Autori: Paul Stronski i Ani Hajms
Ovogodišnja Karnegijeva analiza “Ruska igra na Balkanu” bavi se uticajem Moskve u regionu uključujući i ruskom ulogom u organizaciji puča u Crnoj Gori u oktobru 2016. godine, sa ciljem da se spriječi pristupanje zemlje NATO-u. Jedan od autora analize Paul Stronski je radio kao viši analitičar za rusku politiku u Birou Stejt Departmenta za obavještajne i istraživačke poslove SAD-a, bio je i direktor osoblja za Rusiju i centralnu Aziju pri Savjetu za nacionalnu bezbjednost. Portal Aktuelno po prvi put u regionu objavljuje integralni prevod ove analize.
Ruska spoljna politika pod Putinom (3)
Do sukoba u Ukrajini, zapadni političari su poklanjali malo pažnje ruskim naporima u proširivanju njenog političkog, ekonomskog i vojnog uticaja izvan bivšeg sovjetskog prostora. Unutrašnji politički i ekonomski problemi Rusije, ograničili su njenu sposobnost projektovanja moći i uticaja van njenog neposrednog susjedstva, dok je cilj Kremlja u vezi sa integracijom sa Zapadom smanjio poimanje Rusije kao prijetnje.
Povratak Vladimira Putina na mjesto predsjednika u 2012. godini i pogoršanje odnosa između Rusije i Zapada zbog Ukrajine, doveli su do aktivnije ruske spoljne politike. Rusija se sada oslanja na sve veći broj diplomatskih, vojnih, obavještajnih, podzemnih, vjerskih, kulturnih, računarskih i ekonomskih alata koji utiču na političko i ekonomsko donošenje odluka i oblikuju stavove širom Evrope, Bliskog istoka, Azije, Latinske Amerike i Afrike. Ovi alati – opisani u publikaciji Karnegijeve zadužbine za međunarodni mir „Povratak globalne Rusije: Analitički okvir“ – koriste se za unapređenje ruskih političkih, trgovinskih i finansijskih interesa u ključnim djelovima svijeta, budući da podrška Rusiji za krajnje desničarski i ljevičarski populizam unutar evroatlantskog prostora izvrće političke norme i opterećuje ključne institucije. Moskva se nada da će iskomplikovati sposobnost zapadnih država da artikulišu kohezivnu politiku i potkopati koheziju transatlantskog saveza.
Kremlj na državnoj televiziji i kroz druge oblike propagande naglašava svoju povećanu globalnu aktivnost i međunarodni uticaj kako bi prenio ruskoj javnosti i ciljnoj populaciji širom svijeta ideju da je Rusija, predvođena Putinom, povratila status velike i moćne države. Manjkavosti ruske aktivističke spoljne politike – smrt vojnika ili boraca na stranim ratištima, otuđenje nekih od najbližih partnera Rusije, ili oslabljena pozicija države u odnosu na Kinu – su vrlo rijetko tema ruskih medija ili medija koji su naklonjeni Rusiji. Umesto toga, globalna aktivna propagandna mašina Kremlja radi na jačanju Putinove domaće političke baze i globalnog položaja u vrijeme kada se Rusija suočava sa međunarodnim sankcijama, geopolitičkom izolacijom od tradicionalnih partnera na Zapadu i rastućim unutrašnjim društvenim nezadovoljstvom.
Povećana aktivnost Rusije na Balkanu je dio ovog novog spoljnopolitičkog pristupa, iako Rusko angažovanje nije nikakva novost. Nakon raspada Sovjetskog Saveza 1991. godine, post-sovjetska Rusija je sebi obezbijedila manju ulogu na Balkanu koristeći svoju poziciju u Ujedinjenim nacijama (UN) da se zauzme za Srbiju tokom jugoslovenskih ratova devedesetih godina. Ipak, NATO bombardovanje tokom kosovskog rata 1999. godine i kasnija ograničena uloga Rusije u Privremenoj administraciji Ujedinjenih nacija na Kosovu (UNMIK) je poboljšala relativno slabu podršku Rusije[1] – percepcija koju Kremlj pokušava da promijeni.
Ruske prijetnje i aktivnosti za ostvarivanje uticaja nijesu bile glavni fokus NATO-a na Balkanu do 2014. godine. Prije toga, Zapad je posmatrao NATO kao faktor stabilizacije u regionu, a koji se u nekoliko navrata suočio sa političkom nestabilnošću i nasiljem sa katastrofalnim posljedicama za evropsku sigurnost. Cilj NATO-a na Balkanu se ogleda u očuvanju njegove političke i socijalne stabilnosti, kao i u iskorjenjivanju mogućnosti da region bude rasadnik etničkog, vjerskog ili ekstremističkog nasilja. Sjedinjene Američke Države i njeni evropski saveznici podržali su integraciju Balkana u evroatlantske strukture. Zapadne sile su iskoristile mogućnost članstva u NATO-u ili EU kao podsticaj za tranziciju balkanskih država, kao i poboljšanje vladavine prava, jačanje civilne kontrole vojske i povećanje političke odgovornosti vlada i političara prema svom narodu. Rat u Avganistanu je omogućio nekim balkanskim državama da svoje partnerstvo sa Zapadom podignu na viši nivo, čime su Albanija, Bugarska, Hrvatska, Rumunija i Slovenija postale članice NATO-a u 2009. godini. Perspektive za članstvo u preostalim balkanskim državama su se smanjile, ali aneksija Krima iz 2014. godine u Rusiji i rat u istočnoj Ukrajini su podstakli NATO i EU da se ponovo angažuju i odrede prioritete u borbi protiv štetnog uticaja Rusije u regionu.
Međutim, kolaps odnosa između Istoka i Zapada zbog Ukrajine se prenio na Balkan, pretvarajući geopolitiku regiona u igru bez pobjednika. Ovo je stvorilo probleme za lidere u regionu. Prije 2014. godine, većina je pokušala da uskladi spoljnu politiku svoje zemlje između Rusije i Zapada, jer su mnoge balkanske države interno podijeljene između liberalnih Evropejaca i konzervativnih Rusofila. Ovo balansiranje interesa se iskomplikovalo nakon aneksije Krima.
(nastavak slijedi)