Predsjednica Socijalista Crne Gore Snežana Jonica sastala se danas u Podgorici sa zaštitnikom ljudskih prava i sloboda Sinišom Bjekovićem i zamjenicom zaštitnika za prava djeteta, socijalnu zaštitu i mlade Snežanom Mijušković, povodom više puta pokrenute inicijative za obezbjeđivanje besplatnih udžbenika za sve učenike osnovnih škola u svim gradovima u Crnoj Gori, saopšteno je iz Socijalista.
Jonica je na sastanku iskazala zabrinutost zbog nejednakog pristupa obrazovanju, što predstavlja nepoštovanje ustavne norme o besplatnom osnovnom obrazovanju, kao i kršenje obaveza definisanih članom 28. Konvencije Ujedinjenih nacija o
pravima djeteta.
Ona je podsjetila da je u preporukama Komiteta UN za prava djeteta za Crnu Goru još 2010. u članu 59. naglašena posebna zabrinutost zbog „skrivenih troškova koji proističu iz kupovine udžbenika i školskog materijala“, a u članu 60. preporučeno Crnoj Gori da „osigura da obrazovanje i de facto bude besplatno“.
Jonica je ukazala da je, pozivajući se na ovu preporuku, 2013. godine, prilikom izmjena Zakona o osnovnom obrazovanju, podnijela amandman kojim se propisivala obaveza da se svim učenicima uzrasta od prvog do devetog razreda obezbijede besplatni udžbenici, a da postupak obezbjeđivanja i korišćenja tih udžbenika propiše Ministarstvo prosvjete.
“Ona je kazala da taj amandman, nažalost, tada nije dobio dovoljan broj glasova u parlamentu, ali je nakon toga u dijelu lokalnih samouprava zaživjela praksa dodjele besplatnih udžbenika, što jeste dovelo poboljšanja pristupu obrazovanja jednom broju djece, ali i proizvelo nejednako ostvarivanje prava na obrazovanje učenika od opštine do opštine, zbog odbijanja amandmana da države ovo pitanje uredi jednako za sve”, saopšteno je iz Socijalista.
Polazeći od toga da je zaštitnik ljudskih prava i sloboda u svom izvještaju za 2017. godinu ukazao da „postoji neujednačena praksa dodjele besplatnih udžbenika učenicima osnovnih škola“ i da „ovakva neujednačena praksa dovodi djecu u neravnopravan položaj i stvara atmosferu nejednake dostupnosti obrazovanju, imajući u vidu pravo svakog djeteta u Crnoj Gori da stiče obrazovanje pod jednakim uslovima bez izuzetka“, Jonica je upoznala sagovornike sa preciznim podacima o dostupnosti besplatnih udžbenika u svakoj ponaosob opštini u Crnoj Gori, u ovom trenutku.
Predsjednica Socijalista je, polazeći od ovih podataka, iskazala zabrinutost zbog činjenice da trenutna praksa dovodi do očiglednog kršenja prava svakog djeteta na obrazovanje pod jednakim uslovima, odnosno nejednakog pristupa obrazovanju.
Ona je ukazala da je i Komitete UN u preporukama iz 2018. godine ponovio svoju prethodnu zabrinutost (CRC/C/MNE/CO/1, stav 59) u pogledu „skrivenih troškova“, jasno preporučujući da je Crna Gora dužna da „osigura da osnovno obrazovanje i de facto bude besplatno“.
Jonica je od ombudsmana zatražila mišljenje o problemu nejednake dostupnosti osnovnom obrazovanju i nepoštovanja kako Ustava Crne Gore, tako i Konvencija UN o pravima djeteta, te stav o tome šta je moguće, u ovom trenutku, preduzeti kako bi se obezbijedilo da od ove školske godine konačno sva djeca u Crnoj Gori dobiju besplatne udžbenike.
Predsjednica Socijalista je ukazala da se radi o urgentnom pitanju, s obzirom da se, zbog posljedica krize izazvane epidemijom korona virusa, očekuje, prema podacima relevantnih međunarodnih organizacija, povećanje stope siromaštva.
“Sagovornici su se saglasili da bi obezbjeđivanje besplatnih udžbenika bilo korak ka poštovanju ustavne norme o besplatnim obrazovanju, kao i Konvencije UN o pravima djeteta, a umnogome bi doprinijelo poboljšanju položaja porodica sa djecom, umajući u vidu aktuelnu situaciju u kojoj se očekuje povećanje stope siromaštva”, zaključuje se u saopštenju.