Crna Gora neminovno gubi stanovništvo, statistika je poražavajuća, a taj se problem ne može riješiti čak ni useljavanjem, jer naša zemlja nema integracijskih sposobnosti, odnosno socijalni program koji bi to mogao podnijeti. Ovako za Dnevne sumornu demografsku sliku države komentariše demograf Miroslav Doderović, uz ocjenu da podaci pokazuju kako će se nastaviti sa padom prirodnog priraštaja.
Doderović smatra kako nepostojanje strategije države, te održivih i konkretnih mjera dovode do toga da se mladi ljudi sve teže odlučuju za formiranje porodice, a iako to učine, najčešće to bude samo jedno dijete.
Sve to, kako smatra, iz razloga nemogućnosti da obezbijede svojoj porodici normalne i adekvatne uslove za život i prosperitet.
“Statistički podaci su poražavajući, Crna Gora neminovno gubi stanovništvo, a taj se problem ne može riješiti ni useljavanjem, jer Crna Gora nema integracijske sposobnosti, odnosno socijalni sistem to ne bi mogao podnijeti. Treba biti umjeren i oprezan o mogućnostima Crne Gore za efikasan oporavak od tradicionalnih i naslijeđenih ekonomskih problema, neadekvatnog modela ekonomskog razvoja i uticaja pandemije”, rekao je Doderović.
Podsjeća kako je Crna Gora prošlu godinu završila sa negativnim prirodnim priraštajem, što se desilo prvi put otkad se u našoj zemlji vodi statistika.
“Broj preminulih je za 196 veći od broja rođenih. To je prvi put od Drugog svjetskog rata, od kada se vodi statistika za Crnu Goru, da je zabilježen negativan prirodni priraštaj. Praćenjem podataka o prirodnom priraštaju u Crnoj Gori, utvrđuje se da je 1961. godine iznosio 9.659, u 1971. iznosi 7.602,1980. iznosio je 6.862, deset godina kasnije 5.410. Prirodni priraštaj 2000. godine bio je 3.772, 2010. je iznosio 1.785, u 2013.godini 1.558, a u 2017. je bio 909, da bi 2020. godine bio negativan -196”, saopštio je Doderović.
Upozorava da je prirodni priraštaj u Crnoj Gori na kraju avgusta bio -1364, a bijela kuga je, kako napominje, prisutna u 20 od 24 opštine.
“Zabrinjavajući je podatak za Bar, to je opština sa značajnim potencijalima. Gotovo trećina stanovništva Crne Gore danas živi u Podgorici, što je prevelika koncentracija u najvećem gradu u odnosu na druge evropske zemlje. Crna Gora je toliko centralizovana i ‘sve upravno-administrativno se događa u Podgorici’, a to ima vrlo negativni demografski uticaj na ruralna, brdsko-planinska, i pogranična područja Crne Gore”, smatra on.
Doderović kao glavni uzrok negativnog prirodnog priraštaja vidi u ekonomskim prilikama.
“Ratovi 90-ih, sankcije međunarodne zajednice, nekritička primjena modela neoliberalne ekonomije, velika nezaposlenost, nedostatak kvalitetne razvojne i regionalne politike, kao i loš zdravstveni sistem su uslovili nizak i negativan prirodni priraštaj”, istakao je.
• ODLAZE RADNI I PRODUKTIVNI
Ukazuje i na pad BDP-a po glavi stanovnika u ovoj, u odnosu na prošlu godinu, te rast broja nezaposlenih, što za posljedicu ima i odgađanje sklapanja braka, ali i formiranje porodice.
“U Crnoj Gori je sve manje mladih ljudi, brakovi se zasnivaju u sve kasnijem dobu. U ovoj godini sklopljeno je 2.090 brakova, razvedeno 464 ili 22 odsto. Prvo se dijete rađa u tridesetim godinama žene, a statistički podaci pokazuju da je broj djece sveden na 1,5 po porodici. Nezaposlenost, male plate, a ogromne cijena stanova, razlog su što se mladi u Crnoj Gori, najkasnije u Evropi, odvajaju od porodice, tek sa 32 godine”, smatra Doderović, i podsjeća kako raste i učestalost neplodnosti.
Postajemo, kako je rekao, nacija sa sve starijom populacijom, dok je veliki problem i iseljavanje.
“Crnu Goru je u posljednje tri decenije napustilo oko 150.000 građana. Danas su svi postali svjesni ozbiljnosti problema emigracije, jer se njegove posljedice manifestuju na svakom koraku. Iseljavaju se uglavnom mladi od 18 do 30 godina. Crnu Goru, kao i zemlje u regionu, napušta biološki i radno produktivno stanovništvo, što u godinama koje su pred nama može dovesti do ‘demografske katastrofe’”, upozorio je Doderović.
Potrebne mjere demografske rehabilitacije
Doderović ukazuje i ozbiljne posljedice kovid krize koja je, jednako kao svijet, zadesila i Crnu Goru.
Podsjeća na brojke po kojima je do sada korona odnijela više od 2.100 života.
“Crna Gora nema strategiju demografske rehabilitacije. Sa mjerama demografske rehabilitacije, odnosno populacione politike kasni se više od 30 godina na nivou države. Mjere populacione politike na nivou opština trebale su se preduzeti onog momenta kada su opštine ušle u fazu negativnog prirodnog priraštaja”, rekao je Doderović.
Ipak, smatra da nije kasno da se preduzmu mjere da se popravi i poboljša postojeće stanje.
“Treba formirati institucije koje ce se baviti demografskim politikama. Treba odvojiti značajna finansijska sredstva za demografsku rehabilitaciju. U Crnoj Gori je dovoljno istaći problematični zakon o majkama koji je regulisao poziciju 22.000 korisnica i njihovih porodica, a koji je ukinut zbog nedostatka sredstava. Među mjerama koje Vlada sprovodi u cilju jačanja nataliteta su tri pokušaja vještačke oplodnje na račun države i to što je dio stambenih kredita u okviru projekta ’l.OOO plus’ bio namijenjen mladim bračnim parovima. Većinu ostalih mjera u ovom dijelu osmislile su opštinske vlasti”, zaključio je Doderović