Direktorat za organizaciju pravosuđa, krivično zakonodavstvo i nadzor Ministarstva pravde Crne Gore pripremilo je Nacrt zakona o izmjenama i dopunama zakona o sudovima, kazala je za Skala radio kotorska advokatica Danijela Radulović, članica Upravnog odbora Advokatske komore.
Na tekst Nacrta zakona, koji Kotorani doživljavaju kao još jedan u nizu nasrtaja na grad Svjetske kulturne i prirodne baštine, primjedbama je reagovalo 94 advokata iz Kotora, Tivta i Budve.
Naime, članom 3. Nacrta zakona, predlaže se, između ostalog, izmjena mjesne nadležnosti Osnovnog suda u Kotoru, na način da se za teritoriju Opštine Budva promjeni mjesna nadležnost i za istu bude nadležan Osnovni sud u Cetinju.
Iz nacrta zakona ne proizilazi ni jedan opravdan razlog, kako u organizaciono-pravosudnom smislu, tako ni u demografskom, socijalnom, a na kraju i tradicionalnom, koji bi opravdali donošenje navedene izmjene mjesne nadležnosti, stoji u primjedbama advokata dostavljenim Direktoratu.
Oni u obrazloženju primjedbi konstatuju da nije jasno kojim kriterijumima se predlagač izmjene zakona rukovodio i opravdao prijedlog da se mjesna nadležnost Opštine Budva prenese Osnovnom sudu na Cetinju. Tim prije što se, prema srednjoročnom planu racionalizacije pravosudne mreže, kao osnovni kriterijumi uzimaju broj stanovnika, geografska udaljenost i opterećenost suda, a ti podaci nijesu nekoliko posljednjih godina ažurirani.
Sud se osniva i postoji za potrebe građana.
Vjekovima i decenijama unazad je dokazana potreba postojanja sjedišta suda u Kotoru za navedena tri područja.
Nejasno je što se dogodilo 2019. godine u smislu navedenih kriterijuma, te koji kriterijum je bio presudan da se oduzme nadležnost sudu Kotor i ista dodijeli Cetinju.
Da li se smanjio broj stanovnika ili promijenio geografski položaj Budve ili treba ekonomski opravdati formiranje suda koji je u 2019. godini do juna mjeseca imao samo 100 novih predmeta?
Osim toga, neodrživost nacrta zakona prioizilazi iz povrede principa ustavnog uređenja o poštovanju osnovnih ljudskih prava građana koja se odnose na zaštitu prava pred sudovima prema mjesnoj nadležnosti i poštovanju ogranizovanja lokalne samouprave.
Sud postoji i osniva se za potrebe zaštite interesa građana lokalne samouprave i bez njegovog postojanja po istom principu nema uporišta u Ustavu i zakonima Crne Gore.
Na kojoj analizi se zasniva zaključak o potrebi racionalizacije Osnovnog suda u Kotoru na način redukcije njegove mjesne nadležnosti u korist Osnovnog suda na Cetinju.
Ako je Osnovni sud na Cetinju ekonomski neisplativ, zašto nije prepoznata racionalizacija u njegovom pripajanju Osnovnom sudu u Podgorici, koji mu je teritoraijalno bliži?
Da li ovo planirano teritorijalno prestrojavanje sudova je zaštita istih u opstanku u trenutku kada se pristupi reorganizaciji sudova prema instrukcijama Evropske Unije?
Da li to znači da će Kotor biti u kategoriji ekonomski neisplativog suda i doživjeti da se nakon višedecinijske tradicije postojanja sudova u njemu isti u konačnom i ukine?To bi u konačnom bilo i opravdanje preseljenja arhivskih odjeljenja iz Kotora.
Izmjena zakona o sudovima u dijelu mjesne nadležnosti Osnovnog suda u Kotoru bez ijednog valjanog razloga bi značila privilegovanje sudova u unutrašnjosti i na sjeveru te marginalizovanje značaja primorja za Crnu Goru.
Advokati konstatuju da bi se izmještanjem mjesne nadležnosti nanijela velika šteta interesima građana Tivta, Kotora i Budve, obzirom da je mjesna nadležnost starog austrougarskog premjera i starog katastra pokrivala upravo sve 3 opštine i nije slučajno da postojanje Osnovnog suda Kotor datira više od 600 godina, kao administrativnog centra, upravo zbog postojanja kompletne arhivske građe i edukovanja brojnih kadrova arhiva i geodetskih službi radi omogućavanja efikasnog rada suda u parnicama radi utvrđenja prava svojine (utvrđivanju granica nepokretnosti) po osnovu ranijeg upisa po starom katastru, upravo na teritoriji opština Tivat, Kotor i Budva.
Dakle, Kotorski sud je imao zemljišnu knjigu koja je osnov ogromnog broja predmeta i arhiva cjelokupne dokumentacije, koja se nalazi u kotorskom Arhivu i služi strankama i sudovima za vođenje sporova.
Pokušajem da se nadležnost suda sa najvećom tradicijom u Crnoj Gori prebaci na Cetinje, a za koji ne postoji nijedan validan argument, građani bi postali kolateralna šteta .
Kotor je istorijski i kulturološki dio iste primorske baštine, kojoj pripadaju Tivat i Budva, jer se dugogodišnje tretiranje iste kao Boke ustalilo u narodu u vremenu dužem od 600 godina.
U obrazloženju se navodi da je prijedlog da se mjesna nadležnost prenosi sa Osnovnog suda Kotor na Osnovni sud Cetinje potpuno neosnovan jer je Kotor kao administrativni centar oduvijek imao nadležnost sve do Buljarice u pravcu Bara i do Veriga u pravcu Herceg Novog, te raspolaže svim potrebnim arhivskim građama, što nije slučaj sa arhivom Cetinja, koji ne posjeduje niti austrougarske karte ni ZU upisnike, kao ni posjedovne listove arhive, te bi bilo potpuno onemogućeno dalje postupanje u svojinskim parnicama, u kojima prednjače upravo parnice vezane za nepokretnosti teritorije opštine Budva, a zbog poznatih višemilionskih ulaganja na terenu te Opštine.
Treba imati u vidu da bi svako izmještanje suda dovelo i do izmještanja dijela ODT Kotor, a za koju su nedavno uložena velika novčana sredstva.
Navedena promjena mjesne nadležnosti bi imala i veliki uticaj na Notarske kancelarije i kancelarije Javnih izvšitelja, što bi dovelo do potpunog zastoja u radu u dijelu primorja – Budve sa svojom rivijerom, koje inače ima ogroman značaj za razvoj države kao turistička metropola, pa bi isto umjesto olakšanja funkcionisanja Budve upravo suprotno dovelo do potpunog kolapsa funkcionisanja njenih građana.
Dodatno bi isto uticalo i na ekonomsku strukturu zaposlenih u sudu i tužilaštvu, advokaturi, te bi se time kršila osnovna prava na rad, koja su zagarantovana Ustavom svim zaposlenima.
U primjedbama dostavljenim nadležnom Direktorati navodi se da, pored neosnovanosti i nelogičnosti predmetni nacrt zakona je i neracionalan. Krenuvši samo od zgrade tužilaštva Kotor koja je skoro izgrađena i u kojoj su uložena ogromna materijalna sredstva, postavlja se pitanje, ko ima pravo da neplanski troši budžetska sredstva time što će prenositi nadležnost drugom sudu, te zahtijevati nova materijalna ulaganja u drugom gradu ?! To se odnosi na pitanje prostora za više od 17.000 sudskih predmeta, ogroman broj predmeta iz tužilaštva, povećanje broja sudija, službenika, ulaganje ogromnih materijalnih sredstava u novu opremu…. Postavlja se pitanje, kako je to zakonodavac mislio uraditi “bez dodatnih sredstava”…
Pored činjenice da predlagač nije dao ni jedan razlog za izmjenu zakona, jasno je da postoje svi organizacioni, pravosudni, pa zatim i kulturno istorijski i ekonomski razlozi da se takav predlog ne usvoji, jer bi u suprotnom to značilo krajnje organizaciono i kvalitativno nefunkcionisanje sudskih sporova sa jedne strane i devastiranje i ekonomsko uništavanje Kotora sa druge strane, koje traje u kontinuitetu poslednjih decenija. Poznato je da je kotorski sud jedini sud na ovim prostorima od 1921. godine, dok se u to vrijeme plemenski sudilo po drugim krajevima Crne Gore. Upravo ta tradicija je i iznjedrila veliki broj sudija koji su rešavali najkompleksnije sudske sporove .
Premještanje nadležnosti je i nedopustivo za pomorsku tradiciju.
Iz istorije sudstva se jasno može zaključiti da je još od 1420. godine postojala prokura u Kotoru i ne može se ignorisati jaka tradicija pomorkih sudova.
Osim toga, naružili bi se ekonomski, kulturološki i istorijski karakter suda u Kotoru koji je godinama unazad imao sjedište i nadležnost i za građane Budve.
Čini se da se iz dana u dan zaboravlja značaj i veličina Kotora, a da se predmetnim nacrtom Zakona želi ugasiti čuveni kotorski sud, a Kotor dodatno devastirati, kaže se, između ostalog u tekstu primjedbi dostavljenom Direktoratu za organizaciju pravosuđa, krivično zakonodavstvo i nadzor Ministarstva pravde Crne Gore.
Potpisani advokati zato predlažu da se, imajući u vidu instrukcije EU, umjesto teritorijalnog prestrojavanja sudova u interesu zaštite određenih sudova da bi opstali, izvrši racionalizacija na način da se Osnovni sud Cetinje pripoji teritorijalno bližem Osnovnom sudu u Podgorici a Osnovni sud u Danilovgradu Osnovnom sudu u Podgorici, kao i drugi manji sudovi koji su ekonomski neisplativi.
Primjedbe dostavljene Ministarstvu pravde potpisali su advokata iz Kotora, Tivta i Budve:
Aničić Aleksandra, Anđušić Dejan, Bajković Dušan, Bojanić Ivana, Bojović Milorad, Božović-Jovović Nevenka, Vujović Marija, Gardašević Slavica, Vujović Nevenka, Dapčević Dimitrije, Dapčević Draško, Živković Miodrag, Zečević V. Vojislav, Ilić Ivo, Kavedžić Nikola, Knežević Dijana, Kovačević Veselin, Kovačević Sandra, Martinović Jasmina, Milašević Predrag, Milić Jelena, Milić Zoran, Mučalica Nikola, Orović Milovan, Polović Balša, Stanišić Željko, Tripković D. Joko, Čolović Branko, Ćosović Dejan, Uzelac Jadranka, Franović Tatjana, Hadrović Rifat, Šćepanović Slaven, Andrović Olga, Aprcović Željko, Barović Boris, Begović Vladimir, Vučetić Miroslav, Vukšić Dejan, Vukašinović Boris, Vukasović Ognjen, Vuleković Vladimir, Franeta Marina, Gačić Milan, Grgurević Boško, Dobrijević-Bralić Rada, Đurđevac Ilija, Đuričković Vesna, Đurović Bojana, Živković Jadranka, Ijačić Slavo, Ijačić Danijel, Ilić Slavica, Jovićević Vesko, Kaluđerović U. Veselin, Kašćelan Novica, Kordić Olga, Lazović Radojica, Latković Aleksandra, Milić Đorđije, Milović Mitar, Milunović Jovan, Muck-Radičević Radmila, Otašević Aleksandar, Pasković Jovanka, Perovanović Dragan, Petričević Irena, Popović Radojka, Počanić Josip, Počanić Mirjana, Praščević Sanja, Radanović Ana, Radulović Danijela, Rebronja Damir, Samardžić Aleksa, Samardžić Zoran, Stanišić Sveto, Ćirković T. Duško, Ćirković T. Mirela, Ćoso Jovana, Čučković Vesna, Šćekić Ranko, Bošković Ivo, Kovačević Ivana, Kovačević Nenad, Ljesar Spasoje, Marković Nikola, Miljanić Zoran, Miljanić Nikša, Pantović Ratko, Petrović Antonela, Samardžić Petar, Stjepaničić Aleksandra, Todorović-Čelanović Suzana.