Sudska vlast ostala je nezaštićena od nedopuštenih uticaja iz političkih i drugih centara moći, kazala je predsjednica Vrhovnog suda Vesna Medenica na godišnjoj konferneciji za medije Vrhovnog suda Crne Gore.
“Jedan od ciljeva koje sudstvo i u ovoj godini treba da ostvari je da održi i osigura, uz podršku drugih vlasti, svoj status nezavisne i samostalne vlasti, te da učestvuje ravnopravno u sistemu njene podjele. Nažalost, u prethodnim danima smo zaključili da je sudstvo ostalo bez takve podrške. Tako se čini da je sudska vlast ostala nezaštićena od nedopuštenih uticaja iz političkih i drugih centara moći, međutim, rezultati našeg rada na polju poštovanja međunarodnog prava, Ustava i zakona, nam potvrđuju da jedino na taj način možemo osigurati da sudstvo promoviše i štiti vladavinu prava, kako bi sprovelo kvalitetnu pravdu. Sprovođenje pravde kroz sudske odluke je jedini projekat koje crnogorsko sudstvo ima”, istakla je Medenica.
Jasno je, kaže Medenica, da u državnom sistemu podjele vlasti, usvajanje demokratskih standarda ne može iznijeti samo sudstvo, već i drugi subjekti vršenja vlasti.
“Nesporno da sudstvo mora poštovati najviše standarde odgovornosti, kako u pogledu svoje ustavne funkcije, tako i u pogledu finansijskih sredstava koja su mu povjerena u cilju primjene zakona. Međutim, imam puno pravo da smatram, a istovremeno i osjećam ponos zbog svega što je sudstvo učinilo u prethodnom periodu pod mojim liderstvom, da je u sudstvu već dostignut potreban nivo demokratizacije, a da li je to slučaj i kod drugih, ostavljamo njima na ocjen”, navela je Medenica.
Ona je kazala da su crnogorski sudovi prošle godine imali u radu 131.956 predmeta.
“Izvještajna godina je započela sa 38.972 predmeta, primljeno je 92.984 predmeta, od čega je završeno 92.305, a ostalo neriješeno 38.190 predmeta ili 29,26 odsto”, kazala je ona.
Neoborivi su, ističe Medenica, rezultati sudova ostvareni u oblasti zaštite prava stranaka na suđenje u razumnom roku, čemu su u bitnom doprinijeli stavovi Evropskog suda za ljudska prava, izraženi u presudama po predstavkama građana.
“Građani su uživali pravo podnošenja pravnih sredstava za zaštitu prava na suđenje u razumnom roku, pa je povodom tužbi za pravično zadovoljenje Vrhovni sud imao ukupno u radu 78 predmeta, od kojih je 71 riješio. Od tog broja, u 34 predmeta je utvrđena povreda prava suđenje u razumnom roku i na ime naknade nematerijalne štete, tužiocima je dosuđeno ukupno 50.000 eura”, navodi Medenica.
U izvještajnoj godini, od 92.305 odluka, samo je 0,5 odsto odluka u složenim vrstama predmeta izrađeno nakon zakonskog roka.
“Kada je riječ o dužini trajanja postupka u složenim predmetima kod svih osnovnih sudova u Crnoj Gori, do tri mjeseca završeno je 58,82 odsto svih predmeta, do šest mjeseci 14,16 odsto, do devet mjeseci 7,15 odsto, do jedne godine 4,52 odsto i preko jedne godine 15,35 odsto”, kazala je Medenica..
U Vrhovnom sudu Crne Gore, prosječno trajanje postupka u svim vrstama predmeta je 56 dana.
“Posebno ističem, najviši sud u državi je imao ukupno u radu 5.840 predmeta, od čega je primio 5.044 predmeta, a na kraju godine riješio 5.174 ili 103 odsto u odnosu na priliv”, ističe Medenica.
Na kraju godine, registrovano je 2.912 predmeta starijih od tri godine.
“Međutim, zadatak suda nije isključivo u tome da sprovodi pravdu u efikasnom i pravičnom sudskom postupku, već i da istovremeno obezbijedi njen kvalitet. U prethodnoj godini, procenat ukinutih odluka je 17,8, a potvrđeno je 73,65 odsto”, kazala je Medenica.
U ukupnoj strukturi izrečenih krivičnih sankcija, dominantno mjesto zauzimaju mjere upozorenja, odnosno uslovna osuda, koja je izrečena u 42 odsto predmeta.
“Kada je u pitanju struktura izrečenih kazni, u 26,8 odsto predmeta je izrečena kazna zatvora protiv 961 lica, dok je u 4,5 odsto predmeta izrečena novčana kazna. Primijećeno je povećanje izrečenih kazni rada u javnom interesu, u visini 7,17 odsto. U zbiru, viši sudovi su u okviru svojh nadležnosti, u krivičnim postupcima izrekli kazne zatvora u trajanju od 696 godina i 1 mjesec, od čega Viši sud u Podgorici 595 godina i 4 mjeseca. Viši sud u Podgorici je imao ukupno u radu 14.868 predmeta, te ostvario stopu ažurnosti od 99,7 odsto”, navodi Medenica.
U fokusu nacionalne i međunarodne pažnje je rad Specijalizovanog odjeljenja Višeg suda u Podgorici, koje je nadležno za suđenje u predmetima organizovanog kriminala, korupcije, terorizma i ratnih zločina.
“Odjeljenje je imalo ukupno u radu 97 predmet, od čega je riješilo 41 predmet, a ostalo je neriješeno 56, odnosno 57,8 odsto. U narednom periodu, u redovnoj saradnji sa Višim sudom u Podgorici će se pratiti dalji rad ovog Odjeljenja na rješavanju predmeta, koji su u radu”, kazala je Medenica.
Napominje, predmeti organizovanog kriminala, visoke korupcije, terorizma i ratnih zločina i dalje imaju apsolutni prioritet u radu.
“Takođe, ukazala bih da su svi predmeti ratnih zločina i terorizma pred ovim sudom riješeni u prethodnoj godini. Tako je u predmetu povodom krivičnog djela terorizam u pokušaju okončan krivični postupak, nakon održanih 174 ročišta glavnog pretresa, odnosno nakon 300 radnih dana provedenih u sudnici, što je za direktnu posledicu proizvelo nedostatak prostora drugim sudijama za suđenje u predmetima opšteg i organizovanog kriminala i time stvorilo zaostatak u rješevanju predmeta. Kod ove činjenice, takođe smo saglasni sa ocjenom Evropske komisije iz Non pejpera u pogledu trajanja postupka u predmetima organizovanog kriminala, pogotovo imajući u vidu da su naši evropski partneri blagovremeno bili upoznati sa stanjem u infrastrukturi koje se ogleda u opštoj nedostatnosti prostora, kako na svim nivoima sudova, tako i kod Višeg suda u Podgorici”, navela je Medenica.
Ona je izrazila zabrinutost što nevladine organizacije, koje primaju podršku Evropske unije u oblasti reforme pravosuđa i jačanja vladavine prava, nijesu pustile glas povodom brojnih objava na društvenim mrežama u kojima se targetiraju sudije, koje postupaju u predmetima od značaja za javnost i njihovo izvještavanje, pa je objavljivanjem fotografija sudija ugrožena ne samo njihova samostalnost i nezavisnost u postupanju, već i bezbjednost.
“Nego, pitanje skrivene agende raznih interesnih grupa nije na dnevnom redu sudova, već samo obezbjeđivanje uslova sudijama za zakonito i pošteno vršenje sudijske funkcije”, ističe Medenica.
Ona posebno ističe da je u posljednjem Non pejperu prepoznat izuzetan rezultat koji je Crna Gora ostvarila u prethodnom periodu, povodom donošenja presuda u predmetima trgovine ljudima i pranja novca.
“Profesionalno ohrabruje činjenica da je pred ovim sudom u toku više krivičnih postupaka zbog krivičnih djela trgovina ljudima i pranje novca, te da je pored toga, Evropska komisija takođe prepoznala ostvarene rezultate u oblasti visoke korupcije i bilansa u pogledu oduzimanja imovinske koristi stečene kriminalnom djelatnošću, naročito kroz trajno oduzimanje imovinske koristi”, kazala je Medenica.
Ona je dalje navela da je tokom trajanja pandemije Koronavirusa sudski sistem dokazao svoju efikasnost, odgovornost i kvalitet, kada je cijeli svijet bio u karantinu.
“Naime, u periodu od 16. marta, kada su stupile na snagu mjere za sprečavanje suzbijanja širenja Koronavirusa, sudovi su primili 14.639 predmeta, od kojih je riješen 14.231 predmet ili 97,21 odsto. Djelujući u prvom planu, sudovi su kroz posvećen i profesionalan odnos prema funkciji, adekvatno odgovorili zadatku odbrane zdravlja građana i time znatno doprinijeli sticanju statusa “Korona fri” države, u kritičnom epidemiološkom trenutku”, ističe ona.
Zbog krivičnog djela nepostupanje po zdravstvenim propisima za suzbijanje opasne zarazne bolesti sudovi su imali ukupno u radu 552 predmeta protiv 856 okrivljenih lica i 4 predmeta protiv 4 okrivljena lica zbog krivičnog djela izazivanje panike i nereda.
“Tokom trajanja epidemije, zaključili smo da sudstvo može da se izbori sa prilivom predmeta, u kojima se stvara sudska praksa, da u svakodnevnom radu primjenjuje informatičke tehnologije i vještine dobrog rukovođenja sudskom upravom”, kazala je Medenica.
Ona je zaključila da će nastaviti da svoju dužnost predsjednice Vrhovnog suda vrši savjesno, samostalno, nepristrasno, pošteno, pravično i odgovorno, po Ustavu i zakonu, u ime Crne Gore, za građane i zbog građana.