Zakon o izboru odbornika i poslanika jasno uređuje pitanje mandata poslanika da ne bi došlo do “dualizma mandata”, a mandati sadašnjih poslanika prestaju danom potvrđivanja mandata poslanika novog saziva.
Ovaj zakon rješava dileme svih nevladinih organizacija, a u posljednje vrijeme i opozicionih poslanika, koji iznose tezu da će nakon izbora 30. avgusta postojati period kada ćemo imati dualizam mandata poslanika u Skupštini Crne Gore.
Tako je i poslanica Demokratskog fronta Ljiljana Đurašković juče u Skupštini kazala da je predsjednik Crne Gore Milo Đukanović raspisao izbore “kada im vrijeme nije”.
“Mandat ovih poslanika koji su danas u Skupštini Crne Gore traje do 7. novembra. Izbori će biti održani 68 dana prije kraja našeg mandata. To je protivustavno”, kazala je Đurašković.
Sličnog mišljenja su još neki poslanici, ali i nevladine organizacije.
Na drugoj strani, Đorđije Blažić, dekan Fakulteta za državne i evropske studije u Podgorici, objavio je na svom FB profilu tekst koji upravo govori o “dualnosti mandata” postojećih poslanika i novoizabranih poslanika.
“U pravničkom opsegu tumačenja to nije moguće. Naime, Zakon o izboru odbornika i poslanika je jasno uredio ovo pitanje da ne bi došlo do “dualizma mandata” kroz član 14, stav 3. Navedenom odredbom je propisano da mandati poslanika postojećeg saziva Skupštine Crne Gore prestaju danom potvrđivanja mandata poslanika novog saziva. To u pravnom i činjeničnom kontekstu znači da nijesu mogući dvojni mandati na šta jasno upućuje pomenuti član 14, stav 2, a posebno stav 3 koji propisuje da se potvrđivanje mandata, nakon sprovedenih izbora, vrši u roku 30 dana od dana održanih izbora”, navodi Blažić.
Dakle, ističe on, okončanjem izbora pa čak ni saopštenjem i podnesenim izvještajem Državne izborne komisije o rezultatima izbora nije završen proces konstituisanja Skupštine i potvrđivanja mandata novoizbranim budućim poslanicima Crne Gore, jer on može da traje do 30 dana, a u tom periodu stari saziv Skupštine Crne Gore je legalan saziv, sve do trenutka kada predsjedavajući Konstitutivne Skupštine Crne Gore konstatuje i objavljuje da je podnošenjem izvještaja Državne izborne komisije o rezultatima izbora potvrđen mandat novoizabranim poslanicima, čime je istovremeno prestao mandat poslanicima ranijeg saziva.
Blažić ističe da osim navedenog pravnog aspekta, pri sagledavanju primjene prava neophodno je imati u vidu, ne samo formalnu dimenziju prava pravne norme Ustava i zakona, već se mora uzeti u obzir društveni kontekst i momenat u kojima se odvija primjena prava, pa i sami izbori, naročito imajući u vidu latentnu opasnosti od širenja COVID virusa o čijem povratku svjedoče najave stručnjaka o drugom jesenjem talasu epidemije koji značajno može da ugrozi zdravlje i život građana, kao najvećih vrijednosti čovječanstva, pa čak i latentne mogućnosti neodržavanja izbora u takvim zdravstveno-bezbjednosnim okolnostima.
“Uostalom, raspisivanje izbora prije krajnjeg roka nije nepoznato u funkcionisanju predstavničkih tijela. Dovoljno je samo podsjetiti da se ovo pitanje “moglo” postaviti i u slučaju raspisivanja lokalnih izbora u Tivtu, čiji je saziv konstituisan 11. maja 2016. godine, a izbori su bili raspisani za 5. april 2020. godine, iako je posljednji rok, tumačeći član 14, stav 1 Zakona o izboru odbornika i poslanika, bio 26. april 2020. godine, pri čemu se nije ni postavljalo pitanje (ne)zakonitosti raspisivanja lokalnih izbora. U svakom slučaju bez obzira na različitost pravnih tumačenja u ovoj vrlo složenoj pravnoj i možda složenijoj faktičkoj situaciji, uvijek stoje na raspolaganju pravna sredstvo za ocjenu ustavnosti donijete odluke”, zaključuje Đorđije Blažić.
Predsjednik ne skraćuje mandat Skupštini
Blažić kaže da u pravnom okviru nesporna je činjenica da mandat Skupštini ne može skratiti Predsjednik Crne Gore, jer za to nema ustavnih ni zakonskih ovlašćenja, pa samim tim Odluka o raspisivanju izbora, niti izbori, ne mogu imati neposredno pravno dejstvo na “skraćenje” mandata poslanicima aktuelnog saziva.
“Ovo naročito iz razloga što je Ustavom Crne Gore jasno propisano da Skupštini prestaje mandat prije isteka vremena na koje je izabrana samo: 1) Redovnim putem istekom mandata i 2) Skraćenjem mandata (član 84 stav 2) i prestankom mandata Skupštini (raspuštanje Skupštine), odnosno poslanicima, što je uredio Zakon o izboru odbornika i poslanika, propisujući da mandat poslanika postojećeg saziva Skupštine Crne Gore prestaje danom potvrđivanja mandata poslanika novog saziva (član 14, stav 3)”, kaže Blažić.