Centar za demoktarsku tranziciju, prateći izloženost dezinformacijama u za vrijeme pandemije virusa korona ocijenio je da su ključni mediji u Crnoj Gori položili ispit izvještavanja u javnom interesu, dok, s druge strane država još nema konkretnih demokratskih mjera za suzbijanje lažnih vijesti. Ocjena je i da je aktivan učesnik na polju dezinformacija bila crkva koja, kako se navodi, nije prezala od davanja savjeta koji su mogli negativno uticati na zdravlje građana.
Kako se navodi u analizi, ključni mediji u Crnoj Gori su, generalno gledano, položili ispit izvještavanja u javnom interesu. Na oba polja: informisanja građana i sprečavanja širenja dezinformacija.
“Ovo nije bilo lako postići budući da su redakcije radile u veoma ograničenim uslovima i pod stalnim pritiskom različitih dešavanja”, navodi se u analizi.
“U toku rada ovih medija bilo je, naravno, nekoliko propusta ali se ne može rećida ih je bilo ko pravio želeći da stvara određeni lažni narativ ili lažnu predstavu stvarnosti, već da su oni proizvod greške u radu, nedostatka uredničkih kapaciteta ili potrebe za većom čitanošću”, saopšteno je iz CDT-a.
Kada je riječ o reaciji države ocjena CDTa je da iako problem dezinformisanja u medijskom prostoru Crne Gore traje godinama, još nema konkretnih demokratskih mjera za njihovo suzbijanje.
“Za razliku od pandemije, reakcija državnih organa na infodemiju je bila očekivana: bitno je bilo da se, pod izgovorom zaštite javnog zdravlja, zaštite Vladini interesi, bez obzira na posljedice po demokratske vrijednosti društva tj. slobodu izražavanja, ambijent u kome mediji rade, selektivnost u primjeni represivnih mjera ili gušenje kritičke misli”, navodi se u analizi.
Širenje neprovjerenih i netačnih informacija išlo je, slično vremenu prije pandemije, u dva ključna pravca: prvi, znatno intenzivniji, gdje je većina dezinformacija dolazila izvan našeg medijskog prostora i drugi čiji su akteri bili iz Crne Gore.
“Uzroci su, prije svega, geopolitički i vezani su za komunikacione strategije i taktike globalnih političkih igrača. Oni su se, na svoj način, potrudili da nam iz svog ugla “objasne” uzroke i posljedice pandemije. Sve je ovo pratilo mnoštvo teorija zavjere, pseudonaučnih tvrdnji, antivakserskih stavova i guranja (podmetanja) političkih agendi pod plaštom pandemije”, saopšteno je iz CDT-a.
Nakon ovoga, tu su i politički uzroci koji se tiču ustaljenog načina komuniciranja na regionalnom i državnom nivou.
“Na državnom nivou smo imali dezinformisanje u cilju sprovođenja političke agende podrivanja izvornih vrijednosti zapadnih demokratija (anti EU i anti NATO lažni narativi), omalovažavanje onoga što je Crna Gora uradila u borbi protiv virusa ili prosto aktivnosti koje bi trebale spriječiti da ova krene putem prosvijećenih zajednica”, navodi se u saopštenju CDT-a.
Ističu da je i crkva imala aktivnu ulogu.
“Aktivan akter na ovom polju bila je i crkva koja, u želji da sačuva političku poziciju prije pandemije, kroz borbu za “vjerska prava”, nije prezala od davanja savjeta koji su mogli negativno uticati na zdravlje građana”, pokazalo je istraživanje.
Senzacionalizam i teorije zavjere donose veliki broj klikova pa nije zanemarljiv ni ekonomski momenat jer su, kako kažu iz CDT-a, dezinformatori imali priliku da, u ovim vanrednim prilikama, čak i dodatno zarade.
“I na kraju, tu je i potreba za isticanjem, odnosno povećanjem uticaja pa i to jeste jedan od neizostavnih uzroka infodemije kod nas”, navodi se u saopštenju.
Centar za demokratsku tranziciju (CDT) je kroz projekat Raskrinkavanje.me pripremio i objavio 80 ocjena, u kojima su tretirali preko 400 medijskih tekstova, priloga i manji broj postova na društvenim mrežama.
“U analizama je obuhvaćeno čak 150 medija koji su napravili neku vrstu “prekršaja”, onako kako to definiše naša metodologija”, navodi se u saopštenju.
Kaži da fizički nije bilo moguće uraditi monitoring svakog članka, priloga ili objave, pa je moguće da im je nešto i promaklo.
“Ali ono što je važno je da su najvažniji primjeri dezinformacija detaljno obrađeni”, navodi se u saopštenju.
Ključnu pomoć u radu su im pružili svjesni građani koji su se i direktno uključili kroz “prijavljivanje” sumnjivih vijesti koje je CDT obrađivao.
“I važni mediji su podupirali naše napore kroz prenošenje naših analiza i zaključaka, i profesionalan odnos prema našem radu”, saopšteno je iz CDT-a.