Analize Međunarodnog instituta za bliskoistočne i balkanske studije iz Ljubljane (IFIMES) objavljene u prethodne četiri godine obiluju nedosljednim tvrdnjama, pristrasnošću prema pojedinim regionalnim liderima, kao i nagloj promjeni stavova u određenim temama, pokazalo je istraživanje Digitalnog forenzičkog centra (DFC).
Uvidom u sadržaj objavljenih analiza od 2016. do 2020, uočili smo niz nedosljednosti i tvrdnji, koje se mijenjaju iz godine u godinu.Posmatrani period može se podijeliti u dva dijela, koja se razlikuju po tonu i načinu pisanja o određenim državama i akterima. Promjenu, odnosno različit ton u analizama uslijedio je nakon sastanka predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i direktora IFIMES-a Zijada Bećirovića 12. februara 2019. godine.
Prije tog sastanka, analize IFIMES-a uglavnom su kritikovali politiku Aleksandra Vučića, nazivajući je nasljednicom Miloševića i Šešelja, a njegovu partiju desničarskom, konzervativnom i u mnogim aspektima nacionalističkom. Vučić je predstavljen kao faktor nestabilnosti regiona, čija se destruktivna politika zasniva se na: kontroli medija, stvaranju kriza u državama regiona. Vučić i Dačić konstantno produciraju probleme i krize te se pojavljuju kao rešioci i gasioci tih problema i tako na takav način sebi obezbeđuju status regionalnih lidera.
S druge strane, Crna Gora je, od 2016. do sastanka Bećirovića i Vučića, predstavljena pozitivno, a Milo Đukanović je, kako se navodi u analizama IFIMES-a iz tog perioda, lider koji uspostavlja harmonične odnose sa svim etničkim zajednicama i čija država je postala snažan faktor stabilnosti u regionu, koja ima jedne od najboljih makroekonomskih pokazatelja u regionu.
Međutim, već u prvoj analizi nakon sastanka direktora IFIMES-a i srbijanskog predsjednika, objavljenoj 18. juna 2019. ton pisanja se mijenja i javljaju se novi narativi.
Vučić je sada predstavljen kao faktor mira i stabilnosti na Balkanu i nalazi se u najtežoj poziciji. Iako je ranije bio neko čija se politika zasniva na kontroli medija, Vučić je sada taj protiv koga je usmjerena „medijska plaćenička mreža“. Opozicija u Srbiji u analizama IFIMES-a takođe igra ulogu u ugrožavanju integriteta predsjednika Srbije, a to najbolje čini, kako tvrde, zloupotrijebljavanjem protesta građana i sastancima sa kosovsko-albanskim političarima.
Crna Gora, nekada faktor mira i stabilnosti, u posljednje tri analize IFIMES-a objavljene 2020, postaje zemlja u kojoj vlada virus korupcije i kriminala kroz DPS i Đukanovića, čije obavještajne službe štite režim. Predsjednik Đukanović, ranije faktor izgradnje mira sa svim etničkim zajednicama, sada u analizama IFIMES-a igra na kartu manipulacije, nacionalizma i religije, i kao bivši učesnik u ratnim zločinima predstavlja prijetnju ugledu NATO.
Sa pojavom korona virusa, uslijedile su analize u kojima je Crna Gora predstavljena kao zemlja koja krije podatke o korona virusu i čiji zdravstveni sistem nije spreman da se suoči sa pandemijom. Navodi se i da je status Crne Gore kao corona-free zemlje izazvao podsmjeh u zapadnim diplomatskim krugovima. Ono što, navodi IFIMES, ne mogu predsjednik SAD Donald Trump, francuski predsjednik Emanuel Makron, britanski premijer Boris Džonson, i drugi svjetski lideri da riješe, uspio je Đukanović da riješi preko Twitter objave ponovo obmanjujući crnogorsku i svjetsku javnost.
Bez namjere da u tom dijelu komentarišemo ili osporavamo autorovo lično mišljenje, ne možemo zanemariti činjenicu da izrečeni vokabular nije primjeren, niti svojstven akademskim analizama institucije koja već u svom nazivu preferira uticaj, a time i stručnost i profesionalnost.
Osim negativnog narativa usmjerenog ka Crnoj Gori i njenom predsjedniku, evidentno je uzdizanje srpskog predsjednika i Srbije, koji su predstavljeni kao žrtve obavještajnih službi regiona. U analizi Srbija – poprište konfrontacije obavještajnih službi? objavljenoj 15. maja se dodaje i da je saradnja na relaciji Podgorica-Zagreb-Priština usmjerena protiv Vučića, ne nudeći nikakve dokaze za tu tvrdnju.
Afere u Sloveniji
Slovenački mediji ranije su pisali o brojnim aferama o finansiranju Instituta i njegovom radu, od kojih se izdvaja slučaj sa opštinom Kopar i šest naručenih analiza.
Između 2011. i 2016. godine, opština Kopar je kupila šest studija od IFIMES-a za 69.132 eura o mogućnostima ekonomske saradnje sa zemljama Balkana i Bliskog istoka, izbjeglicama i albanskim porodicama u toj opštini. Umjesto detaljne analize, u studijama su objavljene opšte informacije na te teme. Detaljna analiza slovenačkog portala Pod Črto, pokazala je da su dvije od šest studija plagirane u cjelosti, a dvije sadrže djelove preuzete iz drugih izvora.
Drugo istraživanje koje je sprovela radio i televizija Slovenije (RTVSLO), upućuje na još jednu plaćenu studiju. Kako se navodi, opština Kopar je tražila studiju o pogrebnim običajima muslimana, Jevreja i pravoslavaca i za nju je platila 11.000 eura. Navodi se da je studija bizarna i nije logična, jer se u opštini Kopar svake godine sahrani svega pet pripadnika islamske vjeroispovijesti. Čak je i predsjednik Islamskog udruženja bio iznenađen studijom. Povodom toga, oglasila se i koparska opozicija koja je rekla da su gradonačelnik Boris Popovič i direktor Komunalnog preduzeća tog grada, Gašpar Mišič, naručili nepotrebnu studiju kako bi finansirali njihovog poznanika i direktora IFIMES-a Zijada Bećirovića.
Kompletno istraživanje DFC-a o IFIMES-u dostupno je na ovom linku.