Piše: Vladimir Jovanović
Razgovori SPC i Vaseljenske patrijaršije nastavljeni su danas u Beogradu – potvrdilo je za „Antenu M” više nezavisnih izvora.
Kako smo izvijestili, juče u zdanju Beogradske patrijaršije, delegaciju Vaseljenske patrijaršije je primio patrijarh Irinej Gavrilović sa više srpskih arhijereja, članova Sinoda SPC.
Delegacija Carigrada je u sastavu: mitropolit pergamski Jovan Zizjulas (jedan od najvećih živih bogoslova), mitropolit galski Emanuil Adamakis (krajem prošle godine glavni od trojice egzaraha Vaseljenskoga Patrijarha u Ukrajini), mitropolit silivrijski Maksim Vgenopulos, mitropolit adrijanopoljski Amfilohije Stergiu, te podsekretar Sv. Sinoda Vaseljenske patrijaršije.
Ni Srpska crkva ni Vaseljenska patrijaršija nijesu zvanično potvrdile da vode razgovore u Beogradu.
U Beogradu ovih dana boravi i mitropolit Amfilohije Radović – on nije član Sinoda SPC, a nema nezavisnih potvrda je li prisustvovao sastanku sa delegacijom iz Carigrada.
Amfilohije je 23. oktobra održao promociju svojih izabranih djela na Međunarodnome sajmu knjiga u Beogradu.
Što su teme sastanka Srba i Grka sa Fanara u Beogradskoj patrijaršiji?
„Nagađanje da bi pośeta mogla biti u nekakvoj vezi s problemima Crkve u Ukrajini i u Śevernoj Makedoniji nije nelogično, ali je neprovjerljivo”, kazao je početkom avgusta o.g. episkop Irinej Bulović, član i portparol Sinoda SPC.
„Нова Македонија” je procjenjivala da „delegacija Vaseljenske patrijaršije sigurno ne ide u Beograd da čuje već poznate stavove SPC o Makedonskoj crkvi. Ta su stanovišta dobro poznata Carigradu i ne bi išli tamo da čuju isto. Dakle, delegacija Carigrada će u Beogradu da kaže nešto novo”.
Grčki crkveni portal „Ορθοδοξια” juče navodi da „u Beogradu delegacija Vaseljenske patrijaršije razgovara o pravoslavnim pitanjima sa patrijarhom Irinejem i jerarhijom Crkve Srbije”.
Prema informacijama „Antene M”, Vaseljenska patrijaršija je inicirala razgovore u Beogradu, koje je SPC proteklih mjeseci pod različitim izgovorima odlagala.
Na osnovu prethodnoga iskustva, reklo bi se da delegacija Vaseljenske patrijaršije u Beograd ne dolazi bez najava krupnih događaja: koliko je poznato, prethodni put je 5. juna 2018. bila u Beogradu i tada je vrhu SPC saopšteno da će Carigrad priznati autokefaliju Crkvi u Ukrajini – čemu se SPC usprotivila, strahujući od sličnoga raspleta u Ś. Makedoniji i Crnoj Gori.
SPC nije samo najglasnija od onih crkava koje, povodom ukrajinskoga crkvenoga pitanja, podržavaju Moskvu u sukobu s Carigradom. Otišla je korak dalje – preporučila svojoj jerarhiji da ne saslužuje sa jerarhijom Vaseljenske patrijaršije. Sada će takvu odluku vjerovatno proširiti i na jerarhiju Grčke crkve.
Neprijateljski stavovi prema Vaseljenskoj patrijaršiji Irineja Bulovića (objavljeni na službenome sajtu SPC) i Amfilohija Radovića (tokom njegove turneje po Grčkoj) su posljednjih dana dodatno pogoršali odnose.
Vaseljenska patrijaršija je tomosom iz 1922. Srbima priznala autokefaliju i status patrijaršije, ali i teritorijalno rasprostiranje jurisdikcije SPC na čitavu nekadašnju Jugoslaviju, uključujući Ś. Makedoniju i Crnu Goru. Taj tomos je na snazi, iako Jugoslavija ne postoji.
Carigrad bi intervencijom u Ś.Makedoniji – a SPC tamo već pola vijeka nije u stanju da prevaziđe raskol – izvršio reviziju tomosa SPC iz 1922. godine u kojem je konstatovano pristupanje autokefalne Crnogorske crkve novoformiranoj Ujedinjenoj autokefalnoj pravoslavnoj srpskoj crkvi Kraljevine SHS (od 1929. godine nazvane: SPC).
Sa stanovišta kanonskoga prava to bi imalo refleksije i na sadašnju poziciju SPC u Crnoj Gori.
No, s druge strane, ostaje da se vidi neće li crkveno pitanje Crne Gore, suprotno crkveno-kanonskome pravu, biti „moneta za potkusurivanje” u mogućem obnavljanju odnosa Carigrada i Beograda…