Независимое информационно-аналитическое интернет-издание о религии Портал-Credo.Ru – uticajni portal na ruskome jeziku, objavljuje članak o crkvenim prilikama u Crnoj Gori pod naslovom: „Malena, ali ponosna… Zašto je vlastima Crne Gore potreban novi zakon o religiji koji dovodi u pitanje monopol Srpske patrijaršije u zemlji?”
Prenosimo članak u cjelini…
***
Trinaest godina prije nego što je Crna Gora postala potpuno nezavisna država, tj. 1993. godine, crnogorski narod, okupljen na crkveno-narodnome saboru, glasao je za obnovu nezavisne Crnogorske mitropolije. To nije bilo veliko iznenađenje i novost, jer je Crna Gora imala svoju Mitropoliju od samoga rođenja Crkve na srpskome Balkanu [!], odnosno iz 12. vijeka [!].
Crnogorska crkva se ili proglašavala potpuno nezavisnom od Srpske patrijaršije, ili se ujedininjavala sa njom, zavisno od spoljnopolitičkih okolnosti. Uostalom, Srbija je često pokazivala preveliku izloženost na okolnosti da su je skoro šest stoljeća okupirali otomanski Turci, od 14. vijeka, dok su ponosni gorštaci Crne Gore pružali mnogo ozbiljniji otpor spoljnim neprijateljima. To su im omogućili planinski teren i nepristupačnost većine crnogorskih naselja.
Crnogorci su vazalstvo prema „nevjernicima“ Turcima odbačili u korist saveza sa Mlečanima, koji istina nijesu pravoslavci, ali su barem hrišćani. Dugo vremena, sve do sredine 19. vijeka, u Crnoj Gori je sačuvan specifičan oblik vladavine, koji bi se mogao nazvati „teokratijom“: primat Crkve u dostojanstvu Mitropolita bio je istovremeno suvereni knjaz, a dinastija se nastavljala duž linije od strica do sinovca. Zajedno, ove okolnosti su učinile malu Crnu Goru prilično neranjivom za spoljne neprijatelje.
Napoleon se 1812. zaljubio u najljepše mjesto u Evropi – crnogorski grad Kotor – i privremeno ga zauzeo. Ali nakon pobjede nad Napoleonom od Rusije, Kotor je oslobođen, a odnosi između Crne Gore i Rusije, kako sada kažu, dostigli su novi nivo.
Crnogorska crkva se s radošću objavila „šćerkom” Ruske crkve, pa su pod njezinim omoforom tokom cijeloga 19. vijeka i do samoga kraja bili rukopolagani Mitropoliti Crne Gore. Rusija im je pomogla u svemu onome što je moguće.
Dvije šćeri prvoga i posljednjega Kralja Crne Gore, Nikole I – Milica i Anastasija, vjenčane su s velikim vojvodama iz dinastije Romanov, a car Nikolaj II dodijelio je svome imenjaku čin feldmaršala Ruske carske vojske.
Nakon rezultata Prvoga svjetskog rata, po slomu Austro-Mađara, prisilno su uključili Crnu Goru u novoformiranu državu – federalno [!] Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca, a Nikola I je primoran da ostane u emigraciji. U Francuskoj i dalje živi unuk Nikole I, Nikola II, sa svojim potomcima.
Ovaj mali izlet u blistavu istoriju malene Crne Gore neophodan je da bi se tačno procijenila trenutna dešavanja koja se događaju u crkvenoj sferi te zemlje. Dakle, 1993. godine narod je glasao za vraćanje autokefalne Crnogorske mitropolije. Predvoditelj je bio bivši arhimandrit Ruske pravoslavne zagranične crkve Antonije (Abramović), koji se upokojio u Gospodu 1996. godine.
Mihailo (Miraš) Dedeić, koji je do sada poglavar Crkve, izabran je za njegova prejemnika. Rukopoložili su ga za arhijereja bugarski episkopi „alternativnoga“ Sinoda, koji se odvojio od tadašnjega zvaničnoga patrijarha Maksima, a na osnovu Maksimove dokazane službe u najelitnijim redovima špijuna bugarskoga KGB-a.
Mitropolit Mihalo radio je kao arhivista 1960-ih, dobro je znao ruski – nasljednik italijanske kraljevske dinastije, proćeran iz zemlje zbog saradnje sa režimom Musolinija, naložio je budućem mitropolitu da pretražuje arhive različitih zemalja, uključujući SSSR, za dokumenta koja se odnose na njegovu majku, kraljicu Italije Jelenu (rođenu crnogorsku princezu). Nakon što je 1988. rukopoložen, sveštenik Miraš je služio u parohijama Vaseljenske patrijaršije u Rimu.
Trenutno je situacija u Crnoj Gori takva da skoro sve nepokretnosti crkvene imovine (njih preko 600) pripadaju Srpskoj patrijaršiji, a Crnogorska crkva ima samo jedan mali hram na cijeloj obali i nekoliko u zaleđu. Naravno, Srbi su mogli dobrovoljno ustupiti Crnogorskoj crkvi četiri ili pet objekata – i tenzija bi na trenutak opala. Ali, prema nekim izvještajima, Moskva to ne dozvoljava i Srpskoj patrijaršiji prijeti da će zaustaviti svoje finansijske injekcije. A sveštenstvo Srpske patrijaršije voli da sebe naziva „vjernom đecom” Moskovske patrijaršije.
Prije izvjesnoga vremena, šef crnogorske eparhije Srpske patrijaršije, mitropolit Amfilohije (Radović), uhvaćen je između dvije vatre: srpski nacionalisti prisiljavali su ga da postane nezavisan od patrijarha srpskoga na način da proglasi autonomiju crnogorske eparhije u rangu srpske nacionalne crkve u Crnoj Gori.
Ali to je razljutilo njegove kustose iz Ruske pravoslavne crkve, koji bi u ovome raspletu izgubili kontrolu nad njim preko Srpske patrijaršije.
Kao rezultat toga, Amfilohije je tražio oprost od patrijarha Kirila (Gundjajeva) i poslao zahtjeve da mu obnove finansiranje iz Moskve.
Da biste shvatili položaj crnogorskih vlasti, zamislite da se nalazite na njihovome mjestu: u državi na čijem su čelu, SVE crkvene nepokretnosti pripadaju osobama lojalnim DRUGOJ državi.
Među tim nepokretnostima postoje objekti od svjetskoga značaja za pravoslavno hodočašće (Manastir Cetinje, Manastir Ostrog, etc). To su, takođe, atraktivna mjesta za turističke obilaske.
Šta biste radili umjesto njih?
Tačno. Objavili bi zakon o nacionalizaciji svih crkvenih zgrada izgrađenih prije 1918. godine, što su crnogorske vlasti i učinile. A u kojoj mjeri će moći da se povinuju ovom zakonu pitanje je za zasebnu studiju…
(Prijevod: Vladimir Jovanović)