Bivši predsjednik Hrvatske Stjepan Mesić (84) kaže da je Crna Gora prebrodila mnoge prepreke i da očekuje da ona bude prva naredna članica Evropske unije, ali i da EU mora biti odlučnija u rješavanju problema na Zapadnom Balkanu.
Bivši hrvatski predsjednik u intervjuu za Vikend novine ističe da za zapadni Balkan više ne bi rekao da je bure baruta.
“Mislim da postoje određeni neriješeni slučajevi i njih treba riješiti koroz institucije država. Što se Crne Gore tiče, ona je prebrodila mnoge prepreke i mislim da je ona najbliža za ulazak u Evropsku uniju. Važno je da vaše institucije funkcionišu i mislim da Crna Gora neće imati više problema, kaže Mesić.
On naglašava da Evropska unija mora više pažnje da pruži našem regionu, da je pomirenje put koji će Zapadni Balkan uvesti u evropsko društvo i da je on veliki optimista, jer nove generacije ne zaboravljaju ono što se dogodilo, ali žele da idu naprijed.
VN: Upravo ste Vi, kao predsjednik Hrvatske, sa predsjednikom Crne Gore Milom Đukanovićem započeli proces pomirenja. Šta mislite o sadašnjim odnosima Hrvatske Crne Gore?
Oni su možda i najbolji uzimajući u obzir ove druge odnose među zemljama bivše Jugoslavije. Što se tiče nekih pitanja ona se mogu rješavati samo dogovorom, a mislim i da nijedno od tih pitanja nije takvo da bi iziskivalo nekakvu veliku brzinu. Naime, što se tiče Prevlake i ulaza u Bokokotorski zaliv, to pitanje je riješeno na jedan dobar način, ali to nije konačno rješenje. Međutim, nema incidenata, nema problema i to uvijek može čekati. Dakle, nema nijednog razloga da se sada ubrzava nekakva arbitraža ili traži neko sudsko rješenje. Sa vašim predsjednikom Milom Đukanovićem imali smo izuzetnu saradnju i rješavali smo onaj prvi korak, koji je bio najvažniji, još dok je Crna Gora bila u zajednici sa Srbijom. To je bio korak ka pomirenju. Dogovorili smo se oko neke odštete u Konavlima, i Crna Gora je to obavila. Iako je izgledao kao mali korak, taj potez je doveo do stabilizacije odnosa između Hrvatske i Crne Gore. Ti odnosi su i sada odlični.
VN: Krajem ovog mjeseca, 29. aprila u Berlinu će se održati sastanak lidera Zapadnog Balkana koji su inicirali njemačka kancelarka i francuski predsjednik. Šta Zapadni Balkan može očekivati od tog sastanka i da li Vi smatrate da je to neki novi početak dijaloga?
MESIC: Na sastanak koji su inicirali kancelarka Njemačke Angela Merkel i francuski predsjednik Emanuel Makron sa liderima Zapadnog Balkana treba gledati u širem kontekstu. Predugo traje ove stanje u kojem zemlje Zapadnog Balkana nemaju priliku da u skorijem vremenu uđu u Evropsku uniju. Na jednoj strani imamo odlazak Velike Britanije, a na drugoj strani nema ubrzanja na proširenju Evropske unije. Evropa mora da se udruži. Očito i Makron i Merkel su shvatili da je za Evropu veoma važno da se ubrza ulazak u EU zemalja Zapadnog Balkana. To je moguće i za to je potrebna politička volja. Nije sporno da će ove zemlje koje nijesu još u EU, kada ispune uslove i standarde, ući u zajednicu evropk. skih država. Međutim, se mora jasno reći da je potpuno izgledno da će brzo postati članice, a ne da sve bude imaginarno i bez roka. T aj cilj mora biti ostvarljiv, i zato je dobro da se u Berlinu održava jedan ovakav sastanak, koji može donijeti plodove.
VN: Govori se o pomirenju. Na tom planu ima još problema na Balkanu i očigledno je da se EU uključuje. Kako riješiti te probleme?
MESIĆ Njemačka i Francuska su u posljednjih 130 godina tri puta ratovali, i uvijek na suprotnim stranama. Francusko pruski rat, Prvi i Drugi svjetski rat su donijeli ogromna razaranja i žrtve i veliku mržnju. Tek su se nakon Drugog svjetskog rata našli lideri Francuske i Njemačke da nađu izlaz. I našli su ga u saradnji i ostvarili pomirenje. Niko ne zaboravlja ono što se događalo u istoriji, ali to ne opterećuje današnje generacije Francuza i Njemaca. Oni su istrajni u saradnji i obje zemlje sada prednjače u evropeizaciji i demokratizaciji, i postali su primjer ostalim zemljama Evrope. Evropa mora biti udružena jer samo takva može ostati veliki igrač, među velikim igračima na međunarodnoj sceni, kao što su Kina, Rusija, Sjedinjene Američke Države, Brazil, Japan i druge zemlje. Svoju značajnu ulogu među tim igračima Evropa može imati samo ako je jedinstvena i udružena. Proširenje i udruživanje Evropske unije je važno i zato što se šalje milenijumska poruka a to je da se Evropa udruži, da njene države otvore svoje granice, da se izgubi motiv za rat. Svi agresori u istoriji Evrope su uvijek započinjali ratove kako bi navodno odbranili svoju nacionalnu manjinu. To je uvijek bio izgovor, a cilj je uvijek bio osvajanje teritorija. Evropa može da uspije samo ako se rat kao političko sredstvo isključi, jer više ne postoji motiv zaštite sopstvene nacionalne manjine. Jedan Francuz može na obe strane granice sa Nemačkom da živi i to zahvaljujući istim zakonskim pravilima. U prvoj liniji Evropa mora da ostane ujedinjena. Ali ako se otvore granice Evrope, svaki narod će živjeti u svom ukupnom kulturnom korpusu. Tada će biti svejedno za jednog Njemca da li je sa jedne ili druge granice, Francuz, Hrvat, Srbin, Albanac ili Crnogorac. Biće svejedno jer će se zakonska regulativa donositi na nivou Evropske unije, a u toj kreaciji će učestvovati i mali i veliki. Prema tome i na Zapadnom Balkanu, koji treba da zovemo Jugoistok Evrope, takođe će biti svejedno da li pripadnik nekog naroda živi sa jedne ili sa druge strane granice. Zato kažem da sve treba gledati u širem kontekstu, jer to jeste evropski projekat, ali je, brzo će se to vidjeti, i svjetski projekat, jer će se isključiti rat kao opcija. Tada će Evropska unija postati značajan ekonomski faktor i veliki igrač među velikim igračima.
VN: je često kritikovana zbog zapostavljanja problema na Zapadnom Balkanu, što je otvaralo priliku drugima da se uključe, a javljaju se i duhovi prošlosti. Da li Evropa shvata tu opasnost?
MESIC: Istina je da na Zapadnom Balkanu još postoje veliki problemi, ali u njihovom rješavanju Evropska unija mora biti mnogo odlučnija. Naime, Evropski parlament je osudio sve totalitarne režime. Sada su se desničari na Balkanu, u Hrvatskoj na primjer proustaše, najednom probudili i prave probleme. I oni i profašisti iz drugih država Zapadnog Balkana kreću od toga da bivšu, zajedničku državu proglašavaju totalitarnim režimom. A Evropa je to u svojoj percepciji opasnosti od komunizma prepustila vremenu, a sada vidimo šta se događa. U Jugoslaviji nije bio totalitarni režim, bio je, doduše, autoritarni režim, ali se moglo raditi, proizvoditi, razvijati umjetnost, kretati se i putovati gdje god hoćete. Jugoslovenski pasoš je bio jedna od najboljih putnih isprava i sa njim ste mogli ići i na istok i na zapad. Nikako se ne mogu izjednačavati zemlje koje su bile u istočnom bloku pod Sovjetskim savezom, sa Jugoslavijom. Nažalost, i kod nas ima onih koji se prave da to ne znaju. Mislim da oni to dobro znaju, ali glume i idu na ruku ovim profašističkim organizacijama. Hrvatska predsjednica Kolinda Grabar-Kitarović, na primjer, ode u Češku i Rumuniju i kaže da je ona živjela kao i oni “iza željezne zavjese”. To nema nikakve veze i to, jednostavno, nije bilo. Na taj način mi šaljemo pogrešnu poruku, na svoju štetu, jer nema nijednog razloga za to. Dakle, zašto jedan režim proglašavati totalitarnim. Samo iz razloga što to pomaže buđenju neofašista. Krajnja desnica sve više uzima maha, a ta liberalna, demokratska Evropa nije na vrijeme shvatila opasnosti koje se mogu dogoditi ako se na vrijeme ne reaguje. Prije svega, Evropa snosi odgovornost zbog toga što je ona izjednačila tobože sve totalitarne režime.