da bi se mogli reći da je inkluzija veća nego ranije”, navodi Jaha.
Prema njegovim riječima, jedan od važnijih indikatora da se nije pomaklo u samoj integraciji RE populacije u crnogorsko društvo su podaci iz istraživanja nevladinih organizacija koji pokazuju da najveći stepen etničkog distanciranja iskazuje se upravo prema pripadnicima rosmke i egipćanske populacije.
“Osim problema prihvatanja RE populacije od strane većinske, veliki problem sa kojima se RE zajednica susrijeće je i ostvarivanje prava na stanovanje i zaposlenje. Upravo su ove oblasti ključne gdje romska i egipćanska populacija u Crnoj Gori ne može ostvariti svoj pun potencijal”, kazao je Jaha.
Kako ističe, sa žaljenjem mora reći da položaj RE populacije je u mnogome pogoršan pandemijom korona virusa.
“Naša organizacija je nekoliko puta upoznala nadležne institucije ali i cjelokupnu javnost u Crnoj Gori da je situacija u romskim naseljima prilično loša i krajnje alarmanta imajući u vidu aktuelnu situaciju sa pandemijom korona virusa. Moramo imati na umu da su romska naselja u Crnoj Gori u većini slučajeva neformalna, neuslovna, a u istim ne postoje odgovarajući sanitarni uslovi i da upravo iz tih razloga je mogućnost pojave virusa mnogo veća ukoliko je neodržavanje higijene jedan od preduslova za veću pojavu virusa”, rekao je izvršni direktor NVO Mladi Romi.
Dodatno, ekonomska situacija u zajednici je prilično loša, kako kaže Jaha, na šta treba posebno obratiti pažnju, iako možemo reći da je ovaj problem pored onog sa stanovanjem jedan od gorućih za RE populaciju.
“Nedostatak formalnog obrazovanja, praktičnih vještina ali i velika diskriminacija i socijalna distanca prema RE zajednici utiče na to da veliki dio njih i dalje se vodi na birou rada, nema konkretan priliv sredstava a samim tim i ostala egistencijalna pitanja su pod velikim znakom pitanja. Proces obrazovanja bio je, i dalje jeste, prilično izazovan za djecu iz RE populacije”, istakao je Jaha.
Kako dodaje, samim tim što se u najvećoj mjeri obrazovanje „preselilo“ na online platformu, RE učenici ali i njihovi roditelji nijesu u mogućnosti da isprate ovaj način obrazovanja, pa samim tim učenici nemaju adekvatnu opremu – telefon, tablet, internet – kako bi ispratili nastavu na adekvatan način.
“Ovaj problem posebno je izražen u onim porodicama koje imaju više članova, odnosno više učenika koji trebaju pohađani online nastavu u isto vrijeme. Najveći problem sa kojima se suočava RE populacija danas u Crnoj Gori su problemi iz oblasti stanovanja. Prema podacima koje posjeduje NVO Mladi Romi u primorskim opštinama gdje živi RE zajednica nema konkretnih rješenja stambenog pitanja pa na taj način oko 190 porodica, 1200 ljudi crnogorskih državljana je u velikoj opasnosti od iseljenja”.
Jaha napominje, da su razlog za to problemi sa lokacijom gdje se objekti nalaze, a koji su u najvećoj mjeri u međuvremenu prešle iz društvenog u privatno vlasništvo.
“Veliki problem u oblasti stanovanja predstavlja i sama izgradnja stanova koja je uglavnom na periferiji samih opština, što predstavlja svojevrsnu getoizaciju romsko-egipćanske populacije. Takav slučaj je i u Glavnom gradu gdje je izgrađeno oko 200 stambenih jedinica bez propratnog sadržaja u naselju (parkovi, igrališta i sl.), zbog čega je naselje Konik poprimilo izričit naziv romskog naselja iako svega 10% stanovništva istog čine samo pripadnici RE populacije”, kazao je Jaha.
Prema njegovim riječima, pitanje legalizacije romskih naselja u onim opštinama u Crnoj Gori gdje je to moguće nije uopšte ni pokrenuto, iako je ranije bilo najavljeno što dodatno predstavlja veliku prijetnju za RE populaciju.
“Moglo bi se reći da institucije sistema svakako moglo bolje i učinkovitije raditi na na poboljšanju položaja pripadnika RE populacije. U najvećoj mjeri se, što je negdje i logično, izdvaja Institucija Zaštnitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore koja je i po prirodi stvari jedna od najvećih zaštitnika prava same RE populacije”, navodi Jaha.
Jaha je saopštio, da u velikoj mjeri doprinos daju i Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta koji su svom Direktoratu za obrazovanje pripadnika manjinskih naroda i drugih nacionalnih zajednica posebnu pažnju posvećuju i problemima iz oblasti obrazovanja RE učenika.
“Dodatno, tu je i Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava kao jedna od vodećih institucija u sistemu rada na poboljšanju položaja pripadnika RE populacije. Crna Gora treba da obezbijedi uslove da Romi imaju autentičnog i obrazovanog romskog predstavnika u nacionalnom parlamentu koji će pravedno da zastupa interese te zajednice, sve dok to ne postane realnost, govori se o simulaciji, a ne stimulaciji inkluzije Roma i Egipćana”, kazao je Jaha.
Samim tim, ovim putem apelujemo na sve relevantne institucije sistema da posvete svoju punu pažnju integraciji romske i egipćanske populacije, kako ističe, na način da će konkretnijim pristupom rješavanja problema doprinjeti boljem statusu ove najmarginalizovanije grupe u crnogorskom društvu.
“Bolja inkluzija Roma i Egipćana će učvrstiti svakodnevnu demokratiju i vladavinu prava. To je jedini način da se dostigne društvo koje je zasnovano na principu jednakih mogućnosti”, zaključio je Jaha.