Problem zagađenja vazduha u Crnoj Gori postoji već dugi vremenski period i Insitut za javno zdravlje Crne Gore je uz pomoć Svjetske zdravstvene organizacije 2015. i 2016. godine uradio i publikovao studiju procjene uticaja zagađenog vazduha na zdravlje u Podgorici, Nikšiću i Pljevljima. Tu je dokazano da su više od 250 prijevremenih smrti i 140 hospitalizacija godišnje, kao i broj drugih uticaja na zdravlje u ova tri grada povezani sa izloženošću koncentracijama PM česticama većima od onih preporučenih u Smjernicama SZO o kvalitetu vazduha.
”Više od polovine ovih uticaja vezano je za uvećane nivoe zagađenja tokom zime uglavnom zbog sagorijevanja čvrstih goriva za grijanje. Uticaj zagađenja vazduha na zdravlje je veći u Pljevljima nego u ostalim gradovima, ali je apsolutni teret zagađenja na zdravlje u Podgorici i Nikšiću sličan onome u Pljevljima kada se uzme u obzir broj stanovnika koji živi u ove tri opštine”, saopštili su za Portal Aktuelno iz Instituta za javno zdravlje.
Oni su saopštili da su nakon obraćanja Agencije za zaštitu životne sredine gdje su potvrđene veoma visoke satne koncentracije PM čestica, Institut za javno zdravlje Crne Gore je dao saopštenje i ponovio preporuke za stanovništvo koje se odnose na postupanje tokom trajanja povišenog zagađenja vazduha.
”Takođe, gradonačelnicima Podgorice, Nikšića, Bijelog Polja i Pljevalja će uputiti molbe da preduzmu pored uobičajenih mjera na spriječavanju zagađenju vazduha i mjere iz svojih nadležnosti kako bi se u toku nastupajućih praznika smanjio promet i potrošnja pirotehničkih sredstava, obzirom da respirabilne PM10 i PM2,5 čestice koje nastaju nakon upotrebe pirotehničkih sredstava će značajno povećati već postojeće visoke srednje dnevne koncentracije zagađenja PM česticama u ovim opštinama”, navode iz Instituta.
Prema njihovim riječima, preporuke koje je Institut za javno zdravlje Crne Gore uradio prije više godina napravljene su u cilju boljeg informisanja javnosti od strane Agencije za zaštitu životne sredine koja prema Zakonu o zaštiti vazduha („Sl. list Crne Gore“, br. 25/10, 40/11, 43/15) član 6 ima obavezu da organizuje praćenje kvaliteta vazduha, vrši ocjenjivanje kvaliteta vazduha na osnovu svih dostupnih podataka o kvalitetu vazduha, provjerava tačnost izvršenih mjerenja i drugih metoda korišćenih od strane pravnih lica ovlašćenih za praćenje kvaliteta vazduha, izrađuje analize i izvještaje i informiše javnost.
”Shodno ovom Zakonu, već više od 20 godina, Institut za javno zdravlje Crne Gore i zdravstveni sektor nijesu u nadležnosti kontrole vazduha, već su nadleznosti preuzeli Ministarstvo nadležno za životnu sredinu i Agencija za zaštitu životne sredine. Agencija je cilju boljeg informisanja javnosti prije nekoliko godina uvela i Indeks kvaliteta vazduha po ugledu na evropske zemlje, međutim za tumačenje ovakvog indeksa potrebno je da sve mjerne stanice određuju iste parametre a minimalno da mjere PM10 čestice i NO2 , te kao što možete da se uvjerite na sajtu agencije na teritoriji opštine Pljevlja imaju dvije stanice gdje je jedna označena crvenom bojom, a druga koja ne mjeri koncentracije PM čestica označena zelenom bojom, što može da navede na pogrešan zaključak da je kvalitet vazduha značajno drugačiji na ove dvije tačke”, objasnili su iz Instituta.
Oni podsjećaju da podaci sa automatskih stanica koji su predstavljeni u online aplikaciji nisu validovani te je za njihovo tumačenje potreban oprez, obzirom da se u prošlosti često dešavalo da se usled različitih faktora javljaju veoma visoke vrijednosti na automatskim stanicama.
”Agencija izdaje izvještaje sa validovanim podacima na mjesečnom nivou, te ćemo validovane podatke o srednjim dnevnim koncentracijama vazduha na mjernim stanicma za decembar imati tek u drugoj polovini januara. Institut za javno zdravlje Crne Gore shodno obavezama propisanim statutom ustanove, identifikuje, prati i proučava zdravstvene probleme i rizike po zdravlje građana, uključujući biološke, ekološke, socio-ekonomske faktore i predlaže mjere za smanjenje njihovog uticaja ili njihovo eliminisanje”, zaključili su iz Instituta za javno zdravlje.
D.G.